Klątwa Friedmana

Dodano:   /  Zmieniono: 
Z euro jest jak z socjalizmem: nie sprawdza się w praktyce
To możliwe, że wkrótce niektóre kraje wystąpią ze strefy euro, ponieważ pozostawanie w niej będzie sprzeczne z ich interesem gospodarczym - powiedział na początku września prof. Paul de Grauwe, doradca gospodarczy szefa Komisji Europejskiej Jose Manuela Barroso. Analitycy banków komercyjnych szacują prawdopodobieństwo rozpadu strefy euro i powrotu do walut narodowych na 1:4. - Jeszcze do niedawna rozpad strefy euro był wykluczony. Dziś jest już prawdopodobny - mówi Anthony Kleinwort z banku inwestycyjnego Dresdner Kleinwort Wasserstein.

- Wspólna europejska waluta zakończy swój żywot najdalej za dziesięć lat - prognozował w 1999 r. Milton Friedman, laureat Nagrody Nobla, uważany za najbardziej wpływowego ekonomistę XX wieku. Wspólna waluta istniała wówczas tylko wirtualnie: w postaci sztywnych relacji kursowych (do obiegu gotówkowego euro weszło w 2002 r.), ale oczywiste było, że interesy piętnastu państw Unii Europejskiej są zbyt odległe, a gospodarki zbyt się różnią, aby pogodziła je unia walutowa. Wprowadzenie euro było na tyle kontrowersyjnym pomysłem, że żaden z dwunastu krajów, które to zrobiły, nie zdecydował się na przeprowadzenie w tej sprawie referendum. Skutek jest taki, że dziś prawie dwie trzecie obywateli państw należących do UE (na przykład 56 proc. Niemców, 52 proc. Francuzów) chce powrotu walut narodowych. Prognoza (klątwa?) Friedmana zaczyna się sprawdzać na naszych oczach. Kilka tygodni temu włoskie Centrum Studiów Europejskich (think-tank finansowany przez Komisję Europejską) w opublikowanym raporcie zatytułowanym "Upadek euro" obarcza wprowadzenie euro winą za obecne problemy gospodarcze Włoch i przewiduje, że podobne kłopoty czekają już niedługo większość krajów, które weszły do strefy euro. - W tej sytuacji lansowany w Polsce pomysł jak najszybszego przystąpienia do strefy euro można porównać do przeprowadzki się do walącego się domu - mówi Andrzej Sadowski, wiceprezydent Centrum im. Adama Smitha.


Kto wyjdzie?
W Niemczech, Włoszech i Holandii rozpoczęły się już ogólnonarodowe dyskusje nad powrotem do narodowej waluty. "Wprowadzenie euro przyczyniło się do spowolnienia gospodarki i wzrostu bezrobocia" - tłumaczył Roberto Maroni, włoski minister polityki społecznej, w wywiadzie dla dziennika "La Repubblica" w maju 2005 r. Maroni przywołał przykład Wielkiej Brytanii, która pozostała przy własnej walucie i rozwija się znacznie szybciej niż kraje strefy euro. Jego zdaniem, lekarstwo jest jedno: jak najszybsze referendum w sprawie powrotu lira. Miesiąc później niemiecki tygodnik "Stern" ujawnił, że według raportu przygotowanego w niemieckim Ministerstwie Finansów, wprowadzenie euro dobiło kulejącą niemiecką gospodarkę wysokimi stopami procentowymi. - Polityka Europejskiego Banku Centralnego bardzo nam zaszkodziła. Euro zadziałało jak hamulec dla niemieckiej gospodarki. Nadzieje, że euro będzie stymulować wzrost w Europie, okazały się płonne - komentuje Bert Rurup, członek zespołu doradców niemieckiego rządu.

Perfekcyjny świat
Z euro jest jak z socjalizmem. To piękna idea, która nie sprawdza się w praktyce. - Unia walutowa państw jest trudna do przeprowadzenia, jeżeli mają one różne gospodarki, kulturę i języki - mówi "Wprost" prof. Friedman. W USA dolar zdał egzamin, bo między stanami nie było bariery językowej, a Amerykanie byli i są bardziej mobilni niż Europejczycy. Między stanami podróżuje dwadzieścia siedem razy więcej Amerykanów niż Europejczyków między krajami strefy euro. Brak mobilności siły roboczej działa zabójczo na gospodarkę. Z badań niemieckiego Ministerstwa Finansów wynika, że unia walutowa była korzystna tylko dla Irlandii, Hiszpanii i Grecji. Pozostałe kraje straciły z uwagi na niedopasowanie wysokości stóp procentowych do tempa rozwoju gospodarki. W amerykańskiej gospodarce problem jest likwidowany dzięki mobilności siły roboczej. Jeżeli dla jakiegoś stanu stopy procentowe, ustalane przez Rezerwę Federalną, są zbyt wysokie i powodują spowolnienie gospodarki oraz wzrost bezrobocia, to Amerykanie przenoszą się do stanu, który rozwija się lepiej i w którym brakuje rąk do pracy. Trudno sobie wyobrazić, aby Niemcy masowo jechali pracować do Hiszpanii i Irlandii.
Na domiar złego unię walutową dobijają państwa członkowskie, które destabilizują wspólny pieniądz, zwiększając wydatki budżetowe (w wypadku dolara jest to niemożliwe, bo kontrolę nad deficytem państwa skupia rząd federalny). Przodują w tym rządy Francji i Niemiec, które trzeci rok z rzędu łamią zasady unii walutowej, zadłużając się powyżej dozwolonych norm.

Wejście do euro, czyli NRD bis
Nadzieje na to, że euro ożyje dzięki przystąpieniu kolejnych silnych gospodarek - na przykład brytyjskiej - są płonne. Kenneth Clarke, czołowy polityk brytyjskiej Partii Konserwatywnej, oświadczył, że Wielka Brytania na pewno nie wejdzie do strefy euro w ciągu najbliższych dziesięciu lat. Clarke przez lata był zwolennikiem euro, ale zmienił zdanie, kiedy zobaczył, jakie były skutki wprowadzenia wspólnej waluty dla gospodarki unii. W wywiadzie dla magazynu "Central Banking" oświadczył, że "euro nie udało się doprowadzić do zwiększenia wydajności pracy i przyspieszenia wzrostu gospodarczego w Europie".
Polska oraz pozostałe kraje Europy Wschodniej zobowiązały się przystąpić do unii walutowej jak najszybciej. Teoretycznie miałoby to nastąpić już w 2009 r. - Pierwsi wyłamali się Węgrzy, odstępując od tego kalendarza. Przystąpienie do unii walutowej jest korzystne, gdy dotyczy krajów o zbliżonym poziomie rozwoju gospodarczego - mówi Sadowski. O tym, że wspólna waluta nie tworzy bogactwa, boleśnie przekonali się mieszkańcy byłej NRD. Wprowadzenie tam marki zachodnioniemieckiej - choć wsparte gigantycznym transferem pieniędzy (ponad bilion euro w ciągu dziesięciu lat) - nie tylko nie ożywiło, ale wręcz pogrążyło wschodnioniemiecką gospodarkę. Zwolennicy szybkiego wejścia Polski do strefy euro (m.in. Leszek Balcerowicz i Andrzej Bratkowski) wskazują korzyści, takie jak eliminacja ryzyka kursowego i obniżenie kosztów transakcyjnych. Biorąc pod uwagę, że zabezpieczenie się przed zmianami kursów jest elementarnym działaniem każdego przedsiębiorcy, to korzyści nie są tak wielkie. Za euro zapłacilibyśmy natomiast rezygnacją z własnej polityki monetarnej. Realne jest także to, że po wprowadzeniu euro będziemy płacić za brak dyscypliny budżetowej Francji i Niemiec. Co więcej, zanim przystąpimy do strefy euro, będziemy musieli wprowadzić tzw. ERM II, regulację, która ogranicza wahania waluty w stosunku do euro do +/-15 proc. Regulacja ta zmusza bank centralny do obrony kursu narodowej waluty, co stanowi wymarzoną sytuację dla spekulantów atakujących waluty. Wszystko razem sprawia, że o przyjęciu euro powinniśmy myśleć nie wcześniej niż za dziesięć lat. Jeżeli będzie ono jeszcze istnieć.
Więcej możesz przeczytać w 41/2005 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 41/2005 (1193)

  • Wprost od czytelników16 paź 2005Poselskie Termopile Tomasz Nałęcz w felietonie "Poselskie Termopile" (nr 38) napisał, że w kampanii wrześniowej w 1939 r. zginął w walce co dziesiąty polski generał (10 proc.). Jest to błąd. W armii polskiej w przededniu napaści Niemiec...3
  • Na stronie - Lech Tusk16 paź 2005Im większa koalicja, tym większe prawdopodobieństwo porażki wyłonionego przez nią rządu3
  • Skaner16 paź 2005HUCPA Pechowiec Kwaśniewski Aleksandrowi Kwaśniewskiemu udało się schudnąć, ale nie udało się wyleczyć z obsesji. Znowu oskarża "Wprost" o "insynuacje", co oznacza, że znowu trafiliśmy (w artykule "Ostatni dołek"...8
  • Dossier16 paź 2005STEFAN NIESIOŁOWSKI wybrany na senatora PO "Tuskowi ktoś taki, jak Giertych czy Lepper, nie ośmieliłby się zaproponować wspólnego rządzenia Polską" Polsat MICHAŁ KAMIŃSKI eurodeputowany PiS "Polska PiS będzie Polską...9
  • Sawka czatuje16 paź 200510
  • Playback16 paź 200514
  • Poczta16 paź 2005NIESPOTYKANIE SPOKOJNY PREMIER W związku z artykułem "Niespotykanie spokojny premier" (nr 40) chciałbym sprostować: 1. Mirosław Marcinkiewicz był zatrudniony w resorcie łączności przez mojego poprzednika Macieja Srebrę. Był dobrym...14
  • Okiem barbarzyńcy - Powaga myślenia16 paź 2005Ryszard Legutko przetrwał ostracyzm środowiskowy, polityczną presję i zsyłkę do niskonakładowych periodyków15
  • Z życia koalicji16 paź 2005Oczy ze zdumienia przecieramy, bo okazało się, że do Sejmu weszła Unia Wolności w swoim najlepszym wcieleniu. Teraz neo-UW nazywa się Platforma Obywatelska, ale wciąż nie opuszcza jej przekonanie, że jest partią najmądrzejszą, najszlachetniejszą,...16
  • Z życia opozycji16 paź 2005LPR oznacza Liga Przegranej Rodziny. Jest nią oczywiście klan Giertychów - największych (pod każdym względem) porażkowiczów tej jesieni. Najpierw klapa w wyborach do Sejmu, teraz blamaż w wyborach prezydenckich. Maciej jakoś sobie...17
  • Nałęcz - Powrót do źródeł16 paź 2005W starciu prawicowych kandydatów o zwycięstwie przesądzą wyborcy o lewicowych przekonaniach18
  • Fotoplastykon16 paź 2005© Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)19
  • Trójmiasto przywódców16 paź 2005Polityk, którego nic nie łączy z Trójmiastem, nie powinien zawracać sobie głowy marzeniami o prezydenturze20
  • Koniec świata Michnika16 paź 2005Do Adama Michnika pasuje to, co mówiono o francuskich reakcjonistach: "Nic nie zapomniał, niczego się nie nauczył"26
  • Premier w SMS-ie16 paź 2005Polityka prorodzinna Kazimierza Marcinkiewicza32
  • Telewizja bez wizji16 paź 2005W Polsce powinien być tylko jeden kanał publicznej telewizji36
  • Sprawiedliwy wśród sprawiedliwych16 paź 2005Gdyby Jan Paweł II podczas pobytu w Izraelu mógł wystartować w wyborach prezydenckich, Żydzi w stu procentach głosowaliby na niego40
  • Hipokryzja na kołach16 paź 2005Otylia Jędrzejczak zachowała się jak pirat drogowy i jej wielkie sukcesy oraz przymioty charakteru tego nie zmienią44
  • Giełda16 paź 2005HOSSA ŚWIAT Mieszkania z importu Rosja znalazła skuteczny, choć nietypowy sposób na zlikwidowanie niedoboru mieszkań. Jeszcze w tym roku rosyjskie firmy podpiszą umowy z władzami niemieckimi na masowy wykup NRD-owskich bloków z...48
  • Klątwa Friedmana16 paź 2005Z euro jest jak z socjalizmem: nie sprawdza się w praktyce50
  • Schody do raju16 paź 2005Kulejąca Unia chętniej bierze, niż daje54
  • Rząd nad rządami16 paź 2005Organizacje pozarządowe stały się największym hamulcem XXI wieku58
  • Indeks Alana16 paź 2005Greenspan, człowiek który podwoił majątek Ameryki64
  • Stocznia im. Roekkego16 paź 2005Najbogatszy i najbardziej nieobliczalny norweski kapitalista chce kupić Stocznię Gdańską!68
  • 2 x 2 = 4 - PiS-onomika XX wieku16 paź 2005Koszty realizacji obietnic i zamysłów PiS wyraźnie przewyższą ewentualne oszczędności72
  • Kto wygrywa mecze16 paź 2005POLSKA- ANGLIA 12 000 $ : 29 600 $74
  • Nauczyciele niemieckiego dobra16 paź 2005Tylko 6 proc. niemieckich studentów ma negatywną opinię na temat Polaków86
  • Bohater Europy16 paź 2005Znosił do domu ślimaki, traszki, owady, a w jego pokoju mieszkały znane na cały Żoliborz wrona Kra, puszczyk oraz mewa śmieszka90
  • Know-how16 paź 2005ŻABA NA HIV? Płazy mogą pomóc w walce z epidemią AIDS. Uczeni z Vanderbilt University odkryli, że tropikalne rzekotki z rodzaju Litoria produkują w gruczołach skórnych białka o silnym działaniu przeciwwirusowym. Testy wykazały, że...92
  • Życie na bungee16 paź 2005Ludzie nadpobudliwi są kreatywni, ale tak niezorganizowani, że zaniedbują swe zdrowie94
  • Kataliza Nobla16 paź 2005W tym roku nagrodę mogli dostać polscy uczeni98
  • Kręgi piekła16 paź 2005Bóle kręgosłupa mogą powodować wrzody żołądka, kamicę żółciową, a nawet wrzodziejące zapalenie jelita grubego!101
  • Bez granic16 paź 2005CZARNY WTOREK Francja stanęła. We wtorkowym strajku pracowników branży transportowej i energetycznej wzięło udział ponad milion ludzi. Nie działały kolej, autobusy i metro. Prasa okrzyknęła ten dzień "czarnym wtorkiem". Największa...102
  • Konstytucja wojny domowej16 paź 2005Koniec historii państwa Irak?104
  • Mała bomba atomowa16 paź 2005Odstraszenie terrorystów może wymagać prewencyjnego uderzenia nuklearnego106
  • Nobel kontra Bush16 paź 2005Za co Mohamed el-Baradei dostał pokojową Nagrodę Nobla?108
  • Efekt Haidera16 paź 2005Zmęczeni rządem CDU/CSU-SPD Niemcy zagłosują na socjalnarodowców lub narodowych socjalistów110
  • Zimny prezydent16 paź 2005Koronkowa robota Borisa Reitschustera to przedstawianie słów Putina tuż obok faktów, które im przeczą112
  • Menu16 paź 2005KRÓTKO PO WOLSKU Teraz Turcja! Przymierzałem się swego czasu do powieści futurologicznej dziejącej się w Polsce, ostatnim skrawku chrześcijańskiej Europy - pomiędzy cesarstwem chińskim za Bugiem i kalifatem muzułmańskim za Odrą. Jeśli...116
  • Recenzje16 paź 2005118
  • Uwierz w noc!16 paź 2005* * * * *Niech się schowają wszystkie śpiewające koty, a "Miss Sajgon" odleci w nieznane helikopterem. Nadchodzi czas wampirów. Musical w reżyserii Corneliusa Baltusa na podstawie "Nieustraszonych łowców wampirów" Romana...118
  • Zanim zagrało "Chicago"16 paź 2005* * *Jest rok 1976, rzecz się dzieje w Samuel Goldwyn Studios. Za dnia Martin Scorsese wraz z Marcią Lucas montują musical "New York, New York", nocami George Lucas pracuje tu nad "Gwiezdnymi wojnami". Jeden z nich sięgnie...118
  • Krew, sperma i faksymilka16 paź 2005* * * *Testament jednego został podpisany faksymilką i - podobno - sfałszowany. Drugi nie zostawił testamentu w ogóle. Jako władcy dopuszczali się niewyobrażalnych okrucieństw. Piotr sam torturował i wykonywał egzekucje. Po ścięciu swojej...118
  • Sztuka łączy16 paź 2005* * * *Atanazy Raczyński (twórca galerii rogalińskiej, poseł rządu pruskiego w Lizbonie i Madrycie) bodaj jako jedyny w Polsce kolekcjonował sztukę niemiecką. A nie były to dobre czasy dla tych, którzy żyli w komitywie z Prusakami. Jego bratu...118
  • Akademia ku czci Chopina16 paź 2005Laureat tegorocznego Konkursu Chopinowskiego jest skazany na... niepamięć120
  • Nike z przetrąconymi skrzydłami16 paź 2005Nagroda Nike miała promować najlepszy tytuł roku, a jest premią dla autora zasłużonego dla środowiska "Gazety Wyborczej"124
  • Pueblo w Waszyngtonie16 paź 2005Sześć milionów turystów odwiedzi co roku Muzeum Amerykańskich Indian126
  • Ueorgan Ludu16 paź 2005Zainspirowany wydawnictwem*, w którym prezydent stolicy roztacza budujące wizje rozwoju miasta Warszawy do 2020 r., "UeoL" apeluje: LECH KACZYŃSKI PREZYDENTEM WARSZAWY DO 2020 R.!128
  • Skibą w mur - Disco Partii16 paź 2005Rząd Marka Belki przejdzie do historii jako jeden z bardziej rozrywkowych i roztańczonych130