Rumuńska ruletka

 Nowe twarze nie zdołały się nawet pojawić na plakatach. Odbywające się równolegle wybory prezydenckie i parlamentarne zdominowali politycy aktywni już za czasów komunistycznego dyktatora Nicolae Ceausescu. Do drugiej tury wyścigu o prezydenturę przeszli były komunista Ion Iliescu i skrajny nacjonalista Vadim Tudor, dawnej nadworny poeta "wodza". W wyborach parlamentarnych także zwyciężyły ich ugrupowania. Pierwsze miejsce zajęła partia Iliescu, określająca się jako socjaldemokratyczna, a drugie - ugrupowanie Tudora pod nazwą Romania Mare (Wielka Rumunia). Według wstępnych wyników, liberałowie uzyskali ok. 10 proc. głosów, cztery razy mniej niż postkomunistyczna lewica i dwa razy mniej od nacjonalistów.

- Jestem zaskoczona i przerażona - mówi Ana Maria Franculeasa, dziennikarka działu politycznego gazety "Romania Libera". - Nie rozumiem, jak spośród dwunastu kandydatów na prezydenta moi rodacy mogli postawić właśnie na tych dwóch. Teraz już chyba wszystko jest możliwe, nawet wygrana Tudora.
Sukces znanego z antysemickich i antywęgierskich wystąpień Tudora niepokoi zagranicznych obserwatorów, coraz bardziej histerycznie reagujących na sukcesy skrajnej prawicy na kontynencie, zwłaszcza po wejściu do rządu w Austrii Partii Wolnościowej Jörga Haidera. Austria, członek Unii Europejskiej, ma jednak ugruntowaną demokrację i rządy prawa. W wypadku Rumunii, kraju o niepewnej sytuacji wewnętrznej, zwycięstwo skrajnie prawicowego polityka z pewnością zatrzasnęłoby przed Bukaresztem drzwi do wymarzonego członkostwa w unii.
Od czasu obalenia "geniusza Karpat" Rumunia nigdy nie była prymusem reform w regionie ani nie znajdowała się w czołówce krajów kandydujących do UE. Przeciwnie - wlokła się w ogonie, kojarząc się z biedą, bałaganem i pełnymi przemocy wybuchami społecznego niezadowolenia (zwłaszcza w wykonaniu górników), które odstręczały od tego kraju europejskich dyplomatów i zagranicznych inwestorów. Pełne życia w Bukareszcie są tylko kasyna - nastawione na przybyszów z krajów, gdzie hazard jest zakazany, przede wszystkim muzułmańskich. Ci, którzy wstają od black jacka, szybko jednak uciekają z "Monte Carlo Bałkanów" na widok wałęsających się po ulicach słabo oświetlonej stolicy watah bezpańskich psów i żebrzących o papierosy żołnierzy trzymających wartę przed państwowymi gmachami.
Gdy w 1996 r. do władzy doszli demokraci pod przywództwem profesora geologii Emila Constantinescu, wydawało się, że dumni potomkowie Daków mają szansę wyrwać się z zaklętego kręgu gospodarczej stagnacji, bezprawia i korupcji. Presja rzeczywistości okazała się jednak silniejsza. - Musieliśmy udowadniać, że nie będziemy prowadzić ultranacjonalistycznej polityki w Transylwanii, że król nie wróci z hordami kapitalistów, aby wszystko odebrać, a byli komuniści nie zostaną wrzuceni do więzień - tłumaczy Zoe Petre, doradczyni prezydenta.
Postkomuniści uważają, że odchodząca ekipa pozostawia za sobą spaloną ziemię. - To były cztery lata gospodarczego upadku. O połowę spadł poziom życia, zbankrutowało dwie trzecie małych i średnich firm - podsumowuje Ioan Mircea Pascu, wiceszef partii socjaldemokratycznej, jej rzecznik prasowy. Zdaniem Pascu, jego partia szła do wyborów pod hasłem Billa Clintona z pierwszej kadencji: "Gospodarka, głupcze!". - To bzdury, że liberałowie tworzą dochód narodowy, a socjaldemokraci tylko konsumują. Chcemy stworzyć warunki do uczciwego życia, a to nie będzie możliwe bez wzrostu gospodarczego - twierdzi Pascu.
Na razie jednak rachityczny krajowy biznes i inwestorzy pozostają sceptyczni. Pamiętają, że 70-letni Iliescu już raz - po obaleniu dyktatury komunistycznej - miał szansę wprowadzenia Rumunii na drogę postępu, lecz ją zmarnował. Mrozi ich też zapowiedź rewizji dotychczasowego przebiegu prywatyzacji. Nie zmienia to faktu, że - jak na ironię - Iliescu pozostaje dziś jedyną nadzieją dla umiarkowanego elektoratu.