Drugi obieg turystyczny

Drugi obieg turystyczny

Dodano:   /  Zmieniono: 1
Niezwykłe miejsca mało znanej Polski
Czy niemieckie okręty podwodne mogły dopłynąć na Mazury? Czy na Wawelu jest czakram, który leczy? Gdzie szukać Soplicowa? Gdzie podawana jest grochówka ze spirytusem, a gdzie wydobywa się bursztyn? Przedstawiamy 50 interesujących, mniej znanych, a wartych odwiedzenia miejsc w Polsce.

1. Przystań: mazurska keja dla podwodnej floty. Centrum remontowe okrętów podwodnych hitlerowskiej marynarki wojennej miało powstać nad jeziorem Mamry. Rozpoczętej pod koniec lat 30. budowy Niemcy nie zdążyli ukończyć. Na wojskowe przeznaczenie wskazują wymiary śluz, profile i głębokości kanałów. W śluzie mógłby się zmieścić średniej wielkości okręt podwodny.
2. Spała: spadek po Gierku. Od 1980 r. otwarty dla urlopowiczów olbrzymi kompleks wypoczynkowy, z którego korzystał Edward Gierek, I sekretarz KC PZPR. W spalskiej willi już w latach 70. znajdował się basen ze sztucznymi falami i prywatne kino. Teren otaczają lasy.
3. Kowary: najsilniej strzeżona tajemnica Dolnego Śląska. W latach 1947-1974 w zakładach R-1 w Kowarach pod nadzorem Rosjan wydobywano uran. Z ok. 40 tys. ludzi zatrudnionych przy wydobyciu tego surowca do dziś przeżyło kilkudziesięciu. Dziś w Kowarach znajduje się inhalatorium radonowe.
4. Borne Sulinowo: ZSRR w Polsce. Willa generała Dubynina, koszary wojskowe, magazyny i wielkie zbiorniki paliw to krajobraz obszaru odzyskanego sześć lat temu od Rosjan.
5. Odry: pogański las. W pobliżu pustkowia Miedzno znajduje się dwanaście menhirów, kamiennych kręgów o średnicy od 15 do 33 m. Świadczą o obecności w tej okolicy Gotów i Gepidów ok. II w.
6. Półwysep Helski: najwęższe miejsce w Polsce. Ma 34 km długości, a jego szerokość waha się od 150 m do ok. 3 km. Woda wielokrotnie przelewała się przez półwysep do Zatoki Puckiej, zalewając drogę i tory kolejowe.
7. Druzno na wschodnim skraju Żuław Wiślanych: najpłytsze jezioro. Położone jest 4 km na południowy wschód od Elbląga. Głębokość zbiornika nie przekracza 3 m. Zdarza się, że silne wiatry wtłaczają do jeziora wody Zalewu Wiślanego. Poziom podnosi się wówczas, a łącząca jezioro z zalewem rzeka Elbląg zmienia bieg.
8. Karczowiska Dolne: mała Holandia nad Bałtykiem. Wieś na Żuławach Elbląskich, najniżej położony punkt w Polsce. Osada leży 1,8 m poniżej poziomu morza.
9. Mechowo: najdłuższa grota skalna na całym Niżu Europejskim. Długość sięga 16 m, a głębokość - 10 m. Dalej znajduje się wąski kanał, który prowadzi ku północy i kończy się ślepo. Legenda głosi, że podziemny korytarz łączy grotę z odległym o 10 km klasztorem żeńskim w Żarnowcu.
10. Odargowo na Kaszubach: kamień gigant. Największy z kaszubskich głazów narzutowych, zwanych Diabelskimi Kamieniami. Znajduje się kilometr na wschód od wsi Odgarowo. Obwód wynosi 20 m, a wysokość - 3,5 m.
11. Wiślinka na Kaszubach: kopalnia bursztynu. Nieopodal drogi z Wiślinki do Bogatki znajduje się mały polder odarty z wierzchniej warstwy żyznych mad. Geolodzy oszacowali, że w złożu w Wiślince znajdują się 3-3,5 tony bursztynu.
12. Łapalice w pobliżu Kartuz: zamek za wszelką cenę. Na szczycie Kaczej Góry powstaje jedyny współcześnie budowany zamek. Od 1984 r. wznosi go Piotr Kazimierczak, gdański rzemieślnik i artysta rzeźbiarz. Twórca i projektant zamierzał pierwotnie postawić budowlę o powierzchni 7 tys. m2, obok dwa mniejsze zamki, basen i sztuczne jezioro. Kazimierczakowi zabrakło jednak pieniędzy, więc banki, które udzieliły mu kredytów, postanowiły zlicytować zamek. Komornik nie znalazł nabywców. Prace przy budowie trwają.
13. Wambierzyce: polska ziemia święta. Wambierzyce odtwarzają topografię Jerozolimy; turyści znajdą tu między innymi góry Synaj, Syjon, Horeb i Golgotę, sadzawkę Siloe i pałac Heroda. Centralnym punktem miejscowości jest osiemnastowieczna bazylika ku czci Matki Boskiej Wambierzyckiej.
14. Cichowo: Soplicowo pod Lesznem. Reżyser Andrzej Wajda postanowił przenieść tu dekoracje po ukończeniu zdjęć do "Pana Tadeusza". W ciągu kilku miesięcy ekipa górali cieśli przeniosła do Cichowa stodołę, wozownię, kurnik, spichlerz, stajnię. Za półtora roku w Cichowie stanie dwór z "Pana Tadeusza".
15. Otrębusy pod Warszawą: największe w Polsce muzeum motoryzacji. Zgromadzono tu ponad 300 pojazdów; wśród nich są między innymi mercedes benz roadster z 1936 r., krążownik szos, czyli cadillac eldorado biarritz z 1964 r., oraz traktor firmy Lanz z 1860 r.
16. Trzęsacz: kościół, który zabiera morze. Pomorski "znikający kościół" znajduje się na szczycie stromego klifu. Morze wdziera się na ląd, niszcząc brzeg i budowlę. Do dziś żywiołowi opiera się ostatnia ściana. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu kościół stał nienaruszony kilkadziesiąt metrów od brzegu.
17. Podjuchy na Pomorzu Zachodnim: turkusowa woda. W okolicach Podjuch znajduje się Jezioro Szmaragdowe. Zdaniem naukowców, woda swą niespotykaną barwę zawdzięcza zatopionym pokładom kredy. W jeziorze nie można się kąpać.
18. Świdnica i Jawor na Śląsku: dziedzictwo wojny trzydziestoletniej. Wybudowano po niej trzy "kościoły pokoju" dla ocalałych protestantów. Do dzisiejszych czasów zachowały się dwa - w Świdnicy i Jaworze. Ich stawianie było obwarowane kilkoma warunkami; nie mogły przypominać tradycyjnego kościoła, nie wolno ich było budować z trwałych materiałów. Wykonano je zatem z drewna i gliny.
19. Paczków na Dolnym Śląsku: polskie Carcassonne. Jedyna w naszym kraju miejscowość z zachowanymi w całości murami miejskimi (z XIV w.). Ciekawostką jest studnia "tatarska", znajdująca się w środku kościoła parafialnego. Wykopano ją w XVI w., gdy wojska tureckie podchodziły pod Wiedeń, a wśród mieszkańców Śląska wybuchła panika, że zjedzą ich Tatarzy (tak tu nazywano Turków).
20. Chełmsko Śląskie: Dwunastu Apostołów. Znajduje się tu jedenaście drewnianych domków z 1707 r., zwanych Dwunastoma Apostołami. W nazwie jest dwanaście, bo tyle domków było tu pierwotnie. Wybudowano je dla tkaczy. Dziś w jednym z nich otwarto muzeum tkactwa.
21. Lubomierz na Dolnym Śląsku: miasto Kargula i Pawlaka. Tu kręcono "Samych swoich", jedną z najpopularniejszych polskich komedii. Od niedawna funkcjonuje muzeum eksponujące narzędzia gospodarskie z "epoki" i rekwizyty z filmu. Latem odbywa się tu festiwal polskich komedii filmowych.
22. Krzeszów, Lubiąż i Henryków: szlak cysterski. Na Dolnym Śląsku znajduje się kilka wyjątkowych zabytków związanych z zakonem cystersów. Niektóre mają rangę międzynarodową, m.in. opactwo w Krzeszowie, a zwłaszcza bazylika z najpiękniejszymi w Polsce barokowymi freskami autorstwa Michała Willmanna w Lubiążu (50 km od Wrocławia). Zakon cysterski miał swoje włości także w Henrykowie (to tu powstała słynna "Księga henrykowska" z pierwszym polskim zdaniem) i Trzebnicy, gdzie pochowano św. Jadwigę.
23. Złoty Stok: sudeckie Eldorado. Miasteczko w Kotlinie Kłodzkiej, od średniowiecza wydobywano tu złoto. Przed kilkoma laty w nieczynnej sztolni otwarto muzeum. Wędrując 500 m pod ziemią, turyści mogą oglądać minerały oraz dawne urządzenia służące do wytopu złota: piece, tygle, formy odlewnicze. Wielką atrakcją jest też siedmiometrowy wodospad podziemny.
24. Głuszyca i Walim: pamiątka po Trzeciej Rzeszy. Dwa sąsiadujące miasteczka w dawnym województwie wałbrzyskim. W 1996 r. udostępniono w Głuszycy do zwiedzania tajemnicze sztolnie zbudowane w czasie II wojny światowej przez więźniów obozu koncentracyjnego Gross-Rosen pod skałami góry Osówka. Inwestycja była tak olbrzymia, że sami Niemcy nazwali ją Riese (Olbrzym). Historycy przypuszczają, że miało to być centrum dowodzenia walczących w Europie wojsk hitlerowskich.
25. Złotoryja: bazaltowe organy. Między Złotoryją a Świerzawą widać z drogi urwisko skalne zwane Organami Wielisławskimi. Są to czerwone, bazaltowe, trzydziestometrowe słupy. Wyglądają jak wielkie organy.
26. Kraków: tajemnicza energia. W lewej części dziedzińca zamkowego na Wawelu spotkać można ludzi przykładających ręce do ściany w poszukiwaniu energii płynącej z czakramu.
27. Kozłówka na Lubelszczyźnie: muzeum socrealizmu. W dawnej powozowni od 1994 r. działa galeria sztuki eksponująca popiersia przywódców, plakaty i obrazy. Gości wita transparent z napisem: "Co ty zrobiłeś dla realizacji planu?".
28. Brzozów: kolej widmo. Jedyna miejscowość, w której wybudowano dworzec kolejowy, mimo że nigdy nie przechodziły przez nią tory. Stacja została przerobiona na budynek mieszkalny.
29. Susiec na Roztoczu: rzeka zakochanych. Roztoczańskie wodospady na rzekach Tanew, Jeleń, Sopot i Szum przyciągają romantyków. W pobliżu "Szlaku szumów" można zobaczyć malowniczy staw Morskie Oko i wodny młyn z początku XX w.
30. Hajnówka: grochówka ze spirytusem. Odwiedzając mieszczący się tu "Pub u Wołodii", cofamy się w czasie o kilkadziesiąt lat. Sztandary sowieckich pułków, mundury bratniej armii, grochówka ochrzczona spirytusem.
31. Gorzów: republika krasnali. Byłe województwo gorzowskie zamieszkuje więcej krasnoludków niż ludzi. Jadąc drogą ku niemieckiej granicy, mijamy wielkie zgrupowania skrzatów, krasnali i smurfów.
32. Kadzidłowo na Mazurach: prywatny Park Dzikich Zwierząt. Ukryty jest przy drodze łączącej Mikołajki i Ruciane- Nida, na terenie byłego PGR. Turyści spotykają łosie, daniele, konie Przewalskiego i sarny. Oswojone jelenie z ogromną zręcznością poszukują w kieszeniach turystów czegoś do zjedzenia.
33. Warszawa: królewskie skrzyżowanie. U zbiegu ulic Obozowej i Ostroroga na warszawskiej Woli stoi pomnik Electio Viritim, upamiętniający miejsce, w którym od XVI do XVIII w. wybierano polskich monarchów. Tron objęli tam między innymi Stefan Batory, Jan III Sobieski i Stanisław August Poniatowski. Miejsce znane jest niewielu mieszkańcom miasta.
34. Żabin na Mazurach: szesnastometrowa piramida. Miniatura grobowca faraonów stoi w głuszy, kilka kilometrów od granicy z Rosją. Najłatwiej dotrzeć do niej, jadąc drogą do Żabina, na wschód od Gołdapi. Rodzinną piramidę zbudował w XIX w. Fryderyk Fahrenheid. Do dziś spoczywają tam zmumifikowane szczątki pruskiego rodu.
35. Janowiec koło Kazimierza Dolnego: średniowieczne graffiti. Mury jednego z największych zamków w Polsce, położonego w Janowcu, ozdobione są rysunkami rycerzy. Konserwator zamku odkrył bowiem, że w przeszłości podobizny groźnych postaci obrońców grodu malowano na murach, by przestraszyć najeźdźców.
36. Bieszczady: tragedia akcji "Wisła". Dramatyczny obraz przedstawiają wyludnione ukraińskie i łemkowskie wsie. Porośnięte trawą fundamenty domów, zawalone dachy, drzewa wyrastające z ruin. To efekty akcji "Wisła", w ramach której po zakończeniu II wojny światowej wysiedlano miejscową ludność.
37. Tum: jeden z najstarszych polskich kościołów. Stoi kilka kilometrów od Łęczycy. Zbudowana w XII w. kamienna kolegiata była średniowiecznym miejscem zjazdów politycznych i kościelnych. To tu na synodzie w 1285 r. zdecydowano, że proboszczami i nauczycielami mogą być wyłącznie osoby znające język polski.
38. Łąck na Podhalu: ojczyzna polskiej śliwowicy. Najsłynniejszy gatunek nielegalnie produkowanego alkoholu można "spotkać" w okolicach nowosądeckich wsi. Mimo że wytwarza się go niemal w każdym tamtejszym gospodarstwie, policja nie interweniuje. Po pierwsze, dlatego że funkcjonariuszami są na ogół miejscowi, po drugie - znają oni lokalne zwyczaje i wielowiekową tradycję pędzenia trunku, po trzecie - śliwowica rozsławia wieś daleko poza granice Polski.
39. Psary w Górach Świętokrzyskich: królestwo łączności. Najnowocześniejszy w Europie Środkowej i Wschodniej ośrodek łączności satelitarnej. Malowniczo położone na kamiennych gołoborzach anteny talerzowe przypominają osiedle rodem z filmu fantastycznego.
40. Ogrodzieniec: jedna z największych warowni. Ruiny zamku rycerskiego położone są na łagodnym, północnym zboczu wzgórza wśród skał wapiennych Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Zamek gotycki postawiła rodzina Włodków Sulimczyków, potem przeszedł on w ręce Bonerów - rodu, który wsławił się licznymi napadami na karawany kupieckie.
41. Opatów: podziemne miasto. Potężne lochy odkryto przypadkowo kilkadziesiąt lat temu, gdy przy przystanku autobusowym zapadł się kawałek jezdni. Badania archeologiczne wykazały, że lochy ciągną się pod całą starówką. Są kilkukondygnacyjne: ze studniami i składami podziemnymi. Są połączone z pobliskim zamkiem Krzyżtopór. Częściowo nie zbadane do dziś.
42. Bory Tucholskie: największy w Polsce akwedukt. Położony nad Wielkim Kanałem Brdy w Borach Tucholskich. Dwupoziomowe skrzyżowanie Kanału Brdy (znanego miejsca spływów kajakowych) z ciekiem Czerskiej Strugi. Czysta woda.
43. Warcino na Pomorzu: siedziba rodu Żelaznego Kanclerza. Mieści się tam pałac Bismarcków z XVII w. Wewnątrz znajduje się gabinet Bismarcka z oryginalnym, gigantycznym piecem kaflowym (jednym z większych w Europie), salonik z popielniczką ze stopy słonia i trofeami z polowań. Przy pałacu w ogrodzie mieści się cmentarzyk dwóch ulubionych psów Bismarcka.
44. Joachimów na zachodnim Mazowszu: leśna autostrada. W środku Puszczy Bolimowskiej znajduje się fragment trasy A2 Berlin-Moskwa: odcinek liczący 1000 m nie dokończonej autostrady, która miała powstać z okazji igrzysk olimpijskich w Moskwie w 1980 r. Las wycięty w promieniu kilku kilometrów, kikuty wiaduktów w polach. Z popękanego już dziś asfaltu wyrastają spore drzewka i chwasty.
45. Guzów na Mazowszu: pałac Sobańskich z XIV w. Eklektyczny, wzorowany na renesansowych budowlach francuskich (przypomina Chamboard z licznymi wieżycami), wzniesiony w II połowie XIX stulecia. Sala balowa z przepięknymi kryształowymi lustrami. Ostatnio "grał" w trzeciej części "Ekstradycji".
46. Kotlina Biebrzy: ostoja łosi. Powierzchnia ogromnego torfowiska w Kotlinie Biebrzy (między Biebrzą a Nettą) przekracza 2 tys. ha. Bory sosnowe, brzozy. Żeby się tam wyprawić, trzeba się zameldować u miejscowych leśników. Przyjeżdżają tu turyści z całego świata. Z wizytą do łosi idzie się wąską, czterokilometrową kładką prowadzącą przez środek mokradeł.
47. Kuźnia Raciborska: pogorzelisko. Latem 1992 r. spłonęło tu ponad 9 tys. ha lasu. "Wierzyć się nie chce, że kiedyś był tutaj las" - mówią do dziś leśnicy, pokazując ogrom spustoszeń. Każdy, kto widział pogorzelisko, już nigdy nie wyrzuci w lesie papierosa.
48. Bibice: granica, której nie ma. W Bibicach, w poprzek szosy łączącej Kielce z Krakowem przebiega historyczna granica zaboru austriackiego. Od kilku lat w tym miejscu organizowane są happeningi przypominające o odmienności kulturowej i politycznej różnych regionów Polski.
49. Srebrna Góra na ziemi kłodzkiej: nigdy nie zdobyta twierdza. Wybudowana w XVIII w. na rozkaz Fryderyka II. Leży po obu stronach Przełęczy Srebrnej oddzielającej Góry Sowie od Bardzkich. Trzy forty główne Donżon, Ostróg i Rogowy oraz wianuszek fortów pomocniczych rozciągają się na długości 2 km.
50. Chełmno: najdłuższy mur obronny. Liczący ponad 2 km mur otacza stare Chełmno, dawną stolicę jednej z historycznych ziem polskich. Leżące niedaleko Torunia miasto jest jednym z niewielu miejsc, w których - mimo upływu czasu - zachował się średniowieczny układ ulic.
Więcej możesz przeczytać w 30/1999 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.