Molly Malone straszy

Inga Rosińska
z Dublina

Oni chcą rozszerzenia unii - przyznaje Kaj Małachowski, polski student (syn znanego polityka Aleksandra), zaproszony do Irlandii przez członków ruchu "Nie dla Nicei". Małachowski junior, który miałby wraz z grupą innych młodych ludzi z Europy Środkowej - eurosceptyków starannie wybranych przez gospodarzy z "Nie dla Nicei" - obrzydzać na mityngach tamtejszej opinii publicznej ideę rozszerzenia wspólnoty, porównuje sobotnie irlandzkie referendum w sprawie nicejskiego traktatu do zestawu hamburger plus frytki. - Nie można mówić, że jeśli ktoś nie chce frytek, to znaczy, że nie lubi hamburgerów - twierdzi Kaj.
"Rozszerzenie może się opóźnić aż do roku 2008" - uważa jednak Lykke Friis, duńska ekspertka do spraw europejskich. Jej zdaniem, "niektóre kraje, korzystając z wygodnego irlandzkiego pretekstu, mogą chcieć przeprowadzić dyskusję nad nową polityką rolną i budżetem bez udziału nowych członków".
- Na razie proces rozszerzenia jest bardzo dynamiczny , a jego przeciwnicy raczej milczą - mówi "Wprost" Eneko Landaburu, szef dyrekcji ds. rozszerzenia w Komisji Europejskiej. - Jeżeli jednak dostaniemy zły sygnał z Irlandii, to proces się opóźni. Irlandzkie "nie" uniemożliwi porozumienie i zakończenie negocjacji na grudniowym szczycie UE w Kopenhadze.
W głosowaniu weźmie udział prawdopodobnie zaledwie milion Irlandczyków. Ostatnie sondaże mówią o dużej, aż czterdziestoczteroprocentowej przewadze zwolenników traktatu, ale Citygroup, firma, która prowadzi badania, ostrzega, że przed poprzednim referendum (odbyło się niespełna rok temu i również dotyczyło traktatu nicejskiego) przewidywano podobne wyniki, a wygrali przeciwnicy "eurokracji".

Dług i lęki
Wielu Irlandczyków uważa, że powinni spłacić dług wdzięczności wobec UE. - Dostaliśmy od nich dużo pieniędzy, byłoby niemoralne, gdybyśmy teraz odwracali się do unii plecami - uważa Jer DOherty, robotnik pracują-cy przy budowie autostrad. Budowa najlepszej drogi w okolicach Dublina (prowadzącej do miasta z lotniska) została sfinansowana z unijnych funduszy. - Ludzie boją się utraty suwerenności, to jest główna obawa, o jakiej słyszę - stwierdza Per Molning Lennon, proboszcz z parafii w Naas pod Dublinem. Irlandczycy obawiają się konieczności uczestniczenia w budowie europejskiej armii i naruszenia neutralności kraju. Przeciwnicy traktatu nicejskiego uważają też, że Irlandii przyznano zbyt mało głosów na forum UE i że małe państwa stracą na znaczeniu po rozszerzeniu wspólnoty.
Tymczasem Pat Cox, szef Parlamentu Europejskiego, porzucił na miesiąc Brukselę i stara się przekonywać swoich rodaków - rozdaje ulotki przed kościołami, chodzi na mecze i cierpliwie tłumaczy, że rozszerzenie jest "dobre dla Irlandii i dobre dla Europy". "Ale Litwini już teraz zbierają nasze grzyby" - ripostują niektórzy. Pat Cox spotkał też takich, którzy boją się, że traktat zmusi ich do zaakceptowania aborcji i odbierze zagranicznych inwestorów.
- Nie obawiamy się, że inwestorzy przeniosą się ze swoimi pieniędzmi do tańszych krajów kandydujących - uważa Mary McMahon, sekretarz Polsko-Irlandzkiego Stowarzyszenia Biznesu. Derek Doyle, Irlandczyk, dyrektor na Polskę firmy CRH, która sprzedaje materiały budowlane, będzie głosował za przyjęciem traktatu: - Myślę, że powinniśmy wesprzeć Polaków w ich wysiłkach. Nasza firma ma w Polsce ponad 50 zakładów, działamy nad Wisłą od 1995 r. i nie sądzę, by wejście Polski do unii miało dla nas istotniejsze znaczenie gospodarcze.

Jak przekonać państwa Pentony?
Duża grupa niezdecydowanych to farmerzy, którzy boją się stracić unijne fundusze.
- Oczywiście, że dostaniemy mniej pieniędzy, bo trzeba się będzie dzielić z nowymi członkami - ocenia Colin Pentony z miejscowości Drogheda na zachodnim wybrzeżu. Colin i Tracy Pentony to typowe irlandzkie małżeństwo. Dlatego dostali nietypową propozycję i pojechali na tydzień do Polski z irlandzką telewizją. Z dumą pokazują na wideo reportaż ze spotkań z prezydentem Kwaśniewskim, ministrem Kalinowskim i polskimi rolnikami. Tracy po tej wizycie zmieniła zdanie i postanowiła głosować za traktatem. Irlandzcy widzowie mogli zobaczyć Tracy mówiącą, że "Warszawa jest jak Paryż" i "Polacy już wszystko mają na miejscu i nie potrzebują wchodzić do Europy". Przeraził ich archaiczny sposób pracy naszych rolników. Uważają, że trzeba się podzielić z biedniejszymi. Ten rok to nie jest jednak - ich zdaniem - dobry czas na głosowanie nad traktatem. Colin Pentony oblicza, że zarobi w tym roku tyle, ile jedenaście lat temu, a Tracy właśnie straciła pracę z powodu redukcji zatrudnienia w irlandzkich liniach lotniczych.

Jeszcze poczekamy?
Jeżeli okaże się, że czeka nas dłuższe oczekiwanie w unijnym przedpokoju, to będzie to wina całej piętnastki, a nie tylko Irlandii. Coraz popularniejsza staje się bowiem koncepcja, żeby najpierw zakończyć prace Konwentu Europejskiego, zwołać Konferencję Miedzyrządową i zatwierdzić reformę unijnych instytucji, a dopiero potem rozszerzyć unię. W najlepszym razie przesuwa to nasze wejście do wspólnoty na rok 2005.
- Francja jest o wiele mniej entuzjastycznie nastawiona do rozszerzenia niż Niemcy - uważa prof. Anthony Coughlan z National Platform (stowarzyszenia o antyunijnym charakterze), przeciwnik nicejskiego traktatu. Jego zdaniem, to właśnie Francuzi skorzystają na opóźnieniu rozszerzenia. - Francuzi obawiają się, że Niemcy zyskają dodatkowe wpływy po rozszerzeniu UE. Francja po cichu będzie zadowolona z irlandzkiego "nie" - podkreśla Coughlan. Myślę, że nie ma kraju, któremu bardzo zależy na tym, by kandydaci przystąpili do unii już w 2004 r. - przyznaje polski dyplomata, który prosił o zachowanie anonimowości.
Molly Malone to najsłynniejsza postać z irlandzkich ballad. Podobno duch tej sprzedawczyni ryb wciąż straszy na ulicach stolicy Irlandii. Molly z pomnika na głównej ulicy Dublina patrzy w stronę plakatu, na którym napisano "Nie dla Nicei".