6 listopada 1939 r. hitlerowcy, w ramach Sonderaktion Krakau, aresztowali na UJ i wywieźli do obozów koncentracyjnych 183 profesorów i wykładowców krakowskich uczelni. Na pamiątkę tego wydarzenia od 1999 r. obchodzony jest Uniwersytecki Dzień Pamięci. W tym roku delegacje wykładowców i studentów tradycyjnie odwiedziły krakowskie cmentarze, gdzie złożyły wieńce na grobach profesorów i pracowników UJ. Kwiaty złożono także przed tablicami pamiątkowymi w Collegium Novum UJ.
Główne obchody odbyły się w sali nr 56 Collegium Novum - tej samej, do której hitlerowcy w 1939 r. zwabili krakowskich profesorów. W uroczystości wzięły udział m.in. rodziny ofiar Sonderaktion Krakau, krakowski korpus dyplomatyczny, władze regionu oraz władze UJ i partnerskiego Uniwersytetu Ruprechta-Karola w Heidelbergu. - Jako naukowcy ponosimy odpowiedzialność przede wszystkim za to, by irracjonalności i ideologie nie zyskały przewagi, by wolność nie prowadziła do pogardliwego traktowania innych i by władza nie stała się despotią - mówił prof. Peter Christian Mueller-Graff z Uniwersytetu w Heidelbergu. Zaznaczył przy tym, że do obowiązków wykładowców uniwersyteckich należy nie tylko nauczanie studentów. Według Muellera-Graffa studenci powinni postrzegać swoich profesorów jako wzór "przeciwko pokusie własnej pychy, która prowadzi do pogardy dla innych", "przeciwko brutalizacji codziennego życia, która prowadzi do pogardy cywilizacji i godności człowieka"" i "przeciwko pokusie agresji, która prowadzi do zniszczenia innych".
Kilka dni przed tegorocznymi uroczystościami do archiwum UJ trafiła nigdy niepublikowana relacja opisująca Sonderaktion Krakau, autorstwa Zygmunta Starachowicza - absolwenta Wydziału Prawa UJ, przypadkowo aresztowanego razem z profesorami. Ponad 40 stron zapisków przetrwało wśród rodzinnych dokumentów - część to rękopis, a część maszynopis. Pamiętnik opisuje krakowski etap więzienia pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego i innych krakowskich uczelni, zanim zostali przewiezieni do Wrocławia, a następnie do obozu koncentracyjnego Sachsenchausen. Kulminacyjnym punktem obchodów było odczytanie nazwisk wszystkich, nieżyjących już, 183 profesorów i nauczycieli akademickich aresztowanych podczas Sonderaktion Krakau.
W tym roku - po raz pierwszy - z okazji Uniwersytetu Dnia Pamięci nie przyznano Nagrody im. Stanisława Kutrzeby. Nagroda w dziedzinie ochrony praw człowieka w Europie dla pracownika lub absolwenta UJ została ustanowiona w 2002 r. przez Uniwersytet Ruprechta-Karola w Heidelbergu oraz Instytut Maxa Plancka. Laureat wyróżnienia otrzymuje w nagrodę szansę rocznego pobytu i prowadzenia badań na Uniwersytecie w Heidelbergu. - Wymagania jury są bardzo wysokie. Niestety w tym roku nikt im nie sprostał - wyjaśnił prof. Kazimierz Lankosz, kierownik Zakładu Prawa Międzynarodowego Publicznego UJ. Patron Nagrody - Stanisław Kutrzeba - był wybitnym historykiem prawa polskiego i jednym z profesorów uwięzionych podczas Sonderaktion Krakau.
PAP, arb