Do końca świata zostało 7 minut
7 minut zostało do końca świata
Naukowcy skupieni wokół czasopisma "The Bulletin of the Atomic Scientists" przy University of Chicago 27 lutego przesunęli o dwie minuty wskazówkę na Doomsday Clock - symbolicznym zegarze odmierzającym zagrożenie nuklearne na świecie. Wskazówka zegara drgnęła po raz trzeci od zakończenia zimnej wojny.
W zależności od sytuacji międzynarodowej - postępu rokowań rozbrojeniowych lub eskalacji konfliktów - przez 55 lat wskazówka Doomsday Clock to przybliżała się, to oddalała od symbolicznej północy. O zmianach zawsze decydował zespół specjalistów z zakresu fizyki jądrowej i stosunków międzynarodowych. - Jesteśmy głęboko zaniepokojeni tym, że społeczność międzynarodowa zignorowała dzwonek alarmowy, jakim były wydarzenia 11 września - uzasadnia ostatnie przesunięcie wskazówki George A. Lopez z University of Notre Dame, szef zespołu naukowców związanych z "The Bulletin of the Atomic Scientists".
Barometr ryzyka
O przestawieniu zegara nigdy nie decyduje jedno wydarzenie. Wrześniowy atak na WTC miał duży wpływ na decyzję amerykańskich fizyków, albowiem dowiódł, że terroryzm przekroczył wszelkie granice, że przestał być sprawą pojedynczych krajów. Na to jednak, o ile i w którą stronę pchnąć wskazówki, złożyły się wydarzenia ostatnich trzech lat.
Za najpoważniejsze symptomy zaostrzenia się sytuacji międzynarodowej naukowcy uznali m.in. wypowiedzenie przez Stany Zjednoczone układu ABM o zakazie budowy systemów antyrakietowych i odrzucenie porozumienia o zakazie prób z bronią jądrową. W arsenałach ośmiu potęg nuklearnych znajduje się ponad 31 tys. różnych ładunków jądrowych. Aż 95 proc. z nich jest w posiadaniu USA i Rosji. Od 1998 r. (od czasu ostatniego przestawienia wskazówki Doomsday Clock na pozycję 9 minut przed północą) liczba ładunków zwiększyła się o trzy tysiące. I mimo deklaracji o redukcji arsenału nuklearnego żaden z krajów nie zmienił swojej doktryny militarnej.
Zegarmistrzowie sądnego dnia
Konieczność alarmowania opinii światowej wynika także z gromadzenia przez Rosję i USA materiałów rozszczepialnych. - To jednak nie koniec naszych obaw - dodaje George A. Lopez. Państwa "osi zła" wymienione przez prezydenta Busha w tegorocznym orędziu: Iran, Irak i Korea Północna - ciągle poszukują możliwości skonstruowania broni masowego rażenia. Za bardziej prawdopodobne niż w czasie kryzysu kubańskiego naukowcy uznali też użycie broni nuklearnej w konflikcie indyjsko-pakistańskim.
- Nie jesteśmy w stanie powiedzieć, że zagrożenie wzrosło dokładnie o dwie minuty i 47 sekund. I taka skrupulatność nie jest naszą intencją. Bierzemy pod uwagę ogólne bezpieczeństwo międzynarodowe - mówi Stephen I. Schwartz, wydawca "The Bulletin of the Atomic Scientists". - Nie możemy więc nie zauważyć pewnych pozytywnych działań dotyczących kontroli zbrojeń i inicjatyw pokojowych. Od 1998 r. aż 187 państw podpisało układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej. Francja zdemontowała swój poligon doświadczalny na Pacyfiku, a administracja prezydenta Busha stara się pozyskać dodatkowe fundusze na międzynarodowe wsparcie zabezpieczeń arsenału nuklearnego, głównie w Rosji, gdzie funkcjonuje największy czarny rynek materiałów rozszczepialnych.
Jak cofnąć wskazówkę?
W tej sytuacji czasy, kiedy naukowcy cofali wskazówkę na Doomsday Clock do 17 minut przed północą, wydają się prehistorią. A jednak taki powrót jest możliwy. Cofnięcie wskazówki, a więc zażegnanie niebezpieczeństwa, może przynieść redukcja głowic nuklearnych w Rosji i USA do tysiąca w ciągu najbliższych dziesięciu lat, a także trwałe unicestwienie połowy zapasów materiałów rozszczepialnych w ciągu najbliższych pięciu lat.
- 7 minut na naszym zegarze to dzwon na alarm, ale jeszcze nie zapowiedź apokalipsy - mówi wybitny fizyk jądrowy Leon M. Lederman, laureat Nagrody Nobla z 1988 r. Przesunięcie zegara 27 lutego 2002 r. zbiegło się z potwierdzeniem przez administrację Busha istnienia "rządu równoległego", który będzie mógł zapewnić funkcjonowanie państwa w razie ataku atomowego. Zasadność jego powstania potwierdziła przekazana prezydentowi Bushowi 29 stycznia informacja o odnalezieniu w siedzibie al Kaidy w Afganistanie dokładnego diagramu amerykańskich instalacji nuklearnych. W tej sytuacji słowa George?a A. Lopeza: "Ludzkość musi pamiętać, że jej zegar ciągle tyka" - brzmią szczególnie złowieszczo.
Naukowcy skupieni wokół czasopisma "The Bulletin of the Atomic Scientists" przy University of Chicago 27 lutego przesunęli o dwie minuty wskazówkę na Doomsday Clock - symbolicznym zegarze odmierzającym zagrożenie nuklearne na świecie. Wskazówka zegara drgnęła po raz trzeci od zakończenia zimnej wojny.
W zależności od sytuacji międzynarodowej - postępu rokowań rozbrojeniowych lub eskalacji konfliktów - przez 55 lat wskazówka Doomsday Clock to przybliżała się, to oddalała od symbolicznej północy. O zmianach zawsze decydował zespół specjalistów z zakresu fizyki jądrowej i stosunków międzynarodowych. - Jesteśmy głęboko zaniepokojeni tym, że społeczność międzynarodowa zignorowała dzwonek alarmowy, jakim były wydarzenia 11 września - uzasadnia ostatnie przesunięcie wskazówki George A. Lopez z University of Notre Dame, szef zespołu naukowców związanych z "The Bulletin of the Atomic Scientists".
Barometr ryzyka
O przestawieniu zegara nigdy nie decyduje jedno wydarzenie. Wrześniowy atak na WTC miał duży wpływ na decyzję amerykańskich fizyków, albowiem dowiódł, że terroryzm przekroczył wszelkie granice, że przestał być sprawą pojedynczych krajów. Na to jednak, o ile i w którą stronę pchnąć wskazówki, złożyły się wydarzenia ostatnich trzech lat.
Za najpoważniejsze symptomy zaostrzenia się sytuacji międzynarodowej naukowcy uznali m.in. wypowiedzenie przez Stany Zjednoczone układu ABM o zakazie budowy systemów antyrakietowych i odrzucenie porozumienia o zakazie prób z bronią jądrową. W arsenałach ośmiu potęg nuklearnych znajduje się ponad 31 tys. różnych ładunków jądrowych. Aż 95 proc. z nich jest w posiadaniu USA i Rosji. Od 1998 r. (od czasu ostatniego przestawienia wskazówki Doomsday Clock na pozycję 9 minut przed północą) liczba ładunków zwiększyła się o trzy tysiące. I mimo deklaracji o redukcji arsenału nuklearnego żaden z krajów nie zmienił swojej doktryny militarnej.
Zegarmistrzowie sądnego dnia
Konieczność alarmowania opinii światowej wynika także z gromadzenia przez Rosję i USA materiałów rozszczepialnych. - To jednak nie koniec naszych obaw - dodaje George A. Lopez. Państwa "osi zła" wymienione przez prezydenta Busha w tegorocznym orędziu: Iran, Irak i Korea Północna - ciągle poszukują możliwości skonstruowania broni masowego rażenia. Za bardziej prawdopodobne niż w czasie kryzysu kubańskiego naukowcy uznali też użycie broni nuklearnej w konflikcie indyjsko-pakistańskim.
- Nie jesteśmy w stanie powiedzieć, że zagrożenie wzrosło dokładnie o dwie minuty i 47 sekund. I taka skrupulatność nie jest naszą intencją. Bierzemy pod uwagę ogólne bezpieczeństwo międzynarodowe - mówi Stephen I. Schwartz, wydawca "The Bulletin of the Atomic Scientists". - Nie możemy więc nie zauważyć pewnych pozytywnych działań dotyczących kontroli zbrojeń i inicjatyw pokojowych. Od 1998 r. aż 187 państw podpisało układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej. Francja zdemontowała swój poligon doświadczalny na Pacyfiku, a administracja prezydenta Busha stara się pozyskać dodatkowe fundusze na międzynarodowe wsparcie zabezpieczeń arsenału nuklearnego, głównie w Rosji, gdzie funkcjonuje największy czarny rynek materiałów rozszczepialnych.
Jak cofnąć wskazówkę?
W tej sytuacji czasy, kiedy naukowcy cofali wskazówkę na Doomsday Clock do 17 minut przed północą, wydają się prehistorią. A jednak taki powrót jest możliwy. Cofnięcie wskazówki, a więc zażegnanie niebezpieczeństwa, może przynieść redukcja głowic nuklearnych w Rosji i USA do tysiąca w ciągu najbliższych dziesięciu lat, a także trwałe unicestwienie połowy zapasów materiałów rozszczepialnych w ciągu najbliższych pięciu lat.
- 7 minut na naszym zegarze to dzwon na alarm, ale jeszcze nie zapowiedź apokalipsy - mówi wybitny fizyk jądrowy Leon M. Lederman, laureat Nagrody Nobla z 1988 r. Przesunięcie zegara 27 lutego 2002 r. zbiegło się z potwierdzeniem przez administrację Busha istnienia "rządu równoległego", który będzie mógł zapewnić funkcjonowanie państwa w razie ataku atomowego. Zasadność jego powstania potwierdziła przekazana prezydentowi Bushowi 29 stycznia informacja o odnalezieniu w siedzibie al Kaidy w Afganistanie dokładnego diagramu amerykańskich instalacji nuklearnych. W tej sytuacji słowa George?a A. Lopeza: "Ludzkość musi pamiętać, że jej zegar ciągle tyka" - brzmią szczególnie złowieszczo.
Złowieszcze tykanie Doomsday Clock, symboliczny zegar odmierzający światowe zagrożenie jądrowe, zaprojektowała w 1947 r. na okładkę "The Bulletin of the Atomic Scientists" Martyl Langsdorf, żona fizyka pracującego przy Manhattan Project. W ciągu 55 lat zespół naukowców skupionych wokół czasopisma osiemnaście razy przesuwał wskazówki zegara w zależności od sytuacji międzynarodowej. 1949: 3 minuty do północy - ZSRR detonuje swoją pierwszą bombę atomową 1953: 2 minuty do północy - USA i ZSRR w odstępie dziewięciu miesięcy przeprowadzają próby jądrowe 1963: 12 minut do północy - USA i ZSRR podpisują traktat o częściowym zakazie prób z bronią jądrową 1968: 7 minut do północy - Francja i Chiny wchodzą w posiadanie broni jądrowej; wybuch wojny na Bliskim Wschodzie; wojna w Wietnamie; początek światowego wyścigu zbrojeń 1969: 10 minut do północy - Stany Zjednoczone ratyfikują układ o zakazie rozprzestrzeniania broni jądrowej 1972: 12 minut do północy - USA i ZSRR podpisują układ w sprawie ograniczenia zbrojeń strategicznych SALT I, układ ABM o ograniczeniu budowy systemów antyrakietowych; postęp w rozmowach o SALT II 1974: 9 minut do północy - impas w rozmowach w sprawie układu SALT II; Indie udoskonalają swoją broń jądrową 1981: 4 minuty do północy - główne mocarstwa kontynuują zbrojenia; fala terroryzmu, konflikt w Afganistanie, stan wojenny w Polsce, wojna w Afryce Południowej 1988: 6 minut do północy - USA i ZSRR podpisują układ o likwidacji rakiet średniego i krótkiego zasięgu, poprawiają się stosunki między mocarstwami 1990: 10 minut do północy - demokratyczne zmiany w Europie Wschodniej, obalenie komunizmu, koniec zimnej wojny 1991: 17 minut do północy - USA i ZSRR podpisują układ o redukcji strategicznych zbrojeń ofensywnych START 1995: 14 minut do północy - eskalacja zbrojeń, czarnorynkowy handel materiałami rozszczepialnymi w Rosji 1998: 9 minut do północy - Indie i Pakistan przeprowadzają próby z bronią jądrową, USA i Rosja nie osiągają porozumienia dotyczącego dalszej redukcji arsenału nuklearnego 2002: 7 minut do północy - niewielki postęp w redukcji arsenałów nuklearnych; USA wycofuje się z układu ABM: zamachy terrorystyczne, próby zdobycia broni biologicznej i jądrowej przez organizacje terrorystyczne |
Więcej możesz przeczytać w 12/2002 wydaniu tygodnika Wprost .
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.