Czy urzędy skarbowe mogą bez ograniczeń naruszać naszą prywatność?

RYSZARD ZELWIAŃSKI
Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich

Konstytucja zapewnia wszystkim prawo do ochrony życia prywatnego i tajemnicy komunikowania się. Rzecznik praw obywatelskich zawsze zdawał sobie sprawę, że ochrona prywatności nie ma charakteru bezwzględnego i nie może dotyczyć podejrzanych o popełnienie przestępstw oraz rachunków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Ordynacja podatkowa dała jednak organom skarbowym prawo do pełnego wglądu w osobiste rachunki bankowe i obroty na nich, bez zgody podatnika (odmowa nie ma skutków), w trybie postępowania sprawdzającego. Jest to więc prawo do kontroli podatników, którzy nie są podejrzani, na przykład w celach "prewencyjnych". Przy obrocie bezgotówkowym ujawnienie wypłat z rachunku obnaża życie podatnika, który może nie chcieć ujawniać, za co zapłacił lekarzowi i jakie ma inne prywatne zobowiązania finansowe. Odbywa się to bez wydania zaskarżalnej decyzji bądź postanowienia. Nadzór prokuratora lub sądu czy procesowa regulacja możliwości odwołania się nie ograniczyłyby walki z przestępczością podatkową. Trybunał uznał jednak interes państwa za nadrzędny.


ZBIGNIEW WAWAK
poseł AWS-ZChN

Przed Trybunałem Konstytucyjnym reprezentowałem Sejm i miałem bronić ustawy. Rzecznik uważa, że organy skarbowe naruszają ją, kontrolując konta bankowe, nawet bez naszej zgody. Uważam jednak, że tajemnica bankowa musi ustąpić interesowi fiskalnemu państwa - tak zresztą orzekł trybunał. Prawo podatkowe musi umożliwiać urzędom sprawowanie prawidłowego nadzoru nad podatnikami, powinno być skutecznym narzędziem w walce z gangami i oszustami. Nie przeszkadza mi, że o moich obrotach będzie wiedzieć kilku urzędników więcej. Od decyzji o badaniu kont nie można się dziś odwołać, ale nie jest tak, że każdy podatnik jest podejrzany. W 1998 r. dokonano zaledwie 43 "prześwietleń" rachunków bankowych. Rodzą się obawy, że poufne informacje mogą przeciekać z urzędów skarbowych, lecz rzeczywistość nie potwierdza takich sytuacji. Zresztą same banki mogą odmówić kontroli w wypadku uchybień formalnych urzędów. Ordynacja podatkowa nie jest dobrą ustawą, ale akurat nie w tym względzie. Sprawę kontrolowania kont osób fizycznych uważam za zbyt nagłośnioną.