Kontratak przeszłości

Kontratak przeszłości

Dodano:   /  Zmieniono: 
Gry komputerowe stają się mniej popularne od książek o Harrym Potterze. Płyty z muzyką czerpiących z góralskiego folkloru Brathanków i braci Golców sprzedają się lepiej niż nagrania techno. Lalkom Barbie zaczynają zagrażać pluszowe misie. Na przeszłości można zarobić coraz lepiej.

Tylko w Polsce w ubiegłym roku sprzedano kilkaset tysięcy książek o Harrym Potterze. Ogólnoświatowa fascynacja zaprzeczyła tezie o trwałym upadku czytelnictwa wśród dzieci, odkąd ich podstawową zabawką stały się gry komputerowe. Receptą na sukces opowieści pani Rowling o dobrym czarodzieju Potterze stało się odwołanie do motywów dawnych bajek, baśni i legend pełnych tajemnic, ukrytych skarbów, czarodziejskich różdżek, złych czarownic oraz królewien zaklętych w żabki. Odtworzenie baśniowej atmosfery, w jakiej od wieków w naturalny sposób wyrastały dzieci, wywołało rewolucję na rynku.

Ludzkie zabawki
Jeszcze kilka lat temu wśród lalek królowała Barbie. Produktem firmy Mattel bawiło się ponad 80 proc. dzieci w Niemczech, 86 proc. we Francji i aż 96 proc. we Włoszech. Z czasem fascynacja plastikową lalką osłabła. Producenci szybko wpadli na pomysł wypuszczenia na rynek Baby Born, czyli lalki niemowlaka, którym trzeba się zajmować jak prawdziwym dzieckiem. Zdaniem psychologów, Baby Born, które je, pije, moczy się, robi kupkę, płacze "prawdziwymi" łzami i gaworzy, może nauczyć dziecko, jak opiekować się młodszym rodzeństwem. Baby Born nie jest samotne. Ma do towarzystwa pluszowe misie w naturalnych kolorach, ubrane w wełniane kubraczki i robione ręcznie kolorowe sweterki. Kosztują dużo, bo równowartość 400 zł. Kopie słynnego Teddy Bear wyprodukowanego po raz pierwszy w 1904 r. podobają się też rodzicom, skłonnym kolekcjonować całe serie pluszaków.
Wraca moda na zabawki drewniane - klocki, puzzle i minizwierzątka. Najczęściej w naturalnych kolorach drewna lub odcieniach pastelowych. Tego rodzaju zabawki są dziś najpopularniejsze w krajach Beneluksu i w Skandynawii. Przebojem firmy Chicco jest m.in. drewniana kolejka na drewnianych torach, z drewnianymi domkami, drzewami, kościołem i mostami, zaczynająca wypierać ze sprzedaży tradycyjną kolejkę elektryczną. Równie dużą popularnością cieszą się drewniane gospodarstwa domowe z kurami, świniami i krowami, drewniane ciężarówki do samodzielnego złożenia z ponad 150 części, a także konie na biegunach ze specjalnymi hamulcami, których użycie przemienia zabawkę w stabilne krzesełko.

Film i muzyka z przeszłością
Zabawki i zabawy dorosłych też szukają inspiracji w przeszłości. Jeden z największych sukcesów kinowych ostatnich lat - thriller "Blair Witch Project" - odwołał się do pierwotnych lęków przed czymś tajemnym i nieznanym. Sceneria lasu pełnego duchów, mgieł i zagadek okazała się działać na zmysły tak samo jak krwawe jatki, popisy pirotechników i komputerowe bestie z kosztownych dreszczowców, takich jak "Matrix". Równie prosty film Wima Wendersa o kubańskich muzykach z Buena Vista Social Club wywołał na całym świecie falę fascynacji muzyką czerpiącą z narodowych korzeni.
W Polsce folkowy boom zapoczątkowali Kayah i Goran Bregović nagraniem wspólnej płyty, która rozeszła się w gigantycznym jak na Polskę nakładzie ponad pół miliona kopii (drugie tyle sprzedali piraci). Już wcześniej słuchano wykonawców szukających inspiracji w ludowej tradycji (kapeli Trebuni-Tutków, orkiestry Kiniora, grupy De Press i Grzegorza z Ciechowa, czyli Ciechowskiego), ale dziś stylizowane na góralskie piosenki Golec uOrkiestry, Brathanków i Kapeli trafiają na pierwsze miejsca list przebojów. Podczas gdy największe gwiazdy rodzimego show-businessu odwlekają moment wydania nowej płyty ze względu na rynkową zapaść, przedstawiciele nurtu folk nagrywają przebój za przebojem. 50 tys. egzemplarzy najnowszej płyty Brathanków rozeszło się w ciągu dziewięciu dni od premiery.

Yuppie pod strzechą
Moda na naturę obowiązuje także w turystyce i kuchni. Popularne stało się na przykład spędzanie urlopu w agroturystycznym gospodarstwie. W Polsce kilkadziesiąt takich gospodarstw ma już zarezerwowane miejsca na cały sezon. Gospodarze krytej strzechą drewnianej chaty w Nowym Gacnie w Borach Tucholskich oferują turystom wycieczki po lesie, tradycyjną kuchnię z potrawami z dziczyzny, latem wędkowanie, zimą kuligi i ogniska. Ta skromna oferta okazuje się kusząca, zwłaszcza dla ludzi żyjących w szybkim tempie, zestresowanych pracą i zmęczonych miastem. W Skandynawii najpopularniejsze kwatery wakacyjne to pokryte kamieniami i porośnięte trawą hytty, w których często nie ma nawet prądu.
Według miesięcznika "Vanity Fair", smakosze na całym świecie najchętniej wybierają dziś kuchnię regionalną, opartą na ekologicznych, naturalnych produktach. Kucharze w najlepszych restauracjach sięgają do dawnych przepisów, a książki kucharskie sprzed stu lat są bardzo poszukiwane. Potwierdzają to polscy restauratorzy: - Nie przez przypadek nawet na najbardziej wystawnych przyjęciach w najlepszych restauracjach podaje się dziś bigos, smalec, żytni chleb i ogórki kiszone prosto z beczki.

Manipulacje tęsknotami
Moda "na naturę" staje się niekiedy włas-ną karykaturą. W reklamach agroturystycznych kwater "w leśnej głuszy" zdarza się spotykać informacje, że chata leży w zasięgu sieci telefonii cyfrowej. W Stanach Zjednoczonych powstały pierwsze wegetariańskie fast foody, a w barach McDonald’s najpopularniejszym ostatnio posiłkiem jest MacVeggie - wegetariański hamburger. Fascynacja naturą, ekologią i prostymi zabawkami współistnieje z fascynacją Internetem i syntetykami. Tony Thorne, autor "Słownika kultury postmodernistycznej", twierdzi, że to wynik "falowania mód": procesu polegającego na powracaniu co pewien czas zainteresowania jakimś stylem, przedmiotem, ubiorem, sposobem bycia. Zdaniem Dominiki Maison, psychologa, to raczej konsekwencja umiejętnej marketingowej kreacji mody na wszystko, co ekologiczne, bliskie tradycji i źródłom.

Więcej możesz przeczytać w 12/2001 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.