Projekt jest realizowany wspólnie przez Centrum Edukacji Obywatelskiej, Instytut Pamięci Narodowej i Muzeum Powstania Warszawskiego. Ma na celu zachęcanie młodych ludzi do odkrywania historii lokalnej, inicjowanie refleksji i dyskusji na temat wydarzeń, które wpłynęły na losy Polaków w XX wieku. Pod opieką nauczycieli zespoły uczniowskie przeprowadzają projekty badawcze, w których główną rolę odgrywają rozmowy ze świadkami historii – uczestnikami wydarzeń lat 1939–1989.
Młodzi pasjonaci historii zgłębiają źródła, docierają do świadków, którzy w aktywny sposób sprzeciwiali się totalitaryzmom i zbierają ich relacje, dokumenty, fotografie. Zdarza się, że osoby będące bohaterami projektów swoją historię opowiadają po raz pierwszy. Uczniowie działają również na rzecz upowszechnienia zdobytej w ten sposób wiedzy: włączają w swoje działania miejscową społeczność, redagują gazetki, przygotowują filmy, wystawy, happeningi.
-To już piąta edycja programu. W tym roku zgłosiło się do niego ok. 100 szkół, z czego prawie 30 przyjechało do Warszawy, by przedstawić efekty swojej pracy. Mamy bardzo różne projekty dotyczące zarówno II wojny, zwłaszcza tematyki związanej z wywózkami na wschód, jak i przybliżające życie codzienne w tamtym okresie. Inne projekty dotyczą lat 80.; jednej ze szkół udało się np. spotkać z Lechem Wałęsą. Więc wydaje nam się, że projekt nadal cieszy się dużym zainteresowaniem młodzieży i to w różnym wieku - od szkół podstawowych do ponadgimnazjalnych - powiedziała koordynatorka projektu Olga Tumińska z IPN. Jak zaznaczyła, wiele szkół uczestniczy w projekcie od samego początku i co roku przyjeżdżają z innym pomysłem i innym tematem. - I widać, jak te szkoły się zmieniają i rozwijają. Podczas finału w Warszawie mogą zaprezentować na przygotowanych stoiskach efekty swojej pracy i opowiedzieć o nich ekspertom, których co roku zapraszamy. W tym roku byli to m.in. prezes IPN Łukasz Kamiński, zastępca dyrektora Muzeum Powstania Warszawskiego Paweł Ukielski oraz Piotr Kowalik z Muzeum Historii Żydów Polskich. Staramy się, by młodzież miała okazję porozmawiania z ciekawymi ludźmi, którzy znają się na edukacji i historii - wyjaśniła Tumińska.
Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Łukasz Kamiński podkreślił wagę takich spotkań. - Pokazują, że ta historia, którą się zajmujemy i która, jak z tych projektów wynika, najczęściej była historią trudną, jest równocześnie historią żywą. Żywą przez to, że wciąż budzi zainteresowanie i emocje - podsumował Kamiński.eb, pap