Czerwone serduszko, powielany dziś w miliardach egzemplarzy symbol walentynek (a także Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy), wymyślił w roku 1976 Milton Glaser
Z okazji dwóchsetlecia USA poproszono go o zaprojektowanie znaczka ilustrującego hasło "I love New York", wspierającego kampanię marketingową na rzecz propagowania turystyki w Nowym Jorku.
W wielu kulturach serce było symbolem życia i boskości. Bogowie rozpoczynali akt stworzenia od własnego serca. Egipski prabóg Ptah najpierw we własnym sercu stworzył ziemię, a później nadał jej ostateczny kształt. W wierzeniach egipskich serce symbolizowało istotę człowieczeństwa, było nieodzowne dla ciała w życiu wiecznym. Dlatego starożytni Egipcjanie podczas mumifikacji po wyjęciu wszystkich organów serce wkładali z powrotem, a na nim kładli skarabeusza.
Według wierzeń hinduskich, serce umożliwiało kontakt z Brahmanem (absolutem) i było siedzibą jego przeciwieństwa Atmana (jaźni). Uczucia i intelekt lokowali w sercu także Chińczycy, uważając je za jeden z ośmiu cennych organów Buddy. Taoizm umiejscawia w sercu ośrodek rozumienia. Z kolei Aztekowie traktowali serce jako "słońce ciała", jako siłę, która je ożywia. Z tym wierzeniem związany był obrzęd corocznego składania słońcu ofiary z tysiąca ludzkich serc.
Serdeczne uczucia
Starożytni Grecy i Rzymianie przypisywali sercu drugorzędną funkcję i nie uznawali go za atrybut miłości. W Grecji na licznych wazach z wizerunkiem Dionizosa jego tors i tańczące postacie oplata bluszcz. Jako roślina wiecznie zielona bluszcz symbolizował wierność i życie wieczne. Dlatego narzeczeni otrzymywali gałązkę bluszczu - symbol trwałej miłości. Motyw liścia w kształcie serca (w postaci ornamentu) występował także w Rzymie. Motyw ten został włączony do sztuki chrześcijańskiej, o czym świadczą na przykład kartagińskie lampki z V wieku, przedstawiające krzyż w sercu. W średniowieczu stylizowane serce nie tylko symbolizowało miłość do Boga, ale stało się także tematem sztuki świeckiej.
W XII wieku wizerunki serca występowały już powszechnie, będąc symbolem dobra, odwagi, wspaniałomyślności, a przede wszystkim miłości: szlachetnej, wzniosłej i czystej. W zasadzie przez całe średniowiecze motyw serca zachował świecki charakter. Popularnym w renesansie przedstawieniem w sztuce miłosnej był Eros (Kupidyn) przeszywający serce strzałą.
Serce święte i świeckie
Motyw serca Syna Bożego pojawia się w XVI wieku wraz z rozwojem kultu Najświętszego Serca. W modlitewnikach przedstawiano je otoczone koroną cierniową. Pod koniec XVII wieku zaczął się również rozpowszechniać kult serca Marii. Za zgodą Kościoła serce weszło do kanonu ikonograficznego: przeszywał je miecz boleści, wychodziły z niego promienie, a niekiedy obejmował je wieniec róż. Serce przeszyte jedną lub dwiema strzałami, z koroną cierniową lub trzymane w dłoni stało się również atrybutem świętych, m.in. św. Augustyna i św. Teresy z Avila.
Serce przebite strzałą jest czytelnym symbolem także dzisiaj. Podobne znaczenie ma samo serce, zwłaszcza w kolorze czerwonym. Czerwone serduszko stało się też znakiem prawdziwego serca, często wykorzystywanym w kampaniach zdrowotnych. W grach komputerowych serce jest znakiem dodatkowej energii lub nowego życia.
Na kartach do gry serce pojawiło się w drugiej połowie XIV wieku. Najpowszechniejszy system, w którym czerwone serce oznacza kier, narodził się we Francji. Symbole serca na kartach wiązano z porami roku lub warstwami społecznymi (w drugim wypadku kier wyobrażał prawników i duchowieństwo). Kier symbolizuje również ciepło oraz centrum świata, a królowa kier jest ucieleśnieniem miłości.
Największą karierę zrobiło jednak w ostatnich latach walentynkowe serce w formie opracowanej przez Miltona Glasera. Dziś jest ono najłatwiej rozpoznawanym globalnym piktogramem - we wszystkich kręgach kulturowych i religijnych.
W wielu kulturach serce było symbolem życia i boskości. Bogowie rozpoczynali akt stworzenia od własnego serca. Egipski prabóg Ptah najpierw we własnym sercu stworzył ziemię, a później nadał jej ostateczny kształt. W wierzeniach egipskich serce symbolizowało istotę człowieczeństwa, było nieodzowne dla ciała w życiu wiecznym. Dlatego starożytni Egipcjanie podczas mumifikacji po wyjęciu wszystkich organów serce wkładali z powrotem, a na nim kładli skarabeusza.
Według wierzeń hinduskich, serce umożliwiało kontakt z Brahmanem (absolutem) i było siedzibą jego przeciwieństwa Atmana (jaźni). Uczucia i intelekt lokowali w sercu także Chińczycy, uważając je za jeden z ośmiu cennych organów Buddy. Taoizm umiejscawia w sercu ośrodek rozumienia. Z kolei Aztekowie traktowali serce jako "słońce ciała", jako siłę, która je ożywia. Z tym wierzeniem związany był obrzęd corocznego składania słońcu ofiary z tysiąca ludzkich serc.
Serdeczne uczucia
Starożytni Grecy i Rzymianie przypisywali sercu drugorzędną funkcję i nie uznawali go za atrybut miłości. W Grecji na licznych wazach z wizerunkiem Dionizosa jego tors i tańczące postacie oplata bluszcz. Jako roślina wiecznie zielona bluszcz symbolizował wierność i życie wieczne. Dlatego narzeczeni otrzymywali gałązkę bluszczu - symbol trwałej miłości. Motyw liścia w kształcie serca (w postaci ornamentu) występował także w Rzymie. Motyw ten został włączony do sztuki chrześcijańskiej, o czym świadczą na przykład kartagińskie lampki z V wieku, przedstawiające krzyż w sercu. W średniowieczu stylizowane serce nie tylko symbolizowało miłość do Boga, ale stało się także tematem sztuki świeckiej.
W XII wieku wizerunki serca występowały już powszechnie, będąc symbolem dobra, odwagi, wspaniałomyślności, a przede wszystkim miłości: szlachetnej, wzniosłej i czystej. W zasadzie przez całe średniowiecze motyw serca zachował świecki charakter. Popularnym w renesansie przedstawieniem w sztuce miłosnej był Eros (Kupidyn) przeszywający serce strzałą.
Serce święte i świeckie
Motyw serca Syna Bożego pojawia się w XVI wieku wraz z rozwojem kultu Najświętszego Serca. W modlitewnikach przedstawiano je otoczone koroną cierniową. Pod koniec XVII wieku zaczął się również rozpowszechniać kult serca Marii. Za zgodą Kościoła serce weszło do kanonu ikonograficznego: przeszywał je miecz boleści, wychodziły z niego promienie, a niekiedy obejmował je wieniec róż. Serce przeszyte jedną lub dwiema strzałami, z koroną cierniową lub trzymane w dłoni stało się również atrybutem świętych, m.in. św. Augustyna i św. Teresy z Avila.
Serce przebite strzałą jest czytelnym symbolem także dzisiaj. Podobne znaczenie ma samo serce, zwłaszcza w kolorze czerwonym. Czerwone serduszko stało się też znakiem prawdziwego serca, często wykorzystywanym w kampaniach zdrowotnych. W grach komputerowych serce jest znakiem dodatkowej energii lub nowego życia.
Na kartach do gry serce pojawiło się w drugiej połowie XIV wieku. Najpowszechniejszy system, w którym czerwone serce oznacza kier, narodził się we Francji. Symbole serca na kartach wiązano z porami roku lub warstwami społecznymi (w drugim wypadku kier wyobrażał prawników i duchowieństwo). Kier symbolizuje również ciepło oraz centrum świata, a królowa kier jest ucieleśnieniem miłości.
Największą karierę zrobiło jednak w ostatnich latach walentynkowe serce w formie opracowanej przez Miltona Glasera. Dziś jest ono najłatwiej rozpoznawanym globalnym piktogramem - we wszystkich kręgach kulturowych i religijnych.
Więcej możesz przeczytać w 7/2002 wydaniu tygodnika Wprost .
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.