Malczewski w Zachęcie

Malczewski w Zachęcie

Dodano:   /  Zmieniono: 
W Zachęcie wkrótce zostanie otwarta wystawa prac Jacka Malczewskiego ze zbiorów Lwowskiej Galerii Sztuki. To jedna z większych prezentacji jego dzieł w ostatnich latach.
W Zachęcie zobaczymy 50 obrazów olejnych i 15 gwaszy, szkiców i akwarel, najwięcej spośród prezentowanych dotąd w Polsce dzieł z lwowskiej galerii, która posiada znaczną, obejmującą wszystkie okresy twórczości, kolekcję dzieł Malczewskiego. Składa się na nią 68 obrazów i szkiców oraz 18 rysunków i akwarel.

Galeria Miejska we Lwowie zaczęła kolekcjonować dzieła mistrza jeszcze za jego życia. Już w 1908 r. posiadała 29 obrazów i szkiców artysty reprezentujących jego ponad trzydziestoletni wówczas dorobek. Do zbioru tego z czasem dołączyły prace pochodzące m.in. z kolekcji Piotra Dobrzyńskiego, Ukraińskiego Muzeum Narodowego, Lubomirskich, hr. Leona Pinińskiego. Znajdują się wśród nich dzieła takie jak: "Matka Boska" z 1874, "Poranek" z 1891 r.; prace z lat 1900 - 1910, z okresu największego rozkwitu talentu artysty: "Rycerz i Muza", "Autoportret z faunami", "Pieta", "Eloe", "Zatruta Studnia", "Portret Małgorzaty i Karola Lanckorońskich". Chlubą galerii jest kolekcja autoportretów artysty, spośród których trzy przedstawiają go jako Chrystusa: "Chrystus w Emaus", "Chrystus przed Piłatem", "Chrystus i Samarytanka".

Wyrastające z tradycji późnego romantyzmu i realizmu malarstwo Jacka Malczewskiego, związane z rozwijającymi się na przełomie XIX i XX w. symbolizmem i wczesnym ekspresjonizmem, odnosi się w swej bogatej i skomplikowanej ikonografii do problemów egzystencjalnych, eschatologicznych, kwestii narodowych, a także powołania artysty. Malczewski stworzył kilka tysięcy prac o różnorodnej tematyce: portretów, przedstawień baśniowo-fantastycznych, martyrologicznych, patriotycznych i symbolicznych. W pierwszym okresie twórczości malował głównie kompozycje realistyczne ukazujące losy zesłańców polskich na Syberii oraz obrazy historyczne. Z czasem, pod wpływem tendencji modernistycznych, zwrócił się ku alegorii i symbolizmowi, sięgając do inspiracji baśnią i literaturą (głównie poezją romantyczną). Stworzył własny, oryginalny styl malarski. Swoją artystyczną indywidualność zaznaczył w sposób szczególny w realizacjach wielkich malarskich cykli, takich jak: "Introdukcja", "Melancholia" i "Błędne Koło".

(...) Nazywanie go "symbolistą" nie wyjaśnia wszystkiego, albowiem w jego sztuce uderza przede wszystkim to, że mitologia, nadnaturalność, i fantasmagorie wplatają się w codzienną banalną rzeczywistość w sposób doskonale naturalny, jak gdyby nigdy nic. To będzie jednym z kół napędowych surrealizmu - to czyni Malczewskiego jednym z wielkich prekursorów sztuki XX wieku (...) u Malczewskiego znajdujemy zawsze napięcie epiczne, refleksję polityczną i żyłkę polemisty; stawia on pytania zasadnicze, zastanawia się nad pozycją artysty w świecie, usiłuje odczytać rozmaite strony własnego ja, organizuje strumień wypływających z jego mózgu niezapomnianych wizji, a przy tym ani na chwilę nie przestaje być malarzem - pisał Henri Loyrette, komisarz ekspozycji prac Malczewskiego w Musée d'Orsay w 2002 r. w Paryżu.

Jacek Malczewski (1854 - 1929) urodził się w Radomiu, w zubożałej rodzinie ziemiańskiej. W 1871 r. zamieszkał w Krakowie, gdzie uczęszczał do gimnazjum Św. Jacka, a później studiował w Krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, u Feliksa Szynalewskiego, Władysława Łuszczkiewicza i Jana Matejki, który liczył, że Malczewski będzie kontynuował jego dzieło malarstwa historycznego "ku pokrzepieniu serc", przedstawiającego najświetniejsze karty polskiej historii. Malczewski wybrał jednak własną drogę, choć jego malarstwo pozostało w silnym związku z narodową historią.

Studiował także w paryskiej École des Beaux-Arts m.in. w pracowni Ernesta Lehmanna. Wiele podróżował. W latach 1896 -1900 pełnił funkcję profesora krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych, a następnie Akademii Sztuk Pięknych (w latach 1911 - 1922).

Wystawiał w licznych galeriach w kraju i za granicą: w Wiedniu, Monachium, Berlinie, Rzymie, wielokrotnie w Paryżu. Jego pierwsza wystawa indywidualna miała miejsce we Lwowie (1903), kolejne m.in.: w Warszawie (1910), Poznaniu (1925), Lwowie (1926) i w Krakowie (1929). Bywał często laureatem nagród artystycznych, z których do najważniejszych zaliczyć można złoty medal na Wystawie Światowej w Berlinie i srebrny medal na Wystawie Światowej w Paryżu w 1900 r. Twórczość Malczewskiego uhonorowana została także nagrodą Polskiej Akademii Umiejętności (w 1902 r.) oraz orderem Polonia Restituta (w 1921 r.).

Wystawa będzie czynna od 21 grudnia do 5 stycznia. Jej patroni medialni to: tygodnik "Wprost", "Życie Warszawy", "The Warsaw Voice", AMS, TVP S.A., Onet.pl, Polskie Radio, Arteon, "Informator Kulturalny Stolicy", The Warsaw Insider.

em