KALEJDOSKOP KULTURALNY

SZTUKA

Alfabet (nie)zgody

To miał być fotograficzny elementarz ukraińsko-rosyjskich wspólnych słów. Ilustracje do „słowniczka” powstawały na Majdanie. Podobnych zdjęć – przedstawiających Ukraińców w sercu kijowskiego placu Niepodległości – podczas eurorewolucji powstało dużo. Te pokazywane w galerii Lookout odróżnia osoba samej artystki, niemile widzianej tam Rosjanki, Jany Romanowej, z którą mało kto na początku chciał rozmawiać. Rosyjska fotografka poszukująca wspólnego języka, którym zwaśnione narody mogłyby się porozumieć, nadaje im nowy kontekst. To właśnie język na jednej z fotografii pokazuje 19-letnia uczestniczka Majdanu, Oksana. Wyjaśnia, że chodzi tylko o część ciała, bo ten służący do komunikacji to po ukraińsku „mowa”. Padają też słowa: naród, wolność, euro, ofiara czy… pomidor. W drugim projekcie Romanowa odwiedza największe miasto na Krymie – Sewastopol. Na swoich zdjęciach monumentalne pomniki „miasta bohatera” zestawia z maluczkimi ludźmi. Ktoś pozuje pod socjalistycznym pomnikiem Marynarza i Żołnierza, ktoś inny pod panteonem pamięci 35. Baterii i Artylerii Nadbrzeżnej. Romanowa wysłuchuje też opowieści ludzi, którzy nie ruszając się ze swojego miasta, urodzili się w Związku Radzieckim, dorastali na Ukrainie, dziś zaś mieszkają w Rosji. Na pytanie, kim się czują, rzadko pada jednoznaczna odpowiedź. Czy to Rosjanie, Ukraińcy, obywatele świata? Dużo więcej niż same zdjęcia mówią nam opowiedziane przez sewastopolan historie. Romanowa do końca pozostaje bezstronna. Nie miesza się w politykę, nie daje też gotowych odpowiedzi. Pokazuje raczej, że nie ma jednej wersji wydarzeń, bo czarno-białe (pewnie dlatego sama robi zdjęcia w kolorze) mogą być najwyżej fotografie. ANNA MAZIUK

„THE ALPHABET OF SHARED WORDS”, LOOKOUT GALLERY, WARSZAWA, DO 31.01.2015 R.

TVP

Ostatnia noc

W SYLWESTROWĄ NOC TELEWIZYJNA DWÓJKA NADAWAĆ będzie na żywo z imprezy na rynku we Wrocławiu. W koncercie pod hasłem „Przebojowa Europa” wezmą udział zarówno polskie gwiazdy (m.in. Edyta Górniak, Bajm, Perfect, Donatan i Cleo), jak i zagraniczne (m.in. Drupi i Thomas Anders z zespołu Modern Talking). W programie znajdą się przeboje z różnych części Europy: od bałkańskich rytmów przez flamenco aż po irlandzkie tańce. Nie zabraknie również kabaretu.

DVD „WPROST”

Od westernu do komedii

ZA TYDZIEŃ „WPROST” MOŻNA BĘDZIE KUPIĆ z dwoma filmami na DVD. W obu wielkie gwiazdy. „3:10 do Yumy” to kolejna wersja klasycznego westernu „15:10 do Yumy”.

W historii strzelca zabezpieczającego eskortę przestępcy zagrali Russell Crowe i Christian Bale. „Kiedyś mnie znajdziesz” jest zaś komedią obyczajową w reżyserii Helen Hunt z Colinem Firthem i reżyserką w głównych rolach.

Żałoba i wściekłość

Emir Kusturica mógł zrobić gigantyczną karierę na Zachodzie – wolał się jednak okopać w swoim Drvengradzie/ Küstendorfie, wiosce zbudowanej jako scenografia do filmu „Życie jest cudem”. Miałem nadzieję dowiedzieć się z autobiograficznej książki Kusturicy, dlaczego reżyser wypiął się na światowy establish ment, przyjął prawosławny chrzest, został serbskim nacjonalistą i fanem Putina. Nadal nie jest to dla mnie w pełni zrozumiała wolta – ale parę spraw się wyjaśniło. Przede wszystkim Kusturica jest sierotą po Jugosławii, ale Jugosławii już nie ma i nie będzie. Za jej krwawy upadek można obciążać lokalnych radykałów różnych nacji, którzy zdołali namówić ludzi, by mordowali swoich sąsiadów. Ale według koncepcji Kusturicy (który, warto dodać, nie rozgrzesza zbrodniarzy) rozpad Jugosławii był w interesie Zachodu chcącego uderzyć w rosyjską strefę wpływów – podsycano więc tę wojnę wszystkich ze wszystkimi, zamiast ją ugasić. Na tej w gruncie rzeczy pięknej opowieści o Sarajewie, rodzicach i bliskich, narodzinach filmowej wyobraźni, pierwszych miłościach i rozczarowaniach silnie ciąży polityka. Trudno nam będzie zaakceptować portret Slobodana Miloševicia jako męża opatrznościowego, który bezradnie próbuje ratować kraj, ale z drugiej strony to nie Warszawa, lecz Belgrad był w 1999 r. bombardowany przezNATO-wskie samoloty.

EMIR KUSTURICA, „GDZIE JA JESTEM W TEJ HISTORII?”, PRZEŁ. GABRIELA HAŁAT, MICHAŁ GOREŃ, CLAROSCURO 2014

Cyfrowa wojna

NIE TWIERDZĘ, ŻE POJMUJĘ WSZYSTKO, co napisano w tej książce, choć Michael Lewis postarał się, by opowiedzieć o handlu wysokich częstotliwości (HFT) na giełdach USA możliwie klarownie. Ale nie szkodzi – mowa tu o nowym rynku papierów wartościowych, którego zasad działania nie rozumieją nawet inwestorzy. Mowa też o tym, że po kryzysie 2008 r. trwa czysto cyfrowa wojna o kontrolę w tym biznesie. To fascynujący i przerażający rzut oka w przyszłość.

MICHAEL LEWIS, „BŁYSKOTLIWI CHŁOPCY. REWOLTA NA WALL STREET”, PRZEŁ. ZOFIA SZACHNOWSKA- -OLESIEJUK, ADAM OLESIEJUK, SONIA DRAGA 2014

Słabe więzi

WYRZUTY SUMIENIA WYCIĄGAJĄ BYŁEGO KOMISARZA VAN VEETERENA z antykwariatu, w którym, sprzedając książki, czeka na emeryturę. „Jaskółka, kot, róża, śmierć”, dziewiąta część cyklu Håkana Nessera, to bardzo porządna, czasem bardzo zabawna powieść kryminalna. Historia ta możliwa jest tylko w świecie, w którym między ludźmi istnieją tylko słabe, jednowymiarowe więzi. W takim świecie cyniczny morderca kobiet pozostaje właściwie nieuchwytny.

HÅKAN NESSER, „JASKÓŁKA, KOT, RÓŻA, ŚMIERĆ”, PRZEŁ. MACIEJ MUSZALSKI, CZARNA OWCA 2014

Top 10 książi

1. „Zniszcz ten dziennik”

Keri Smith

K.E. LIBER

2. „Gwiazd naszych wina”

John Green

BUKOWY LAS

3. „Zostań, jeśli kochasz”

Gayle Forman

NASZA KSIĘGARNIA

4. „Masa o pieniądzach polskiej mafii”

Artur Górski

PRÓSZYŃSKI MEDIA

5. „Drach”

Szczepan Twardoch

WYDAWNICTWO LITERACKIE

6. „Bóg nigdy nie mruga”

Regina Brett

INSIGNIS

7. „Wiersze i wierszyki. Tom 2”

Jan Brzechwa i inni autorzy

LIWONA

8. „Świat według Clarksona. Część 5. Przecież nie proszę o wiele”

Jeremy Clarkson

INSIGNIS

9. „Zaginiona dziewczyna”

Gillian Flynn

BURDA PUBLISHING POLSKA

10. „Jesteś cudem”

Regina Brett

INSIGNIS

DANE POCHODZĄ Z SALONÓW SIECI EMPIK

Luksus Beyoncé

WYTARTE OKREŚLENIE „WYDANIE LUKSUSOWE”, dotąd oznaczające najczęściej wyciąganie kasy za to samo w innym opakowaniu, tym razem nie jest na wyrost. Oryginalny audiowizualny album zaskoczył, co niełatwe dziś, całą branżę. Bo Beyoncé sama stawia warunki. Dodatki to oprócz koncertowego DVD sześć nowych utworów, o remiksach i gadżetach nie wspominając. Mało tego, żaden z nich nie ma być częścią zapowiedzianego już drugiego wolumenu „Beyonc é ”. I co najważniejsze, ilość przekłada się też na jakość.

„BEYONCÉ, DELUXE EDITION”, SONY

Cohen w HD

PO POWROCIE NA SCENĘ SZEŚĆ LAT TEMU Leonard Cohen zasypał nas wydawnictwami mającymi przede wszystkim podreperować jego konto bankowe. Rzecz w tym, że ten najnowszy trzygodzinny zestaw audiowizualny jest najlepszy z dotychczasowych, i to nie z powodu obrazu w HD. Artysta po przekroczeniu osiemdziesiątki bawi się z publicznością jak nigdy dotąd, co wcale nie przeszkadza filozoficznym tekstom pochodzącym z całej jego kariery, a wręcz nadaje im nowy wymiar.

LEONARD COHEN, „LIVE IN DUBLIN”, SONY

Na przekór

Jedno z najbardziej niezwykłych zjawisk polskiej sceny muzycznej ostatniego dwudziestolecia XX w. Zjawisk, bo Tie Break to znacznie więcej niż zespół. To wyprzedzający swój czas projekt, łączący punkową energię młodości, nieskrępowaną freejazzową wolność, funkowy wykop i organiczne wpływy muzyki świata. Koncepcyjnie wymyślili yass, na długo zanim ta nazwa się urodziła. Odżegnywani od czci i wiary przez środowisko tradycyjnego jazzu, oprócz oczywiście Tomasza Stańki. Pierwszej płyty doczekali się po prawie dekadzie. Ich zaproszenie na prestiżowy zachodni festiwal trafiło do pagartowskiej szuflady. Zmuszeni działać niemal w podziemiu. Pospieszalscy, „Yanina” Iwański i Gralak wraz z poprzednikami stworzyli wokół przesłania Young Power całe muzyczne środowisko. Jego wpływ odczuwamy wokół do dziś. Gdyby narysować drzewo genealogiczne pokazujące dalsze losy muzyków, powstałby plakat rozmiaru XXL. Niezwykła historia zebrana w jednym pudełku prezentuje oprócz nielicznych oficjalnych wydawnictw sesje radiowe o lata wyprzedzające debiutancki album, świetne rockowe projekty „Svora” z Soyką i „Woo Boo Doo”. Może szkoda, że dopiero teraz. A może właśnie tak miało być.

„TIE BREAK BOX”, JASNA CHMURA

Top 10 muzyka

1. „Christmas & the City. Platinum Edition”

Różni wykonawcy

MY MUSIC

2. „The Endless River”

Pink Floyd

WARNER MUSIC/WARNER MUSIC PL

3. „Rock or Bust”

AC/DC

SONY MUSIC PL

4. „Migracje”

Mela Koteluk

POMATON/WARNER MUSIC PL

5. „Święta bez granic 2014”

Różni wykonawcy

POLSKIE RADIO/OLESIEJUK

6. „Mini World”

Indila

OTHER POP / UNIVERSAL MUSIC PL

7. „Scarlett”

Lemon

JAKE VISION/POMATON / WARNER MUSIC PL

8. „Christmas”

Michael Bublé

WARNER MUSIC / WARNER MUSIC PL

9. „Paris”

ZAZ

WARNER MUSIC/WARNER MUSIC PL

10. „Gira mi canción”

Violetta

OTHER POP US/UNIVERSAL MUSIC PL

Do upadłego

To dziko intensywny film. W debiutanckim „Whiplash” Damien Chazelle portretuje studenta perkusji ze szkoły muzycznej. Chłopaka, który kocha to, co robi, i jest gotowy do absolutnego poświęcenia, aby być w tym najlepszym. Reżyser przygląda się jego relacji z nauczycielem tyranem. Podobnych historii było wiele. Ale nie tak świetnie zrealizowanych. Chazelle fenomenalnie buduje emocje. Opowiada o sztuce, która pochłania. O dążeniu do perfekcji, kosztach pracy nad sobą. O człowieku, który rzuca wszystko na szalę. I spala się. Ale jest przekonany, że nie ma innej drogi. W „Whiplash” fascynuje relacja dwóch indywidualności. Do widza należy ocena ich postaw. Wiara w siebie chłopaka ociera się o arogancję. Jednak bez niej nie byłby w stanie bez opamiętania uderzać w bębny, ćwicząc idealne tempo. Wykładowca znęca się nad chłopakiem jak kat, ale zmusza go do rzeczy wielkich. I nagle odsłania ukryte uczucia: własne zawody i ambicje. Poza niejednoznacznością wielkim atutem „Whiplash” jest sposób pokazania muzyki. Koncertów, które zamieniają się w dialog muzyków, gdzie każdy wnosi na scenę własną osobowość. Rewelacyjne role tworzą dwaj aktorzy – znany głównie z drugiego planu J.K. Simmons i młody Miles Teller. To kino niezależne, którego coraz bardziej brakuje w dzisiejszej Ameryce. Chazelle ma w sobie drapieżność, umiejętność obserwacji, psychologiczne oko. I świetnie opowiada. Czekam na jego kolejne filmy.

„WHIPLASH”, REŻ. DAMIEN CHAZELLE, UIP

Twarda sztuka

Kino biograficzne trzyma się mocno. Angelina Jolie w wyreżyserowanym przez siebie „Niezłomnym”, na podstawie scenariusza m.in. braci Coen, przenosi na ekran losy Louisa Zamperiniego. Klasycznie i poprawnie opowiada o sile przetrwania i harcie ducha jednego z najlepszych biegaczy USA, którego karierę przerwała druga wojna światowa. Zamperini został lotnikiem, po zestrzeleniu jego samolotu 47 dni dryfował po oceanie, przeżył dwa lata w japońskich obozach jenieckich. Ciekawa historia, pokazana w niezbyt zaskakujący sposób.

„NIEZŁOMNY”, REŻ. ANGELINA JOLIE, UIP

Dziki szał

CHAMSKI KIEROWCA, straż miejska odholowująca samochód, wredna nauczycielka. Damián Szifron w „Dzikich historiach” zbiera nasze frustracje. Wszystkie drobne zdarzenia, które wyprowadzają nas na co dzień z równowagi. Bohaterowie jego sześciu etiud mają jednak dość tłumienia emocji. I wybuchają. Świetny, ironiczny, szalony film. Komedia, która jednak wydaje się niebezpiecznie bliska rzeczywistości.

„DZIKIE HISTORIE”, REŻ. DAMIÁN SZIFRON, GUTEK FILM

Top 10 kino

1. „Wielka szóstka”

reż. Don Hall, Chris Williams

DISNEY

2. „Igrzyska śmierci: Kosogłos. Część 1”

reż. Francis Lawrence

FORUM FILM POLAND

3. „Uwolnić Mikołaja”

reż. Christopher Smith

KINO ŚWIAT

4. „John Wick”

reż. David Leitch, Chad Stahelski

MONOLITH FILMS

5. „Bogowie”

reż. Łukasz Palkowski

NEXT FILM

6. „Love, Rosie”

reż. Christian Ditter

MONOLITH FILMS

7. „Interstellar”

reż. Christopher Nolan

WARNER BROS

8. „Głupi i głupszy bardziej”

reż. Bobby Farrelly, Peter Farrelly

MONOLITH FILMS

9. „Piorun i magiczny dom”

reż. Jeremy Degruson, Ben Stassen

VUE MOVIE DISTRIBUTION

10. „Siedmiu krasnoludków ratuje Śpiącą Królewnę”

reż. Boris Aljinovic, Harald Siepermann

KINO ŚWIAT

DANE WEDŁUG STATYSTYK MULTIKINA DOTYCZĄ OKRESU 12-14.12.2014 R.