Eufonie prezentują muzykę różnych epok i stylów. Nazwa Festiwalu pochodzi od greckiego słowa ‘eufonia’, określającego zgodnie zestawione ze sobą elementy i harmonijnie dobrane dźwięki. Logo Festiwalu to połączenie litery „f” z nazwy z kształtem otworu rezonansowego instrumentów smyczkowych. Tegoroczna edycja trwająca od 17 do 25 listopada to aż 13 koncertów i 700 artystów z 15 krajów. Wszystkie koncerty odbywają się w Warszawie. Bilety dostępne są na stronie Narodowego Centrum Kultury, będącego organizatorem wydarzenia.
Eufonie to inspirujące spotkania z wybitnymi postaciami i indywidualnościami artystycznymi ze świata muzyki. Tematem przewodnim tegorocznej odsłony festiwalu są tradycje ludowe. – Są to tradycje ludowe w muzyce poważnej, aczkolwiek od razu można dodać, że w muzyce rozrywkowej tradycje ludowe są równie silne – mówi na antenie Programu 1 Polskiego Radia dr Mieczysław Kominek, przewodniczący Rady Programowej Eufonii.
V edycja pod znakiem tradycji
Motywem przewodnim tegorocznej edycji będzie bogactwo tradycji ludowych, które nie tylko odzwierciedlają naszą tożsamość narodową, lecz także stanowią źródło inspiracji dla artystów.
Piąta edycja to mały jubileusz i czas na pierwsze podsumowania. Eufonie wypełniają lukę i konsekwentnie budują swoją pozycję i rozpoznawalność na muzycznej mapie Polski. To jeden z kluczowych obszarów międzynarodowej aktywności Polski, ale też kulturowo ważny dla nas punkt odniesienia. W czerwcu tego roku, podczas szczytu V4 w Bratysławie Pan Dyrektor Wiśniewski odebrał z rąk ministrów kultury Słowacji, Węgier, Czech i Polski międzynarodową Nagrodę Wyszehradzką. To jest symboliczny, ale też wymierny wyraz uznania dla Narodowego Centrum Kultury za działania na rzecz upowszechniania dziedzictwa muzycznego naszej części świata, czego doświadczamy właśnie podczas festiwalu Eufonie. Towarzyszę Eufoniom od ich narodzin i ogromną satysfakcję sprawia mi obserwowanie, jak się rozwijają. Festiwal w sposób komplementarny uzupełnia polski repertuar koncertowy o utwory nieznane lub rzadko wykonywane w Polsce. Jak co roku będziemy wspólnie odkrywać bogatą kulturę muzyczną krajów ościennych w nieoczywistych interpretacjach – mówi dr Jarosław Sellin, sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
W programie znajdują się wyjątkowe kompozycje takich mistrzów jak Krzysztof Penderecki, którego rocznicę 90. urodzin obchodzimy w 2023 roku. W trakcie finałowego koncertu 25 listopada, w Kościele Wszystkich Świętych na Placu Grzybowskim, zabrzmi kompletna, dwuczęściowa wersja "Jutrzni". Wykona ją około 230 artystów, w tym wybitnych solistów Chóru Filharmonii Narodowej, Poznańskiego Chóru Chłopięcego oraz Sinfonii Varsovii pod batutą Zsolta Nagy’a.
„Jutrznia" znana także pod nazwą "Utrenija", składa się z dwóch oddzielnie skomponowanych części: "Złożenia Chrystusa do grobu" i "Zmartwychwstania". To kompozycja wymagająca, jak wspomina Tomasz Konieczny, wybitny śpiewak operowy, w rozmowie dla radiowej Jedynki.
"Jutrznia" to utwór, którego nigdy wcześniej nie miałem okazji wykonywać, stanowi kontynuację innego znanego dzieła Krzysztofa Pendereckiego, "Pasji Łukaszowej", które zdobyło uznanie na całym świecie – dodaje.
Rok Pendereckiego
W świecie muzyki obchody urodzin Krzysztofa Pendereckiego widoczne są w wielu miejscach, Do takich wydarzeń należy niewątpliwie Międzynarodowy Konkurs Wiolonczelowy, który organizuje Akademia Muzyczna w Krakowie. Wydarzenie cieszy się dużą popularnością wśród światowej sławy jurorów i muzyków, w tym wiolonczelistów, twórców wielu międzynarodowych nurtów wykonawczych sztuki wiolonczelowej, znanych w Polsce i poza jej granicami. Wydarzenie odbywa się w tej formule co pięć lat. Pierwsza edycja konkursu miała miejsce w roku 2008.
„Muzyka Krzysztofa Pendereckiego stała się inspiracją do powstania konkursu, który jest wspaniałą płaszczyzną pozwalającą na wymianę poglądów i doświadczeń związanych z odkrywaniem sensu i znaczenia w muzyce. Poprzez zaznajamianie się z nowymi utworami poznaje się lepiej kulturę danego kraju i w ten sposób rozwija własną osobowość wzbogacając ją o nowe wartości duchowe. Wszyscy młodzi artyści, biorący udział w przygotowaniach do konkursu już odnieśli sukces, zgłębiając nowe obszary najdoskonalszej ze wszystkich sztuk – muzyki”. – mówi prof. dr hab. Zdzisław Łapiński.
Przesłuchania konkursowe potrwają od poniedziałku, 27 listopada, do niedzieli, 3 grudnia. Całość zakończy się koncertem laureatów, który odbędzie się w poniedziałek, 4 grudnia, w Centrum Kongresowym ICE w Krakowie. W tej wyjątkowej chwili towarzyszyć im będzie Orkiestra „Sinfonietta Cracovia”, a dyrygentką będzie Katarzyna Tomala-Jedynak. Tegoroczny konkurs został objęty Patronatem Honorowym Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Andrzeja Dudy, a jego mecenasem jest ORLEN.
Wybitne brzmienia i polskie akcenty
Na festiwalowych scenach Eufonii zaprezentują się wybitni muzycy: Leonora Armellini, Tomasz Konieczny, Rafał Bartmiński, Łukasz L.U.C. Rostkowski wraz z Rebel Babel Orchestras, Vadim Gluzman, Roby Lakatos, Janáček Philharmonic Ostrava, Thomas Sanderling, Anna Sułkowska-Migoń, Zsolt Nagy, Hover State Chamber Choir i wielu innych. Festiwal otworzyła zaś BBC Symphony Orchestra pod batutą dyrygenta Olariego Eltsa.
Na Festiwalu nie zabraknie wykonań premierowych. Po raz pierwszy zabrzmią „Wariacje podwójne” na harfę i gitarę Mikołaja Góreckiego. To nowa wersja nigdy niewykonywanego utworu, przeznaczonego na mandolinę i gitarę – dedykowana została zespołowi ACh Duo.
Zważywszy na muzyczne korzenie do których nawiązuje Festiwal dźwięki, które dotrą do słuchaczy to muzyka symfoniczna, klasyczna, ale także inspiracje jazzem oraz elementy muzyki folkowej. Nie może więc zabraknąć muzyki z filmu „Chłopi”, tak szeroko komentowanej na świecie.
- Muzyka nie jest tłem, muzyka jest immanentną cechą tego filmu - mówił Rafał Wiśniewski. – Ona jest bardzo mocno energetyczna, ale zawiera też taką nutkę nostalgii. Kazimierz Wyka, wybitny krytyk literacki, pisał, że w "Chłopach" odnajdujemy swoisty kołowrót czasowy i zwróciłbym uwagę na uniwersalizm tej propozycji - dodał.
Warto nadmienić, że ścieżka dźwiękowa do „namalowanej” wersji Chłopów została nominowana do Oscara. Idealnie wpisuje się w klimat Eufonii, ponieważ usłyszeć w niej można tradycyjne polskie brzmienia z towarzyszeniem ludowych instrumentów.
Wyjątkowa wystawa
Podczas tegorocznej edycji zaplanowane zostało jeszcze jedno, wyjątkowe wydarzenie – to wystawa w Filharmonii Narodowej, która poświęcona została znakom ideograficznym obecnym w zapisie „Kosmogonii” Krzysztofa Pendereckiego, napisanej z okazji 25-lecia ONZ.
Ekspozycja autorstwa Zygmunta Piotrowskiego zawierać będzie sygnowane przez samego Krzysztofa Pendereckiego grafiki wykonane techniką akwaforty. Prezentowane prace ukazują zapis znaków używanych przez autora w rękopisie utworu, a także fragmenty manuskryptu drukowane na płótnie. Tło wystawy stanowić będą właśnie dźwięki „Kosmogonii”. Wydarzenie zaplanowane jest od 16 listopada do 3 grudnia tego roku.
Międzynarodowy Festiwal Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej Eufonie organizowany jest przez Narodowe Centrum Kultury ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zaś mecenasem wydarzenia jest ORLEN.
Pełny program festiwalu: https://www.eufonie.pl/program