Duch czasu

Prowincjusz z krańców cywilizacji Zachodu, a jednocześnie bodaj pierwszy od czasów schizmy wschodniego Kościoła papież bliski pojednania Wschodu z Zachodem; symbolem tego pojednania było zrównanie statusu świętych Cyryla i Metodego (misjonarzy Wschodu) z Benedyktem i Dominikiem (misjonarzami Zachodu). Zwolennik realnego wpływu Watykanu na kościoły lokalne (doktrynalnego uniwersalizmu), a jednocześnie papież, który z lokalności uczynił siłę liturgii (od Zulusów po Indian Amazonii i Maorysów). Wyrafinowany analityk filozofii Edmunda Husserla oraz porywający tłumy kaznodzieja. Atakowany za tradycjonalizm i przywiązanie do literalnej wykładni Biblii, a równocześnie przywódca Kościoła, który uznał ewolucjonizm za jedyną sensowną koncepcję rozwoju człowieka i wszechświata oraz przywrócił cześć Galileuszowi. Świątobliwy starzec, porywający wszakże kilkusettysięczne tłumy młodzieży. Władca Kościoła i utrudzony pielgrzym, cierpiący często bardziej niż ci, których pociesza. Jan Paweł II uosabia niemal wszystkie paradoksy chrześcijaństwa i cywilizacji końca wieku, a zarazem tysiąclecia. Jego pontyfikat przypadł w czasach postępującej erozji wartości, a jednocześnie ogromnej potrzeby zakorzenienia w wartościach; przypadł w czasach globalizacji równoważonej przez niebywały rozwój samorządności lokalnej. W okresie ogromnego wzrostu znaczenia pieniądza i rozległości obszarów biedy oraz problemów wywoływanych przez wzrost zadłużenia państw, rodzin i jednostek. W czasach zrywania tradycyjnych więzi społecznych i narastającej potrzeby pielęgnowania tych więzi. W okresie ogromnego demokratyzowania się społeczeństw - głównie poprzez telewizję i Internet - oraz równoczesnego ograniczania wolności jednostek - w szczególności przez wymogi rynku i konkurencji. Jan Paweł II jest świadom uwikłania współczesnego człowieka w te problemy, szczególnie uwikłania chrześcijanina i próbuje mu podpowiadać (czasem napominać), jak żyć zgodnie z duchem czasu, ale też zgodnie z sumieniem.