Kurs na Kursk

"Powiem ci tylko, że już drugi dzień ludzie piją wódkę, nie trącając się kieliszkami"
anonimowy rosyjski rozmówca polskiego reportera

Od czterdziestu lat uprawiam żeglarstwo i łączę z nim najwspanialsze, ale także dramatyczne wspomnienia. Tak naprawdę jednak szacunku dla wodnego żywiołu nauczyło mnie inne doświadczenie, kiedy to przez dwa lata pracowałem w Odwoławczej Izbie Morskiej (Anglicy nazywają taką instytucję Sądem Admiralicji), gdzie moją specyficzną kompetencją stały się "jachtowe" wypadki morskie. Naczytałem się wtedy setek relacji, nastudiowałem map i locji, przeanalizowałem nieskończoną liczbę zapisów w dziennikach pokładowych. Starałem się wychwycić rozkład czynników, które decydowały o tragediach: na ile zawiniła ludzka bezmyślność lub zaniedbanie tzw. dobrej praktyki morskiej, a ile zależało od sił potężniejszych - wiatru, fali, temperatury wody. Pewnie dlatego zmalała we mnie pasja do żeglarstwa morskiego, a pozostało podszyte szacunkiem do żywiołu, lecz nie gasnące zamiłowanie do śródlądzia - do cudownych i kameralnych jezior kaszubskich lub do rozleglejszych akwenów mazurskich.
O tym jednak, jak groźne potrafią być "zwykłe" jeziora, amatorzy żeglarstwa przekonali się w zeszły piątek. Dziesiątki, jeśli nie setki wywróconych jachtów i najgorsze, co może się stać, a mianowicie załoga lub jej część uwięziona w łodzi - zwłaszcza kabinowej - odwróconej dnem do góry. Do tego zdumiewający komentarz (tak przynajmniej zrelacjonował rzecz jeden z dziennikarzy) ratownika WOPR, wskazującego podobno krytycznie na brak kapoka u żeglarza, który utonął podczas drugiej z kolei próby nurkowania pod wodę, by wyciągnąć spod wywróconej łodzi pozostałą tam załogę. Jak nurkować z kapokiem, tego już nie wyjaśnił... Jasne jest jednak, że huraganowa przygoda mazurskich żeglarzy nie była zapowiedziana jakimiś nadzwyczajnymi komunikatami meteorologicznymi i że zdani na własne siły niedzielni nawigatorzy radzili sobie, jak umieli. Nie wiem, jak rzecz wyglądała na żywo, bo w krytycznym momencie jako marny piechur dochodziłem właśnie nad brzeg jeziora Hańcza - lecz jeśli rzeczywiście wiało z siłą 12 stopni w skali Beauforta - to i tak mogło się skończyć znacznie gorzej.
Zupełnie inaczej rzecz się ma z "Kurskiem". Najnowocześniejsza z pełniących jeszcze służbę rosyjskich łodzi podwodnych - obojętne czy wskutek zderzenia, czy wskutek tajemniczego wybuchu - poszła na dno. Głębokość ok. 100 m nie jest dnem Rowu Mariańskiego, lecz odpowiada głębokości właśnie naszego suwalskiego jeziora Hańcza i jest z punktu widzenia współczesnej morskiej technologii ratowniczej w zasięgu ludzkich możliwości. Oczywiście, jeśli osoby odpowiedzialne za podjęcie akcji zachowują się racjonalnie i zgodnie nie tylko z dobrą praktyką morską, ale także ze zwykłym zdrowym rozsądkiem. Jeśli ktoś oferuje błyskawiczny transport platformy wiertniczej, to dałoby się powiedzieć, że jest to wariant - toutes les proportions gardées - nieomal komfortowy. Jeśli jednak okazuje się, że najwyższe czynniki kłamią na wyprzódki i dla obrony "narodowej dumy" rezygnują wzgardliwie z oferowanej pomocy zagranicznej, kładąc na szalę życie przeszło setki marynarzy, za nic wreszcie mając i opinię publiczną, i rodziny załogi - to nie mamy do czynienia ani z dobrą praktyką morską, ani tym bardziej ze zdrowym rozsądkiem. Na to nakłada się stan techniczny floty niegdysiejszego oceanicznego mocarstwa (podobno ostatnie zdolne do rejsu łodzie wychodzą w morze bez zapasowych akumulatorów, bo te są rozkradane), zamykanie dostępu do miejscowości, w których znajdują się rodziny marynarzy, i wszystkie inne dziwactwa i anomalie, zupełnie niezrozumiałe dla normalnego świata.
Trudno się w tej sytuacji dziwić wódecznym obyczajom Rosjan. Chodzi podobno o to, że nie jest przyjęte trącanie się kieliszkami w czasie picia za zmarłych.