Najstarsze zabytki fotografii trafiły do Muzeum Narodowego

Najstarsze zabytki fotografii trafiły do Muzeum Narodowego

Dodano:   /  Zmieniono: 
Tylko do 16 stycznia 2011 r. można oglądać trzy cenne dagerotypy i dwa ferrotypy, które w listopadzie tego roku trafiły do zbiorów fotografii Muzeum Narodowego w Warszawie dzięki wsparciu PKO BP. Te najstarsze zabytki sztuki i techniki fotograficznej pochodzą z kolekcji profesora Tadeusza Wasilewskiego (1933?2005) ? historyka i dyplomaty, profesora Uniwersytetu Warszawskiego, ambasadora RP w Bułgarii w latach 1991?1995.

Wynalazek dagerotypii, pierwszej użytkowej techniki fotograficznej, którego autorem był uznawany za ojca fotografii francuski malarz Louis Jacques Mandé Daguerre, sięga 1839 roku. Dagerotypia polegała na trwałym zapisywaniu wiernych obrazów rzeczywistości na światłoczułej powierzchni posrebrzanych miedzianych płytek. W wyniku procesu naświetlania metalowej płytki w aparacie fotograficznym, wywołania jej i utrwalenia, powstawał monochromatyczny obraz, który jednak nie dawał się powielać. Charakterystyczną cechą dagerotypu, odróżniającą go od innych technik fotograficznych jest to, że ? w zależności od kąta patrzenia ? widzimy go albo jako obraz pozytywowy, albo negatywowy.

Wynalazek Daguerre?a wykorzystywano na wiele sposobów ? na srebrnej płytce utrwalano widoki najciekawszych budowli i zabytków na całym świecie, fotografowano ważne wydarzenia i wybitne dzieła sztuki, wykonywano zdjęcia pod mikroskopem i przez teleskop. Początkowo ? ze względu na długi czas ekspozycji, trwający kilka, a nawet kilkanaście minut ? niemożliwe było rejestrowanie żywych osób i przedmiotów w ruchu. Wykonywanie portretów stało się możliwe od 1840 r., gdy ? dzięki udoskonaleniom technicznym ? czas naświetlania płyty w aparacie skrócono do kilku sekund. Odtąd portret stał się jednym z najważniejszych tematów fotografii.

Dagerotypy, zwłaszcza portrety, często ręczne kolorowano, by nadać im bardziej realistyczny charakter. Dagerotypy oprawiano podobnie jak miniatury. Oprócz funkcji estetycznej, chroniły one nietrwały obraz dagerotypowego przed zniszczeniami mechanicznymi oraz przed dostępem związków chemicznych z powietrza. Nieoprawiony dagerotyp ulega procesowi utleniania, którego efektem jest ciemnienie i stopniowe zanikanie obrazu fotograficznego.

Ferrotypia, technika nieco późniejsza niż dagerotypia, po raz pierwszy została zaprezentowana w Paryżu w 1853 r. (opatentowana zaś w USA w 1856 r.). Ferrotypy to fotografie na płytkach żelaznych, nie dające się podobnie jak dagerotypy powielać. Ferrotypy są negatywami, które dzięki pokryciu podłoża specjalnym zaciemniającym "werniksem" uzyskują wygląd pozytywu.

Głównym tematem ferrotypów był portret, inne przedstawienia, np. pejzaż, architektura, są bardzo rzadko spotykane. Ferrotypy oprawiano w podobny sposób jak dagerotypy ? w passe-partout, w ramki czy w etui, umieszczano je w specjalnych albumach lub pozostawiano jako luźne płyty bez oprawy. Gotowe fotografie mogły być kolorowane. Ferrotypia, jako technika tańsza, łatwiejsza i szybsza niż dagerotypia czy ambrotypia, była chętnie wykorzystywana przez wędrownych fotografów i przetrwała aż do początków XX w. Szczególną popularność zyskała w Stanach Zjednoczonych Ameryki. Ferrotypy wykonane w Europie, a zwłaszcza te powstałe na ziemiach polskich, są natomiast dość rzadkie i dlatego tym bardziej cenne.

Warszawskie Muzeum Narodowe zakupiło trzy dagerotypy:

1. Dagerotyp kolorowany "Portret Rafała Szebeko" (Freres Zwerner, Sankt Petersburg, 1843?1847),
2. Portret rodziny Świętorzeckich [Justyna Świętorzecka, Aleksandra ze Świętorzeckich Wierzbowska (siedzące), Mieczysław i Olimpia z Oskierków Świętorzeccy oraz Wierzbowski] wykonany ok. 1851?1855 (Carl Neupert, 1803?1857, Wilno ? Druskienniki),
3. Portret Olimpii z Oskierków Świętorzeckiej z córką Józią, wykonany ok. 1851?1855 (Carl Neupert, 1803?1857, Wilno ? Druskienniki),

Do muzeum trafiły też dwa ferrotypy:

1. Portret Adeli ze Święcickich Rafałowej Szebekowej, wykonany w latach 50.?60. XIX w.(fotograf nieznany),
2. Portret Zeneidy Szebekówny (zamężna Kłoczkowska), wykonany w latach 60. XIX w. (fotograf nieznany).

em