Tęsknota za pieczonym prosięciem

Tęsknota za pieczonym prosięciem

Dodano:   /  Zmieniono: 
Wielkanoc jest świętem nasyconym tajemnicą życia i śmierci. Różne są daty wielkanocne rozmaitych kościołów, ale istota wiary w żywot wieczny ta sami. Gdy na swej tratwie rozmyślałem, jak spędzić Wielkanoc, nagle przypomniało mi się kresowe dzieciństwo i rozkwitła w mej wyobraźni wizja pieczonego prosięcia. Może być ono symbolem wielkiego polskiego wielkanocnego żarcia, które w swych felietonach tak lubił opisywać mój mistrz, śp. Kisiel.
Szpikował nieraz swe kulinarne, zakrapiane alkoholem opisy aluzjami politycznymi. Dziś pieczone prosię uważa się za bombę cholesterolową, więc go nie jadamy. Drogie to i zagraża sercu. A zamiast politycznych aluzji wolę filozoficzne, bo przecież Wielkanoc jest świętem nasyconym tajemnicą życia i śmierci, świętem z istoty swej chrześcijańskim.
Różne są daty wielkanocne rozmaitych kościołów, ale istota wiary w żywot wieczny ta sama. W Polsce kontynuujemy tradycję rzymsko-łacińską. Istnieje już również tradycja wyłącznie humanistyczno-laicka, posługująca się niby w Disneylandzie zajączkami, kurczątkami i zadumą nad tym, czy istnieje życie po życiu. Tak było od prawieków. W pięknej antologii poezji starożytnego Rzymu Zygmunta Kubiaka obok wierszy znaleźć można przetłumaczone przez niego rzymskie napisy nagrobne. Oto jeden z nich: "Wszelkie choroby i klęski żywota już za mną zostały./ Teraz spoczywam bez cierpień, zażywam błogiej pogody". Zażywać błogiej pogody można jedynie istniejąc, zatem autor napisu wierzył w dalszy ciąg ludzkiej egzystencji. Z kolei wiersz Seneki "O naturze czasu" nie jest tak optymistyczny. "Wszystko pochłania śmierć./ Nie karą jest śmierć, ale prawem./ Kiedyś rozprzęgnie się w nicość cały ten świat" - napisał dwadzieścia kilka wieków temu.
Te dwie możliwości są aktualne do dziś. Człowiek skłonny jest raczej wierzyć w nieśmiertelność, ale wiara taka nie jest - zwłaszcza obecnie - łatwa. Wciąż dumam o tradycji, a co zrobić ze współczesnością? Z jej wizją w wersji ahumanistycznej (chociaż amerykańskiej) zetknąłem się pierwszy raz w roku 1972 w USA. Brałem tam udział z Markiem Nowakowskim w Międzynarodowym Programie Pisarskim. Na prowincjonalnym uniwersytecie w Iowa City (zwanym przez nas Jałowa City) zgromadzono kilkadziesiąt poetek i poetów z całego świata, by zhumanizować zbyt pragmatyczny klimat tej uczelni. Program istniał dzięki bogatym fundatorom. Należała do nich m.in. milionerka, która w piwnicy trzymała tygrysa (takie hobby...) oraz Deer Company - olbrzymia korporacja produkująca maszyny rolnicze używane na całym świecie. Nasza poetycka grupa odwiedzała tych dobrodziejów i gdy zwiedzaliśmy fabrykę traktorów Deer Company, zaprowadzono nas do sali teatralnej o bardzo nowoczesnej architekturze, z obrotową sceną i zsynchronizowanymi barwnymi reflektorami. Spytałem przewodnika, jaki jest repertuar teatru: Sofokles, Szekspir, Williams, może Mrożek? Spojrzał na mnie bezdennie zdumiony, a na scenę wjechał pyrkocząc najnowszy model traktora. To była sala do prezentacji najnowszych modeli maszyn importerom i nabywcom. Na scenie traktor typu "Hamlet" wykonał reklamowy piruet i odjechał, beztrosko warcząc.
To była wersja odhumanizowana losu człowieka zastąpionego przez świat maszyn. Ale rok temu w tychże Stanach Zjednoczonych, a tydzień temu w Krakowie byłem na ośmiooskarowym "Gladiatorze". Ten film roku jest wprost prześwietlony wizją życia pozagrobowego, a nawet raju. Gdy bohater umiera, widzi biegnącą do niego cudowną cyprysową aleją nieżyjącą żonę z synkiem. Raj po hollywoodzku.
Odziedziczyliśmy po Rzymie jeszcze jedną tradycję rozmyślań o życiu i jego rozmiarach. Prawdę mówiąc, jest to beztroska jak upieczone prosię tradycja biesiadna. Nie biesiadna w sensie zbiorowego ryku "Góralu, czy ci nie żal", lecz skromniejsza, cichsza i przytulna. To Horacy doradzał, patrząc na górę Sorakte w swej willi pod Rzymem: "Krótką miarą powściągnij nadzieje. Sącz wino w puchary/ I pomyśl: gdy tak mówimy, ucieka zazdrosny czas./ Dzień każdy zrywaj jak owoc! Nie czekaj, nie czekaj jutra!". No właśnie, jutro będzie po świętach i trzeba znów iść do roboty. Ja nie idę, jestem na emeryturze. Wesołych Świąt.
Więcej możesz przeczytać w 15/2001 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.