Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena: spotkanie muzyki i filozofii

Podczas trzynastu dni festiwalowych będzie można wysłuchać jedenastu koncertów symfonicznych, dwóch recitali fortepianowych i dwóch koncertów kameralnych. Na scenie zaprezentuje się wielu uznanych solistów, dyrygentów i zespołów, zaproszonych przez Elżbietę Penderecką, dyrektora generalnego Festiwalu.

Na przestrzeni wieków filozofowie różnie postrzegali muzykę: „Relacje między filozofią a muzyką zawsze były napięte. Nietzsche nie był pierwszym filozofem, który obraził się na Wagnera, Adorno zaś ostatnim w odniesieniu do Strawińskiego. Schopenhauer pisał, że muzyka jest nieświadomym metafizycznym ćwiczeniem duszy, a powtórzona w pojęciach byłaby filozofią^[1]”.

Już sam powyższy cytat wskazuje, że filozofia różnie postrzegała muzykę. Zmieniało się to na przestrzeni wieków: „Ostatnie 20 lat było okresem burzliwego rozwoju badań poświęconych estetyce muzycznej; w ich wyniku filozofia muzyki określiła się jako odrębna dziedzina badań. Miało to ostatecznie przekonać sceptyków, że filozofia i muzyka, choć posługują się różnymi językami, rozprawiają zasadniczo o tym samym, a istota myślenia o muzyce ma charakter filozoficzny^[2]”.

Kant o uniwersalności muzyki

Jeśli chodzi o filozofię Kanta, różnie mówi się o tym, w jaki sposób filozof postrzegał tę formę sztuki. Przypisuje mu się słowa, że "Muzyka jest językiem, którym może porozumieć się z sobą każdy człowiek bez względu na narodowość; jest to język, który mówi do serca zamiast do rozumu"^[3]. Te słowa na trwale wniknęły do świata kultury, jednakże poglądy Kanta nie zawsze były tak jasne. W wielu naukowych tekstach można przeczytać, że wyrażał się o niej nie do końca pochlebnie.

Twierdził, że muzyka jest „oczywiście więcej rozkoszowaniem się niż kulturą”^[4]. Przypisuje jej więc rolę zmysłową, obdzierając jednocześnie z pewnej głębi i doniosłości. Ten pogląd także uległ zmianie. Przyjęło się sądzić (zresztą słusznie), że Kant uważał muzykę za formę sztuki, która przemawia do ludzkich emocji w sposób uniwersalny. Jego twierdzenie, że muzyka jest językiem, który przekracza granice kulturowe i językowe, podkreśla jej znaczenie jako narzędzia komunikacji emocjonalnej.

Ponieważ to właśnie filozofia i Kant stanowią punkt wyjścia i niejako inspirację dla tegorocznej edycji Festiwalu, „w programach koncertów usłyszymy m.in. dzieła Ryszarda Wagnera, Ryszarda Straussa, Karola Szymanowskiego, a w koncercie Wiener Kammersymphonie teksty o muzyce Arthura Schopenhauera, recytowane przez Franza Tschernego towarzyszyć będą kompozycjom mistrza z Bonn” – czytamy na stronie festiwalu.

Wcześniejsze edycje

Poprzednie edycje Wielkanocnego Festiwalu Ludwiga van Beethovena zyskały uznanie za doskonałe wykonania, bogaty repertuar oraz inspirujące wydarzenia towarzyszące.

Krytycy chwalili festiwal za jego zróżnicowany program, który łączył klasykę z nowymi interpretacjami i eksperymentami muzycznymi. Publiczność doceniała także wysoki poziom wykonawców oraz atmosferę festiwalową, która sprzyjała głębszym refleksjom nad muzyką i jej znaczeniem.

Tegoroczni artyści

Tegoroczna edycja festiwalu przyciąga uwagę nie tylko doskonałym programem, ale także wybitnymi wykonawcami. Orkiestry światowej klasy, soliści o międzynarodowej renomie oraz młode talenty muzyczne stworzą niezapomniane koncerty, które pozostaną w pamięci słuchaczy na długo. Należy spodziewać się doskonałych interpretacji dzieł Beethovena, Wagnera, Straussa, Szymanowskiego oraz innych kompozytorów, które będą głęboko poruszały emocje publiczności.

Z koncertami symfonicznymi wystąpią takie polskie zespoły, jak Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia prowadzony przez maestro Leopolda Hagera, Polska Orkiestra Sinfonia Iuventus im. Jerzego Semkowa pod batutą Jurka Dybała z wiolonczelistą Claudio Bohórquezem i flecistą Stathisem Karapanosem, NFM Orkiestra Leopoldinum pod kierownictwem artystycznym skrzypka Alexandra Sitkovetsky’ego, Orkiestra Polskiego Radia w Warszawie kierowana przez Michała Klauzę z pianistą Barry Douglasem – czytamy na stronie wydarzenia.

Festiwal zainauguruje Sinfonia Varsovia pod batutą Jacka Kaspszyka z udziałem światowej sławy skrzypaczki Arabelli Steinbacher. W koncercie finałowym Orkiestra i Chór Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Andrzeja Boreyki wykonają „Requiem” Gabriela Fauré’go, „Stabat Mater” Francisa Poulenca i „Stabat Mater” Krzysztofa Pendereckiego.

Z koncertami symfonicznymi wystąpią: Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia prowadzona przez maestro Leopolda Hagera, Polska Orkiestra Sinfonia Iuventus im. Jerzego Semkowa pod batutą Jurka Dybała z wiolonczelistą Claudio Bohórquezem i flecistą Stathisem Karapanosem, NFM Orkiestra Leopoldinum pod kierownictwem artystycznym skrzypka Alexandra Sitkovetsky’ego, Orkiestra Polskiego Radia w Warszawie kierowana przez Michała Klauzę z pianistą Barrym Douglasem.

Po raz pierwszy na festiwalu zaprezentuje się Orkiestra Filharmonii Luksemburskiej prowadzona przez wschodzącą gwiazdę dyrygentury – Gustava Gimeno. Solistką koncertu będzie włoska pianistka Beatrice Rana, która wykona mało znany Koncert fortepianowy a-moll op. 7 Clary Schumann, zarejestrowany przez artystkę na płycie wydanej w roku 2023.

Debiutem będzie również występ Młodzieżowej Orkiestry Filharmonii w Bergen pod dyrekcją maestro Lawrence’a Fostera oraz solisty koncertu – młodego skrzypka izraelskiego pochodzenia Yamena Saadi’ego. Gorąco oczekiwany jest recital jednego z największych współczesnych pianistów – Louise’a Lortie i jego prezentacja cykli wariacji skomponowanych przez Beethovena, Mendelssohna, Fauré’go i Thomasa Adèsa. Interesująco zapowiada się recital litewsko-francuskiej pianistki Mūzy Rubackytė z utworami Ferenca Liszta i Beethovena. Twórczość patrona festiwalu na skład instrumentalny tria fortepianowego wypełni koncert cenionego zespołu Guarneri Trio Prague.

W kontynuacji cyklu Nieznane opery Łukasz Borowicz zaproponował dwa dzieła sceniczne Dariusa Milhaud w wersji koncertowej:”Balet ze śpiewem” Salade (1924) i operę „Biedny marynarz” (1927). Wykonawcami partii solowych będzie doborowe grono polskich śpiewaków młodego pokolenia: Natalia Rubiś, Magdalena Lucjan, Mateusz Zajdel, Krystian Krzyszowiak i Adrian Janus, wspierani głosem doświadczonych artystów – Wojciecha Gierlacha i Roberta Gierlacha. Operowy wymiar będzie miał koncert zespołu I Virtuosi della Scala pod batutą Massimiliano Caldiego, który wypełni muzyka Giacomo Pucciniego, przypominając o przypadającej w tym roku 100. rocznicy śmierci operowego mistrza.

W koncercie adresowanym do widowni dziecięcej usłyszymy baśń Marii Konopnickiej”O krasnoludkach i sierotce Marysi” z muzyką Krzysztofa Pendereckiego w wykonaniu muzyków Orkiestry Akademii Beethovenowskiej i pianisty Krzysztofa Książka, pod kierownictwem Macieja Tworka.

Zapraszamy na Festiwal

Jeśli chcesz stać się częścią tego wyjątkowego wydarzenia, które syntezuję istotę muzyki i filozofii, zachęcamy do odwiedzenia Wielkanocnego Festiwalu Ludwiga van Beethovena. Bilety są dostępne na oficjalnej stronie festiwalu.

Większość festiwalowych koncertów odbędzie się w Filharmonii Narodowej, która jest bardzo istotnym miejscem na mapie życia kulturalnego Warszawy. Koncert odbędą się również w warszawskim Zamku Królewskim oraz Teatrze Wielkim – Operze Narodowej. Wszystkie te miejsca łączy wyjątkowa architekturze i klimat, które zapewnią wykonawcom i słuchaczom niezapomniane doświadczenia muzyczne.

Mecenasem festiwalu jest ORLEN – największy sponsor polskiej kultury. Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena organizowany jest przez Stowarzyszenie im. Ludwiga van Beethovena, która od lat promuje muzykę klasyczną i jest dla artystów szansą na prezentację swoich talentów. Tak jak w poprzednich latach, Festiwal uzupełniają cykliczne wydarzenia towarzyszące, w tym: Wystawa Manuskryptów Muzycznych w Bibliotece Jagiellońskiej i Międzynarodowe Sympozjum Naukowe. Przygotuj się na niezapomniane emocje i inspirujące doświadczenia podczas tego wyjątkowego wydarzenia muzycznego!

Bibliografia:

1. Estetyka i Krytyka 15/16 (2/2008–1/2009) Dialogi i Diagnozy, G. Wierzbińska, Wprowadzenie do filozofii muzyki, s. 347.
2. Ibidem, s. 347.
3. Cytat "Muzyka jest językiem, którym może porozumieć się z sobą każdy człowiek bez względu na narodowość; jest to język, który mówi do serca zamiast do rozumu" pochodzi z dzieła Immanuela Kanta "Krytyka zdolności poznawczych". Jest to jedno z najbardziej znanych twierdzeń Kanta na temat muzyki, jednakże nie jest precyzyjnie związane z określonym wydaniem czy stroną, gdyż występuje w różnych częściach jego filozoficznych traktatów.
4. I. Kant, Krytyka władzy sądzenia, tłum. J. Gałecki, PWN, Warszawa 1986, s. 264.