"Tata" Mandela - jak nazywają go rodacy - od czterech lat obchodzi urodziny wyłącznie w gronie rodzinnym. Mandela urodził się w 1918 r. w klanie Thembu, w królewskiej rodzinie ludu Khosa z grupy Bantu, w wiosce Mvezo w późniejszym bantustanie Transkei na południowym wschodzie Afryki Południowej. Bantustany, wydzielone później (w latach 1971-81) z obszaru RPA, miały być miejscem zamieszkania poszczególnych grup ludności murzyńskiej, formalnie niepodległymi państwami lub autonomicznymi regionami, były jednak swego rodzaju "rezerwatami".
W 1952 roku Mandela został szefem kampanii przeciwko segregacji rasowej. Aresztowano go wówczas po raz pierwszy podczas manifestacji. Spędził w areszcie dwie noce. Został skazany za naruszenie ustawy o zwalczaniu komunizmu na dziewięć miesięcy więzienia w zawieszeniu. W 1961 był sądzony w procesie o zdradę stanu. W grudniu tego roku powstało zbrojne skrzydło ANC Umkhonto weSizwe ("Włócznia Narodu"). Mandela został jego dowódcą. Rok później Mandela objechał Afrykę w poszukiwaniu poparcia politycznego i finansowego. W sierpień aresztowano go w Howick i skazano na pięć lat więzienia za podżeganie do strajku oraz za opuszczenie terytorium bez zezwolenia.12 czerwca 1964 Mandela i współoskarżeni zostali skazani na dożywocie i wysyłani do więzienia na wyspie Robben Island niedaleko Kapsztadu. Mandela otrzymał numer 46664 (w latach 70-tych odmówił zgody na złagodzenie kary; w latach 80-tych ponownie odrzucił podobną propozycję prezydenta Pietera Willema Bothy).
W 1990 r. Mandela wyszedł na wolność i został wiceprzewodniczącym zalegalizowanego ANC. Rok później wybrano go przewodniczącym. Kierował negocjacjami w sprawie transformacji. Za to w 1993 r. otrzymał wraz z de Klerkiem, prezydentem RPA w latach 1989-1994 Pokojową Nagrodę Nobla. W 1994 w powszechnych wyborach zostaje wybrany na pierwszego czarnoskórego prezydenta RPA. W 2010 r. pojawił się po raz ostatni publicznie na uroczystym zamknięciu Mundialu w Johannesburgu.
jl, PAP