Rada Ministrów przyjęła założenia do projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, przedłożone przez ministra sprawiedliwości.
Celem proponowanych zmian jest przyspieszenie postępowań sądowych, a przede wszystkim postępowania rozpoznawczego i egzekucyjnego. Przewidywana jest także dalsza informatyzacja postępowania cywilnego (np. wprowadzenie tzw. elektronicznego biura podawczego) oraz uproszczenie niektórych czynności procesowych.
Zaproponowano szerszą definicję dokumentu. Będzie nim informacja możliwa do odtworzenia. Podpis nie będzie koniecznym elementem dokumentu. Oznacza to, że treść dokumentu może być przedstawiona w dowolnej postaci (zapis graficzny, dźwięk, obraz), utrwalona na dowolnym nośniku (papier, plik elektroniczny) i przy pomocy dowolnych środków (pióro, komputer, telefon komórkowy). Zaproponowano wprowadzenie formy dokumentowej, której podstawową cechą będzie niższy stopień sformalizowania, co oznacza, że pod takim dokumentem nie będzie konieczny podpis. Chodzi o dokumenty w postaci np. e-maila, sms-a, które są coraz częściej używane. Brak podpisu będzie odróżniał formę dokumentową od dokumentu elektronicznego, który wymaga bezpiecznego podpisu elektronicznego. Treść formy dokumentowej będzie mogła być dowodem, co usprawni dokonywanie czynności prawnych.
Zostanie jednoznacznie wskazane, że forma elektroniczna jest odrębną formą czynności prawnej, równoważną z formą pisemną. Nowe przepisy wyraźnie sankcjonują więc istnienie dokumentów urzędowych sporządzonych w postaci tradycyjnej lub elektronicznej.
Zaproponowane przepisy stwarzają ramy prawne dla wprowadzanych w przyszłości zinformatyzowanych postępowań. Założono, że wyrok ma być utrwalany w systemie teleinformatycznym i opatrywany bezpiecznym podpisem elektronicznym.
Przewidziano wprowadzenie elektronicznego trybu wnoszenia pism procesowych nie tylko w sprawach wszczętych elektronicznie, ale także w tzw. tradycyjnych postępowaniach cywilnych. Pierwsze pismo wnoszone drogą elektroniczną będzie musiało zawierać dane pozwalające na identyfikację strony (numer PESEL lub NIP, KRS albo inny identyfikator) i musi być podpisane podpisem elektronicznym.
Zaproponowano rozszerzenie stosowania doręczeń elektronicznych. Wniesienie pisma drogą elektroniczną nie będzie eliminować możliwości składania dowodów w formie tradycyjnej np. papierowej. Doręczenia elektroniczne skrócą czas potrzebny na złożenie pisma procesowego do sądu oraz doręczenie pism adresatom. Organy procesowe będą też szybciej otrzymywać informację o dacie i sposobie doręczenia pisma lub przeszkodach, które uniemożliwiają doręczenie. Wprowadzenie elektronicznego potwierdzenia odbioru ograniczy skalę problemów związanych z zaginięciem zwrotnych potwierdzeń odbioru. Zmniejszą się wydatki na tradycyjne przesyłanie korespondencji.
Zaplanowano także regulacje dotyczące protokołu elektronicznego. Na podstawie obowiązujących przepisów, strony i uczestnicy postępowania sądowego mogą otrzymać jedynie zapis dźwięku z protokołu elektronicznego. Po zmianach udostępniany będzie nie tylko dźwięk, ale również obraz i dźwięk – jeśli zostały sporządzone. Założono rozszerzenie treści tzw. protokołu skróconego. Będzie można w nim zamieszczać wyniki postępowania dowodowego oraz inne okoliczności istotne dla przebiegu posiedzenia.
Przewiduje się dopuszczenie sporządzania ugody sądowej w dokumencie stanowiącym załącznik do protokołu. Przyspieszeniu postępowania ma służyć możliwość sporządzania elektronicznego uzasadnienia wyroku - będzie to możliwe jedynie w przypadku utrwalenia przebiegu posiedzenia za pomocą urządzeń rejestrujących dźwięk lub dźwięk i obraz.
Założono zmiany w przepisach o elektronicznym postępowaniu upominawczym. Mają one zachęcić do korzystania z tej drogi procedowania. Chodzi o: umożliwienie powodowi złożenia wniosku o umorzenie (zakończenie) postępowania w razie zaistnienia określonych zdarzeń procesowych, zwolnienie powoda z obowiązku uiszczenia opłaty uzupełniającej od pozwu w razie prawidłowego wniesienia sprzeciwu, a także sprecyzowanie zakresu, w jakim pozew i sprzeciw podlegają uzupełnieniu w razie przekazania sprawy do postępowania zwykłego.
Obecnie wniosek o wyłączenie sędziego jest wykorzystywany przez strony (głównie przez pozwanych) do wydłużenia postępowania. Likwidacji tego procederu ma służyć zasada, zgodnie z którą sędzia, którego dotyczy wniosek o wyłączenie, będzie nadal realizować przypisane mu czynności, z wyjątkiem wydania orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie.
Przewidziano wprowadzenie regulacji pozwalającej referendarzom sądowym na dokonywanie wszystkich czynności w postępowaniu upominawczym. Dotychczasowe przepisy, zakładające możliwość wykonywania tylko niektórych czynności, dezorganizują pracę sądów.
Zaproponowane będą przepisy dotyczące powierzania notariuszom czynności w sprawach spadkowych w postępowaniu nieprocesowym. Notariusz będzie mógł zająć się taką sprawą tylko w przypadku, gdy nie będzie sporu między uczestnikami, jeśli natomiast tak spór wystąpi – będzie musiał przekazać sprawę sądowi.
Postanowiono, że strona będzie mogła utrwalać przebieg posiedzenia za zgodą sądu. Taka zgoda nie zostanie wydana, gdy będzie istniało ryzyko zakłócenia prawidłowości postępowania. Możliwe będzie rejestrowanie tylko dźwięku.
Do rangi ustawowej zostanie podniesiona zasada, że postanowienie dotyczące nadania klauzuli wykonalności sąd doręcza wyłącznie wierzycielowi. Dłużnik dowie się o nadaniu klauzuli wykonalności dopiero po doręczeniu mu zawiadomienia o wszczęciu egzekucji.
Przewidziano także zmiany dotyczące elektronicznej klauzuli wykonalności. Założono, że wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu będzie można złożyć wyłącznie elektronicznie i obejmie on tylko jeden bankowy tytuł egzekucyjny. Czynności w tych sprawach będą mogli wykonywać referendarze sądowi, dzięki czemu nastąpi odciążenie sądów.
Dopuszczalne będzie nadawanie klauzuli wykonalności orzeczeniom sądu i referendarza sądowego w postaci uproszczonej (bez wydawania odrębnego postanowienia). Obecnie wierzyciel, który uzyskał tytuł wykonawczy w elektronicznym postępowaniu upominawczym, może złożyć wniosek o wszczęcie egzekucji drogą elektroniczną. Nowe przepisy rozszerzą możliwość korzystania z drogi elektronicznej również na inne pisma, np. wnioski i oświadczenia składane w postępowaniu egzekucyjnym.
Zaproponowano regulacje, które umożliwią sprzedaż ruchomości w drodze licytacji elektronicznej na wniosek wierzyciela. Ten rodzaj sprzedaży będzie dokonywany za pośrednictwem specjalnego systemu teleinformatycznego, w którym znajdą się obwieszczenia o licytacji. Dostęp do systemu mają zapewnić sądy rejonowe.
Wprowadzone mają być również przepisy dotyczące elektronicznego zajęcia rachunków bankowych. Tego typu rozwiązania umożliwią tanią i szybką procedurę zajęć. Banki zostaną zobowiązane do utworzenia i prowadzenia systemu obsługującego zajęcia wierzytelności z rachunków.
Zaproponowano rozszerzenie kompetencji referendarzy sądowych, m.in. o uprawnienia do rozpoznawania skarg na czynności komorników oraz nadzorowania licytacji w ramach egzekucji z nieruchomości. Ograniczy to obowiązki sędziów, dzięki czemu będą oni mogli poświęcić więcej czasu na czynności z zakresu wymiaru sprawiedliwości.
Zaplanowano ograniczenie katalogu czynności komornika podlegających zaskarżeniu. Nie powinny podlegać zaskarżeniu m.in.: zarządzenia o wezwaniu do usunięcia braków pisma, wezwania i zawiadomienia o planowanym terminie czynności, a także plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji. Przewidziano wprowadzenie rozwiązania, zgodnie z którym skarga na czynności komornika będzie wnoszona do sądu za pośrednictwem
komornika, którego dotyczy.
Zaproponowano nałożenie odpowiedzialności karnej na dłużnika za składanie komornikowi fałszywych wyjaśnień dotyczących składników jego majątku. W nowych przepisach zostanie też wyraźnie wskazane zagrożenie odpowiedzialnością odszkodowawczą dłużnika w sytuacji niezłożenia przez niego oświadczenia o prawach osób trzecich, którym przysługuje żądanie wydania zajętych ruchomości.
mp, KPRM
Zaproponowano szerszą definicję dokumentu. Będzie nim informacja możliwa do odtworzenia. Podpis nie będzie koniecznym elementem dokumentu. Oznacza to, że treść dokumentu może być przedstawiona w dowolnej postaci (zapis graficzny, dźwięk, obraz), utrwalona na dowolnym nośniku (papier, plik elektroniczny) i przy pomocy dowolnych środków (pióro, komputer, telefon komórkowy). Zaproponowano wprowadzenie formy dokumentowej, której podstawową cechą będzie niższy stopień sformalizowania, co oznacza, że pod takim dokumentem nie będzie konieczny podpis. Chodzi o dokumenty w postaci np. e-maila, sms-a, które są coraz częściej używane. Brak podpisu będzie odróżniał formę dokumentową od dokumentu elektronicznego, który wymaga bezpiecznego podpisu elektronicznego. Treść formy dokumentowej będzie mogła być dowodem, co usprawni dokonywanie czynności prawnych.
Zostanie jednoznacznie wskazane, że forma elektroniczna jest odrębną formą czynności prawnej, równoważną z formą pisemną. Nowe przepisy wyraźnie sankcjonują więc istnienie dokumentów urzędowych sporządzonych w postaci tradycyjnej lub elektronicznej.
Zaproponowane przepisy stwarzają ramy prawne dla wprowadzanych w przyszłości zinformatyzowanych postępowań. Założono, że wyrok ma być utrwalany w systemie teleinformatycznym i opatrywany bezpiecznym podpisem elektronicznym.
Przewidziano wprowadzenie elektronicznego trybu wnoszenia pism procesowych nie tylko w sprawach wszczętych elektronicznie, ale także w tzw. tradycyjnych postępowaniach cywilnych. Pierwsze pismo wnoszone drogą elektroniczną będzie musiało zawierać dane pozwalające na identyfikację strony (numer PESEL lub NIP, KRS albo inny identyfikator) i musi być podpisane podpisem elektronicznym.
Zaproponowano rozszerzenie stosowania doręczeń elektronicznych. Wniesienie pisma drogą elektroniczną nie będzie eliminować możliwości składania dowodów w formie tradycyjnej np. papierowej. Doręczenia elektroniczne skrócą czas potrzebny na złożenie pisma procesowego do sądu oraz doręczenie pism adresatom. Organy procesowe będą też szybciej otrzymywać informację o dacie i sposobie doręczenia pisma lub przeszkodach, które uniemożliwiają doręczenie. Wprowadzenie elektronicznego potwierdzenia odbioru ograniczy skalę problemów związanych z zaginięciem zwrotnych potwierdzeń odbioru. Zmniejszą się wydatki na tradycyjne przesyłanie korespondencji.
Zaplanowano także regulacje dotyczące protokołu elektronicznego. Na podstawie obowiązujących przepisów, strony i uczestnicy postępowania sądowego mogą otrzymać jedynie zapis dźwięku z protokołu elektronicznego. Po zmianach udostępniany będzie nie tylko dźwięk, ale również obraz i dźwięk – jeśli zostały sporządzone. Założono rozszerzenie treści tzw. protokołu skróconego. Będzie można w nim zamieszczać wyniki postępowania dowodowego oraz inne okoliczności istotne dla przebiegu posiedzenia.
Przewiduje się dopuszczenie sporządzania ugody sądowej w dokumencie stanowiącym załącznik do protokołu. Przyspieszeniu postępowania ma służyć możliwość sporządzania elektronicznego uzasadnienia wyroku - będzie to możliwe jedynie w przypadku utrwalenia przebiegu posiedzenia za pomocą urządzeń rejestrujących dźwięk lub dźwięk i obraz.
Założono zmiany w przepisach o elektronicznym postępowaniu upominawczym. Mają one zachęcić do korzystania z tej drogi procedowania. Chodzi o: umożliwienie powodowi złożenia wniosku o umorzenie (zakończenie) postępowania w razie zaistnienia określonych zdarzeń procesowych, zwolnienie powoda z obowiązku uiszczenia opłaty uzupełniającej od pozwu w razie prawidłowego wniesienia sprzeciwu, a także sprecyzowanie zakresu, w jakim pozew i sprzeciw podlegają uzupełnieniu w razie przekazania sprawy do postępowania zwykłego.
Obecnie wniosek o wyłączenie sędziego jest wykorzystywany przez strony (głównie przez pozwanych) do wydłużenia postępowania. Likwidacji tego procederu ma służyć zasada, zgodnie z którą sędzia, którego dotyczy wniosek o wyłączenie, będzie nadal realizować przypisane mu czynności, z wyjątkiem wydania orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie.
Przewidziano wprowadzenie regulacji pozwalającej referendarzom sądowym na dokonywanie wszystkich czynności w postępowaniu upominawczym. Dotychczasowe przepisy, zakładające możliwość wykonywania tylko niektórych czynności, dezorganizują pracę sądów.
Zaproponowane będą przepisy dotyczące powierzania notariuszom czynności w sprawach spadkowych w postępowaniu nieprocesowym. Notariusz będzie mógł zająć się taką sprawą tylko w przypadku, gdy nie będzie sporu między uczestnikami, jeśli natomiast tak spór wystąpi – będzie musiał przekazać sprawę sądowi.
Postanowiono, że strona będzie mogła utrwalać przebieg posiedzenia za zgodą sądu. Taka zgoda nie zostanie wydana, gdy będzie istniało ryzyko zakłócenia prawidłowości postępowania. Możliwe będzie rejestrowanie tylko dźwięku.
Do rangi ustawowej zostanie podniesiona zasada, że postanowienie dotyczące nadania klauzuli wykonalności sąd doręcza wyłącznie wierzycielowi. Dłużnik dowie się o nadaniu klauzuli wykonalności dopiero po doręczeniu mu zawiadomienia o wszczęciu egzekucji.
Przewidziano także zmiany dotyczące elektronicznej klauzuli wykonalności. Założono, że wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu będzie można złożyć wyłącznie elektronicznie i obejmie on tylko jeden bankowy tytuł egzekucyjny. Czynności w tych sprawach będą mogli wykonywać referendarze sądowi, dzięki czemu nastąpi odciążenie sądów.
Dopuszczalne będzie nadawanie klauzuli wykonalności orzeczeniom sądu i referendarza sądowego w postaci uproszczonej (bez wydawania odrębnego postanowienia). Obecnie wierzyciel, który uzyskał tytuł wykonawczy w elektronicznym postępowaniu upominawczym, może złożyć wniosek o wszczęcie egzekucji drogą elektroniczną. Nowe przepisy rozszerzą możliwość korzystania z drogi elektronicznej również na inne pisma, np. wnioski i oświadczenia składane w postępowaniu egzekucyjnym.
Zaproponowano regulacje, które umożliwią sprzedaż ruchomości w drodze licytacji elektronicznej na wniosek wierzyciela. Ten rodzaj sprzedaży będzie dokonywany za pośrednictwem specjalnego systemu teleinformatycznego, w którym znajdą się obwieszczenia o licytacji. Dostęp do systemu mają zapewnić sądy rejonowe.
Wprowadzone mają być również przepisy dotyczące elektronicznego zajęcia rachunków bankowych. Tego typu rozwiązania umożliwią tanią i szybką procedurę zajęć. Banki zostaną zobowiązane do utworzenia i prowadzenia systemu obsługującego zajęcia wierzytelności z rachunków.
Zaproponowano rozszerzenie kompetencji referendarzy sądowych, m.in. o uprawnienia do rozpoznawania skarg na czynności komorników oraz nadzorowania licytacji w ramach egzekucji z nieruchomości. Ograniczy to obowiązki sędziów, dzięki czemu będą oni mogli poświęcić więcej czasu na czynności z zakresu wymiaru sprawiedliwości.
Zaplanowano ograniczenie katalogu czynności komornika podlegających zaskarżeniu. Nie powinny podlegać zaskarżeniu m.in.: zarządzenia o wezwaniu do usunięcia braków pisma, wezwania i zawiadomienia o planowanym terminie czynności, a także plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji. Przewidziano wprowadzenie rozwiązania, zgodnie z którym skarga na czynności komornika będzie wnoszona do sądu za pośrednictwem
komornika, którego dotyczy.
Zaproponowano nałożenie odpowiedzialności karnej na dłużnika za składanie komornikowi fałszywych wyjaśnień dotyczących składników jego majątku. W nowych przepisach zostanie też wyraźnie wskazane zagrożenie odpowiedzialnością odszkodowawczą dłużnika w sytuacji niezłożenia przez niego oświadczenia o prawach osób trzecich, którym przysługuje żądanie wydania zajętych ruchomości.
mp, KPRM