Sześćdziesiąt osób ginie każdego dnia od wybuchu min lądowych - wynika z danych Czerwonego Krzyża
Owady wykrywają ładunki wybuchowe
80-120 mln min w 70 krajach stanowi zagrożenie dla ludzi i zwierząt. Co tydzień montuje się 40 tys. nowych ładunków. Wykrywanie zakopanych w ziemi materiałów wybuchowych najczęściej wymaga użycia specjalistycznego sprzętu. Nie zawsze jednak jest to konieczne. Naukowcom pracującym dla Departamentu Obrony USA udało się nauczyć pszczoły odróżniania zapachu materiałów wybuchowych i wskazywania, gdzie się znajdują. Owady mogą być także pomocne w zapobieganiu atakom terrorystycznym - twierdzą uczeni.
Lotny patrol
"Mamy trudności z przekonaniem opinii publicznej, że nasz projekt to nie zabawa. Myśl o tresowanych owadach wywołuje uśmiechy" - skarżą się urzędnicy Pentagonu odpowiedzialni za public relations. Naukowcy pracujący nad projektem traktują go jednak zupełnie serio. Poważnie podchodzi do niego także Departament Obrony, który od momentu rozpoczęcia badań w 1998 r. wydał na nie 28 mln USD. "Węch pszczół jest znacznie bardziej wyczulony niż węch psa. Te owady potrafią wyczuć śladowe ilości materiałów wybuchowych" - mówi dr Alan S. Rudolph nadzorujący realizację projektu z ramienia Defence Advanced Research Projects Agency. Pszczoły wykrywają 99 proc. ukrytych materiałów wybuchowych - wykazały testy przeprowadzone niedawno w Air Force Research Laboratory w bazie lotniczej Brooks w Teksasie. W miejscach, gdzie znajdują się ładunki, owady zatrzymują się dłużej. Aby śledzić ruch pszczół na dużym obszarze, uczeni zamierzają umieszczać na ich ciele miniaturowy nadajnik, ważący mniej niż 12 nanogramów. W ciągu najbliższych tygodni mają się rozpocząć testy polowe z wykorzystaniem tego urządzenia.
Tresura pszczół
Naukowcy z University of Montana w trakcie eksperymentów tuż obok próbek trotylu umieścili cukier. Owady zaczęły poszukiwać materiału wybuchowego, spodziewając się, że wraz z nim znajdą pożywienie. Pszczoły poza znakomitym węchem odznaczają się również zdolnościami do zapamiętywania informacji i umiejętnościami komunikacyjnymi - jedna pszczoła z łatwością przekazuje preferencje do określonego zapachu całemu rojowi. Uczeni wykazali, że już po dwóch, trzech godzinach nauki rój, zamiast tropić barwne, pełne pyłków kielichy kwiatowe, zaczyna szukać trotylu.
"Podczas testów przeprowadzonych zeszłego lata w Southwest Research Institute w San Antonio w ciągu godziny nad obszarem kontrolnym, gdzie nie było materiałów wybuchowych, przelatywały zaledwie dwie, trzy pszczoły, a nad miejscem, gdzie zakopaliśmy trotyl, przelatywało około 1200 owadów" - mówi Phillip J. Rodacy, chemik z firmy Sandia National Laboratories z Albuquerque, jednego z głównych ośrodków badających możliwości wykorzystania owadów do wykrywania materiałów wybuchowych.
Rój probówek
Miny zakopane w ziemi nie są odizolowane od środowiska. Niewielka ilość materiałów wybuchowych przedostaje się do gleby, wody, a następnie do organizmów roślin i zwierząt. Dlatego obecność ładunków w ziemi można wykryć także dzięki analizie substancji przynoszonych przez pszczołę do ula. "Staramy się ustalić, które rośliny najlepiej absorbują substancje znajdujące się w materiałach wybuchowych. Naukowcy niewiele wiedzą na ten temat" - mówi Susan Bender z firmy Sandia. W przyszłości możliwe będzie sianie tych roślin na obszarach, gdzie prawdopodobnie znajdują się miny, co ułatwi ich precyzyjną lokalizację.
"Pszczoły, poszukując nektaru i przenosząc pyłki, zbierają również cząsteczki różnych substancji chemicznych" - przekonuje dr Jerry Bromenshenk, entomolog z University of Montana. Pokryte włoskami ciała owadów przyciągają wszelkie pyłki. Badając je, chemicy zdobywają informacje o ewentualnym skażeniu terenu. "Pszczoły stanowią doskonały system wykrywania nie tylko materiałów wybuchowych, ale także unoszących się w powietrzu przetrwalników bakterii, również tych blisko spokrewnionych z wąglikiem" - twierdzi Bromenshenk. Owady mogą zatem pomóc w walce z terroryzmem. Naukowcy nie wykluczają, że w przyszłości zdolności pszczół będzie można wykorzystać do wykrywania narkotyków.
80-120 mln min w 70 krajach stanowi zagrożenie dla ludzi i zwierząt. Co tydzień montuje się 40 tys. nowych ładunków. Wykrywanie zakopanych w ziemi materiałów wybuchowych najczęściej wymaga użycia specjalistycznego sprzętu. Nie zawsze jednak jest to konieczne. Naukowcom pracującym dla Departamentu Obrony USA udało się nauczyć pszczoły odróżniania zapachu materiałów wybuchowych i wskazywania, gdzie się znajdują. Owady mogą być także pomocne w zapobieganiu atakom terrorystycznym - twierdzą uczeni.
Lotny patrol
"Mamy trudności z przekonaniem opinii publicznej, że nasz projekt to nie zabawa. Myśl o tresowanych owadach wywołuje uśmiechy" - skarżą się urzędnicy Pentagonu odpowiedzialni za public relations. Naukowcy pracujący nad projektem traktują go jednak zupełnie serio. Poważnie podchodzi do niego także Departament Obrony, który od momentu rozpoczęcia badań w 1998 r. wydał na nie 28 mln USD. "Węch pszczół jest znacznie bardziej wyczulony niż węch psa. Te owady potrafią wyczuć śladowe ilości materiałów wybuchowych" - mówi dr Alan S. Rudolph nadzorujący realizację projektu z ramienia Defence Advanced Research Projects Agency. Pszczoły wykrywają 99 proc. ukrytych materiałów wybuchowych - wykazały testy przeprowadzone niedawno w Air Force Research Laboratory w bazie lotniczej Brooks w Teksasie. W miejscach, gdzie znajdują się ładunki, owady zatrzymują się dłużej. Aby śledzić ruch pszczół na dużym obszarze, uczeni zamierzają umieszczać na ich ciele miniaturowy nadajnik, ważący mniej niż 12 nanogramów. W ciągu najbliższych tygodni mają się rozpocząć testy polowe z wykorzystaniem tego urządzenia.
Tresura pszczół
Naukowcy z University of Montana w trakcie eksperymentów tuż obok próbek trotylu umieścili cukier. Owady zaczęły poszukiwać materiału wybuchowego, spodziewając się, że wraz z nim znajdą pożywienie. Pszczoły poza znakomitym węchem odznaczają się również zdolnościami do zapamiętywania informacji i umiejętnościami komunikacyjnymi - jedna pszczoła z łatwością przekazuje preferencje do określonego zapachu całemu rojowi. Uczeni wykazali, że już po dwóch, trzech godzinach nauki rój, zamiast tropić barwne, pełne pyłków kielichy kwiatowe, zaczyna szukać trotylu.
"Podczas testów przeprowadzonych zeszłego lata w Southwest Research Institute w San Antonio w ciągu godziny nad obszarem kontrolnym, gdzie nie było materiałów wybuchowych, przelatywały zaledwie dwie, trzy pszczoły, a nad miejscem, gdzie zakopaliśmy trotyl, przelatywało około 1200 owadów" - mówi Phillip J. Rodacy, chemik z firmy Sandia National Laboratories z Albuquerque, jednego z głównych ośrodków badających możliwości wykorzystania owadów do wykrywania materiałów wybuchowych.
Rój probówek
Miny zakopane w ziemi nie są odizolowane od środowiska. Niewielka ilość materiałów wybuchowych przedostaje się do gleby, wody, a następnie do organizmów roślin i zwierząt. Dlatego obecność ładunków w ziemi można wykryć także dzięki analizie substancji przynoszonych przez pszczołę do ula. "Staramy się ustalić, które rośliny najlepiej absorbują substancje znajdujące się w materiałach wybuchowych. Naukowcy niewiele wiedzą na ten temat" - mówi Susan Bender z firmy Sandia. W przyszłości możliwe będzie sianie tych roślin na obszarach, gdzie prawdopodobnie znajdują się miny, co ułatwi ich precyzyjną lokalizację.
"Pszczoły, poszukując nektaru i przenosząc pyłki, zbierają również cząsteczki różnych substancji chemicznych" - przekonuje dr Jerry Bromenshenk, entomolog z University of Montana. Pokryte włoskami ciała owadów przyciągają wszelkie pyłki. Badając je, chemicy zdobywają informacje o ewentualnym skażeniu terenu. "Pszczoły stanowią doskonały system wykrywania nie tylko materiałów wybuchowych, ale także unoszących się w powietrzu przetrwalników bakterii, również tych blisko spokrewnionych z wąglikiem" - twierdzi Bromenshenk. Owady mogą zatem pomóc w walce z terroryzmem. Naukowcy nie wykluczają, że w przyszłości zdolności pszczół będzie można wykorzystać do wykrywania narkotyków.
Więcej możesz przeczytać w 22/2002 wydaniu tygodnika Wprost .
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.