Enigma była niemiecką, elektromechaniczną maszyną szyfrującą. Jej nazwa pochodzi z języka greckiego i oznacza zagadkę. W trakcie II wojny światowej, Niemcy wykorzystywali ją w celu zapewnienia – jak im się wydawało – utajnionej komunikacji swoim siłom zbrojnym i wywiadowczym.
Marian Rejewski złamał kod Enigmy już przed wojną
Nie zdawali sobie sprawy, że alianci mogli odczytywać zaszyfrowane przy użyciu Enigmy depesze. Było to możliwe dzięki polskiemu matematykowi i kryptologowi Marianowi Rejewskiemu, który złamał kod Enigmy już w 1932 r.
Aż do wybuchu II wojny światowej, Rejewski pracował wspólnie z dwoma kolejnym kryptologami – Jerzym Różyckim i Henrykiem Zygalskim – nad udoskonalaniem efektów swojej pracy.
– Sposób funkcjonowania Enigmy ulegał ciągłego ewaluacji, a nasi kryptolodzy musieli za tym nadążać. Ich najważniejszymi dokonaniami było opracowanie bomby kryptologicznej, która zautomatyzowała proces deszyfrowania przechwytywanych depesz oraz tzw. płacht Zygalskiego, które umożliwiały pracochłonne, ręczne odczytywanie szyfrów – wyjaśniał w rozmowie z „Wprost” dr Marek Szymaniak, zastępca dyrektora ds. naukowych w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.
Brytyjczycy prze lata twierdzili, że za sukcesem stał Alan Turing
Niestety, w powszechnej świadomości to brytyjski kryptolog Alan Turing jest uznawany za tego, któremu udało się złamać kod Enigmy. Ten mit utrwalił zresztą film „Gra tajemnic” z 2014 r.
Fakty są takie, że podczas II wojny światowej, w ośrodku kryptologicznym w Bletchley Park – w którym pracował Turing – po prostu rozwijano osiągnięcia wspomnianej wcześniej trójki Polaków.
– Turing miał wielkie zasługi w pracy kryptologicznej, ale to sukces Rejewskiego z grudnia 1932 r. położył podwaliny pod jego pracę. Należy wyraźnie podkreślić – bez osiągnięć Rejewskiego, Turing nie miałby nad czym pracować – skwitował dr Szymaniak.
Które miasta obejmie „Szlak Pogromców Enigmy”?
Wiedza o sukcesie polskich kryptologów może wkrótce stać się szerzej znana w naszym kraju. Jak donosi portal „RMF24”, władze dziewięciu samorządów – Poznania, Cieszyna, Bydgoszczy, Warszawy, Szamotuł, Pobiedzisk, Wyszkowa, Sosnowca i Kraszewic – dyskutują bowiem nad utworzeniem „Szlaku Pogromców Enigmy”.
Pomysłodawcą tej inicjatywy jest poznańska fundacja „Made in Art”. Według jakiego klucza dobrano wspomniane wcześniej samorządy? Teren każdego z nich – w mniejszym albo większym stopniu – jest powiązany z Rejewskim, Różyckim i Zygalskim.
- Wszystkie te miasta łączy wspólna historia pogromców Enigmy. To są zarówno miasta, ale też na przykład powiaty. Te miejsca koncentrują się wokół postaci łamaczy kodu Enigmy. Oni tam żyli, pracowali, przebywali. Pole działań było bardzo duże – tłumaczy w rozmowie z „RMF24” Andżelika Jabłońska z fundacji „Made in Art”.
„Od powiedzmy Bletchley Park aż po Warszawę”
Do chwili obecnej, nie zapadały jeszcze żadne deklaracje. Przewiduje się jednak, że jeśli „Szlak Pogromców Enigmy” powstanie, jego oficjalne otwarcie powinno nastąpić za dekadę, tj. w 2032.
W tym roku przypadnie setna rocznica przełomowego odkrycia Rejewskiego. Pojawił się również pomysł, aby szlak nie ograniczał się wyłącznie do naszego kraju.
– Myślenie o szlaku tematycznym – który mógłby sięgnąć od powiedzmy Bletchley Park aż po Warszawę – to jest duże wyzwanie, ale to jest też coś inspirującego dla wszystkich osób, które chciałyby się włączyć w taką współpracę – skomentował marszałek województwa wielkopolskiego Marek Woźniak.