Wieże Bismarcka, jak zwykło się je nazywać, powstawały na terytorium Cesarstwa Niemieckiego, Republiki Weimarskiej oraz III Rzeszy (kolejne nazwy tego samego państwa - red.). Głównym motywem ich wznoszenia było okazanie wdzięczności wobec twórcy zjednoczonego państwa niemieckiego – kanclerza Otto von Bismarcka. W latach 1869-1934 powstało ich około 250. Na dzisiejszych terenach Polski było ich około 40, z czego do dziś przetrwało 17.
"Żelazny kanclerz" i polakożerca
Otto von Bismarck kanclerzem Prus został w 1862 roku i urząd ten pełnił do 1890 roku. W międzyczasie zdołał doprowadzić do wybuchu zwycięskiej dla swojego kraju wojny z Francją, której jednym z efektów było powstanie zjednoczonego państwa niemieckiego – II Rzeszy nazywanej Cesarstwem Niemieckim, i to pełnienie urzędu kanclerza tego państwa od 1871 roku zapewniło mu przydomek „żelaznego kanclerza”.
Jednym z elementów jego rządów była polityka brutalnej germanizacji ziem polskich wchodzących w skład państwa niemieckiego (element tzw. Kulturkampfu - red.). To właśnie niechętny stosunek tego polityka do Polaków był jedną z przyczyn powstania sformułowania polakożerca oraz ogólnopolskiego sporu, jaki wybuchł w 2005 roku, gdy radna gminy Kętrzyn chciała w Nakomiadach odnowić głaz ustawiony w 1899 roku ku czci „żelaznego kanclerza”. Przeciwko takiemu pomysłowi protestowała m.in. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz wojewoda.
Wieże Bismarcka
Stąd zaskoczenie części turystów, gdy dowiadują się iż monumentalne wieże stojące w części polskich miast zbudowane zostały ku czci Otto von Bismarcka. Najsłynniejsze i najlepiej zachowane to te w Zielonej Górze, Ostródzie i Mrągowie. Warto zaznaczyć, iż pierwsza z nich zbudowana została na dzisiejszym terytorium Polski, gdzie wciąż stoi – w Janówku na Dolnym Śląsku (niem. Ober-Johnsdorf). Inicjatorem budowy był Friedrich Schröter, major w stanie spoczynku. Z własnej kieszeni wyłożył 18 000 marek na budowlę.
Kolejne wieże powstawały z inicjatywy społeczności lokalnej, najczęściej z materiałów dostępnych w okolicy, gdzie upamiętnienie wznoszono, stąd wieże różniły się między sobą i budowane były np. z polnych kamieni, cegieł, ale także i porfirów. Pierwsza zbudowana została z serpentynitu, cegieł, granitu i piaskowca.
"Zmierzch bogów"
Po śmierci polityka w 1898 roku, w efekcie działań Związku Studentów, rozpisano konkurs na projekt wieży, który miał obowiązywać w całym kraju. Wygrał go architekt Wilhelm Kreis, dzięki projektowi „Zmierzch Bogów” (niem. Götterdämmerung – red.). Zakładał on budowanie wież posiadających kilka stopni, na których osadzone były cztery zlewające się ze sobą kolumny dźwigające czarę. W oparciu o ten projekt powstało jedynie około 50 budowli (5 na terenie dzisiejszej Polski – red.). Elementem wspólnym większości wież był fakt, iż na ich szczycie kilkukrotnie w ciągu roku rozpalano ogień, by upamiętnić „żelaznego kanclerza”. W celu tym stosowano wszelkie łatwopalne materiały – od drewna, przez pakuły, szmaty, do węgla i łatwopalnych płynów. W niektórych wypadkach na szczytach wież umieszczano platformy widokowe.
Upamiętnienie Bismarcka na Diablej Górze
Jedna z wież powstała w mazurskim Srokowie (niem. Dragenfurt – red.) na Diablej Górze. Budowę rozpoczęto z zebranych wśród mieszkańców pieniędzy oraz materiałów budowlanych w październiku 1901 roku, a ukończono 11 miesięcy późnej. Rokrocznie 1 kwietnia w rocznicę urodzin Otto von Bismarcka odbywały się przed nią obchody okolicznościowe. Prezentujemy galerię przedstawiającą pozostałości Wieży Bismarcka na Diablej Górze, która, jak głosi ustawiona przed nią tabliczka, grozi zawaleniem.
By do niej dojechać, należy ze Srokowa kierować się drogą wojewódzką 650 w kierunku Węgorzewa i skręcić w jedną z dróg w lewo tuż za wsią i jechać w stroną masztu GSM. Ruiny wieży znajdują się kilkaset metrów od niego na zalesionym szczycie wzniesienia.
Galeria:
Wieża Bismarcka na Diablej Górze