Naukowo – badawczy Orzeł Wprost
Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich – Państwowy Instytuty Badawczy w Poznaniu zdobył Orła Wprost 2023 województwa wielkopolskiego jako lider w zakresie skutecznego wdrażania narodowego programu konopi innych niż włókniste oraz innowacyjnych badań i wdrożeń na rzecz polskiego rolnictwa. Instytut prowadzi działalność naukowo – badawczo – wdrożeniową w zakresie uprawy, przetwórstwa i wykorzystania roślin włóknistych, zielarskich oraz wdrażanie programu produkcji marihuany medycznej w Polsce, w duchu dbałości o zdrowie, jakość życia społeczeństwa i ekonomiki gospodarstw rolnych. Instytut jest nadzorowany i działa na rzecz Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Niedawno uzyskał zezwolenie Głównego Inspektora Farmaceutycznego na prowadzenie prac badawczo-rozwojowych dotyczących konopi medycznych w Polsce.
Struktury IWNiRZ PIB
Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich Państwowy Instytut Badawczy w Poznaniu jest jednostką nadzorowaną przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W ramach Instytutu działają Zakłady Naukowe rozwijające zagadnienia biotechnologiczne, tematy hodowli i agrotechniki roślin włóknistych i zielarskich, nowe metody przetwórstwa tych roślin i wytwarzania biomateriałów na potrzeby rolnictwa oraz wielu sektorów gospodarki, w tym przemysłu farmaceutycznego, włókienniczego, budownictwa, transportu, energii, przemysłu spożywczego, medycyny oraz ochrony środowiska.
Poza Zakładami Naukowymi Instytut posiada Zakład Przetwórstwa Nasion, który prowadzi działalność w zakresie produkcji olejów lnianych i konopnych oraz prozdrowotnych preparatów z nasion roślin włóknistych. Zakłady Doświadczalne znajdujące się w strukturze IWNiRZ PIB pozwalają na prowadzenie prac hodowlanych roślin, prowadzenie polowych doświadczeń rolniczych oraz przetwórstwa roślin. Instytut realizuje prace pod nadzorem i na potrzeby Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Misją Instytutu jest prowadzenie działalności naukowo – badawczo – wdrożeniowej w zakresie uprawy, przetwórstwa i wykorzystania roślin włóknistych, zielarskich oraz naturalnych włókien białkowych na rzecz zrównoważonego rozwoju rolnictwa i innowacyjnej biogospodarki zgodnie z zasadami przeciwdziałania zmianom klimatycznym w duchu dbałości o zdrowie, jakość życia społeczeństwa i ekonomiki gospodarstw rolnych.
Instytut prowadzi również prace nad zagospodarowaniem terenów skażonych przez przemysł pod uprawę roślin niekonsumpcyjnych, wykorzystaniem produktów ubocznych powstałych podczas przetwórstwa surowców włókienniczych oraz nad nowoczesnymi kompozytami opartymi na surowcach włókienniczych. IWNIRZ podjął prace zmierzające do określenia wpływów fizjologicznego oddziaływania włókien, tkanin i wyrobów włókienniczych na fizjologię człowieka.
Główne kierunki działania Instytutu Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich – PIB w Poznaniu to:
- Biotechnologia, inżynieria genetyczna roślin włóknistych (len, konopie) i zielarskich,
- Hodowla nowych odmian roślin włóknistych i zielarskich, ich agrotechnika oraz wstępny przerób,
- Technologie pozyskiwania i przetwarzania włókien naturalnych oraz ich modyfikacje dla zastosowań włókienniczych i poza włókienniczych (np. kompozyty),
- Nowe zastosowania dla oleistych odmian roślin włóknistych (produkty dietetyczno-lecznicze),
- „Agrofine-chemicals” z surowców roślinnych,
- Biopaliwa z roślin włóknistych,
- Biopolimery o strukturze nano do specjalnych zastosowań,
- Biodeterioracja, rozkład termiczny,
- Funkcjonalizacja biomateriałów nanocząsteczkami,
- Bezpieczne dla zdrowia i środowiska środki bio i ogniochronne,
- Receptury i technologie polskich ziołowych produktów leczniczych,
- Badania farmakologiczne i mikrobiologiczne surowców i preparatów zielarskich oraz materiałów technicznych,
- Surowce roślinne jako prebiotyczne dodatki paszowe,
- Opiniowanie nowej żywności w zakresie zagrożenia dla zdrowia lub życia człowieka,
- Kompleksowe badania substancji biologicznie czynnych w zakresie oceny jakości,
- Opracowanie ocen i raportów dokumentacji rejestracyjnej środków ochrony roślin, substancji chemicznych i mieszanin produktów biobójczych oraz nawozów,
- Badania nad roślinami i przetworami zielarskimi oraz roślinnymi produktami leczniczymi, dietetycznymi środkami spożywczymi i żywnością funkcjonalną.
- Rozwój odtwarzalnych, biodegradowalnych surowców dla przemysłu,
- Ochrona środowiska w przetwórstwie włókien naturalnych,
- Wykonywanie ekspertyz, konsultacji i doradztwa branżowego dla organów państwowych, samorządowych oraz podmiotów gospodarczych.
Wytyczone kierunki działalności naukowej, rozwojowej i wdrożeniowej Instytutu Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich – Państwowego Instytutu Badawczego są zgodne z aktualnymi strategicznymi kierunkami państwa, w szczególności ze Strategią Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa 2030. Poprzez działania mające na celu rozwój upraw roślin włóknistych i zielarskich, Instytut wspiera zrównoważony rozwój małych, średnich i dużych gospodarstw rolnych jednocześnie prowadząc szkolenia dla rolników, które służą rozwojowi nowych umiejętności i kompetencji, a także tworzenia warunków do kreowania innowacyjnych produktów przez wdrażanie najnowszych technologii w produkcji rolnej i przetwórczej, w tym zastosowanie rozwiązań cyfrowych. Działalność naukowo badawcza Instytutu jest ukierunkowana na rozwój produkcji rolniczej z poszanowaniem zasad ochrony środowiska oraz dostosowanie sektora rolno spożywczego do zmian klimatu.
Wkład w rozwój polskiej gospodarki
Instytut, wykorzystując wieloletnie doświadczenie badawczo wdrożeniowe, jako cel nadrzędny przedkłada transfer technologii oraz współrealizację programów badawczych i produkcji we współpracy z partnerami zewnętrznymi w tym spółkami prawa handlowego z udziałem skarbu państwa. Powyższe starania mają na celu pozyskiwanie dodatkowych źródeł finansowania działalności badawczej jak również wniesienie wkładu w rozwój polskiej gospodarki.
W Instytucie najważniejszym elementem komercjalizacji badań jest Program Konopny, który pozwolił Instytutowi wejść z nasionami konopi odmian, których właścicielem jest Instytut, na rynki całego świata. W okresie 2023 – 2025 planuje się intensyfikację sprzedaży kwalifikowanych, wysokiej jakości nasion konopi włóknistych poprzez zdobywanie nowych rynków w Australii, Ameryce Południowej i Azji. W myśl za sukcesem Programu Konopnego, w Instytucie powstał Program Zielarski, którego działalność będzie koncentrować się na wytwarzaniu i sprzedaży kwalifikowanego materiału siewnego roślin zielarskich i lnu na międzynarodowych rynkach zarówno europejskich jak i azjatyckich. Trwają intensywne starania mające na celu popularyzację zielarstwa i ziołolecznictwa zgodnie z priorytetem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Instytut planuje utworzenie Centrum Analiz i Badań Agrotechnicznych, Surowców Rolniczych, Procesów oraz Bioproduktów w celu zwiększenia potencjału biogospodarki dla rozwoju rolnictwa i gospodarki w obiegu zamkniętym, które będzie wyposażone w nowoczesną aparaturę badawczą umożliwiającą prowadzenie zaawansowanych badań pozwalających na osiągnięcie konkurencyjnej pozycji w międzynarodowej społeczności naukowej. Utworzenie Centrum będzie możliwe dzięki środkom pozyskanym z funduszy Krajowego Programu Odbudowy.
Konopia – dozwolona jako surowiec farmaceutyczny
W dniu 7 maja 2022 r. na skutek wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 6 kwietnia 2022 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii dopuszczalne stało się w Polsce prowadzenie upraw konopi innych niż włókniste w celu wytwarzania surowca farmaceutycznego. Znowelizowanie przepisów w tym zakresie miało na celu stworzenie możliwości wytwarzania w Polsce surowca farmaceutycznego przeznaczonego do sporządzania leków recepturowych. Do dnia wejścia w życie opisanej wyżej noweli, leki recepturowe zawierające substancje czynne pochodzące z konopi innych niż włókniste mogły być w Polsce wytwarzane wyłącznie z surowca pochodzącego spoza granic kraju.
W rezultacie dostępne w Polsce leki recepturowe wytwarzane na bazie konopi innych niż włókniste były (i nadal są) drogie oraz trudnodostępne. Nowelizując przepisy ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomani polski ustawodawca miał zatem na celu umożliwienie w Polsce wytwarzania surowca farmaceutycznego z konopi innych niż włókniste uprawnionych na terytorium naszego kraju. Jednocześnie zważywszy na to, że uprawa konopi innych niż włókniste może być także źródłem substancji psychotropowych lub środków odurzających, polski ustawodawca powierzył możliwość prowadzenia takich upraw wyłącznie instytutom badawczym (w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych), nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw rolnictwa. Takie ograniczenie podmiotowe ma na celu zapewnienie, że uprawy konopi innych niż włókniste w Polsce prowadzone będą z zachowaniem wysokich standardów bezpieczeństwa.
Zapewnienie to ma być osiągnięte nie tylko dzięki konieczności uzyskania przez instytut badawczy zezwolenia Głównego Inspektora Farmaceutycznego na prowadzenie takich upraw, poprzedzonego przeprowadzeniem oceny tego bezpieczeństwa przez jednostki organizacyjne Policji oraz dzięki regularnym kontrolom procesu prowadzenia upraw przez wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego, ale także dzięki niejako zdublowanej kontroli prowadzonej przez ministra właściwego do spraw rolnictwa w oparciu o przepisu ustawy o instytutach badawczych.
Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich – Państwowy Instytut badawczy jest zaś szczególnie predysponowany do podjęcia i prowadzenia działalności w zakresie upraw konopi innych niż włókniste w celu wytwarzania surowca farmaceutycznego. Fakt ten wynika nie tylko z tego, że jest on jedynym polskim hodowcą nowych odmian konopi, posiadającym ogromne doświadczenie w prowadzeniu upraw konopi, ale także z tego, że w ramach swojej działalności statutowej od wielu lat zajmuje się prowadzeniem badań dotyczących standaryzacji, normalizacji, certyfikacji oraz oceny jakości surowców i wyrobów, a także prowadzi badania naukowe i prace rozwojowe dotyczące racjonalnej fitoterapii, z uwzględnieniem badań molekularnych podstaw działania substancji naturalnych zawartych w roślinach zielarskich, włóknistych i oleistych.
Podkreślić należy, że uprawa konopi innych niż włókniste w celu wytwarzania surowca farmaceutycznego stanowi dopiero pierwszy etap spośród łańcucha działań niezbędnych do wytworzenia leku recepturowego. Plon z upraw konopi innych niż włókniste musi być bowiem przetworzony w substancję czynną, z której z kolei wytwarzany jest surowiec farmaceutyczny przeznaczony do sporządzania leku recepturowego. Dlatego też, aby zagwarantować polskim pacjentom niezakłócony i możliwie tani dostęp do leków recepturowych opartych na krajowych uprawach konopi innych niż włókniste, konieczne jest dokonanie przez nasz Instytut kompleksowego wdrożenia przedsięwzięcia polegającego na stworzeniu kompletnej bazy naukowo-produkcyjnej.
W związku z wejściem w życie ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii Instytut poszerza swoją działalność naukowo-badawczą poprzez zainicjowanie badań biotechnologicznych w zakresie opracowania materiału wyjściowego do hodowli konopi innych niż włókniste (konopi medycznych), opracowanie warunków agrotechnicznych uprawy konopi innych niż włókniste w warunkach „indoor”, analizę ilościową i jakościową surowców pozyskanych z uprawy konopi innych niż włókniste, opracowanie kierunków wykorzystania surowców pozyskanych z uprawy konopi innych niż włókniste, wzmocnienie współpracy z uczestnikami rynku w celu zbudowania efektywnego łańcucha wartości przetwórstwa roślin włóknistych w kraju, a tym samym rynku uprawy tych roślin oraz badania nad możliwością wykorzystania biomasy odpadowej konopi innych niż włókniste (konopi medycznych).