Śląski Festiwal Nauki w Katowicach to jedno z największych wydarzeń popularnonaukowych w Polsce i Europie, które co roku przyciąga tłumy entuzjastów wiedzy. Jego głównym celem jest promowanie nauki i badań naukowych, a także rozbudzenie i wzmocnienie w społeczeństwie zainteresowania nauką.
„Ideą, która nam przyświeca, jest chęć wyciągnięcia nauki z sal akademickich i pokazanie jej jako elementu społecznej rzeczywistości, który jest w tej rzeczywistości niezwykle istotny” – powiedział „Wprost” rzecznik Śląskiego Festiwalu Nauki KATOWICE Radosław Aksamit.
„Nasi naukowcy robią rzeczy niezwykle ważne dla społeczeństwa, które mogą zmienić oblicze społecznych problemów. I chcemy to pokazać” – dodaje.
„Chcemy zbudować przestrzeń, w której można zadać każde pytanie”
Inicjatorem i głównym organizatorem festiwalu jest Uniwersytet Śląski w Katowicach, współpracujący w ramach konsorcjum z innymi uczelniami z województwa śląskiego oraz z innymi instytucjami zajmującymi się nauką, które są współorganizatorami wydarzenia. 7. Śląski Festiwal Nauki KATOWICE dofinansowano z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Edukacji i Nauki.
– W Katowicach organizowanych było wiele festiwali poświęconych nauce, m.in. festiwali studenckich. W pewnym momencie pomyśleliśmy, że możemy zrobić coś wspólnie z innymi uczelniami z województwa śląskiego – opisuje początki festiwalu Radosław Aksamit. – Sam pomysł wziął się stąd, że po prostu chcieliśmy pokazać siłę potencjału nauki, którą tutaj tworzymy. I od pierwszego, bardzo niewielkiego wydarzenia w 2016 roku przeszliśmy do wydarzenia, które w tej chwili jest chyba największym w Polsce i jednym z największych w Europie, które przyciąga co roku ponad 50 tysięcy uczestników – wskazuje.
Rzecznik festiwalu podkreśla, że niezwykle istotna dla organizatorów jest również rola samej efektywności wydarzenia, na którym można doświadczyć bardzo wielu atrakcji związanych z nauką przygotowanych dla różnych grup.
– Jednak jest też głębsza idea, która pokazuje, że nauka ma coś do powiedzenia, odpowiada na pytania i jest po prostu bliska wszystkim, którzy nie boją się ich zadawać. Chcemy zbudować przestrzeń, w której można zadać każde pytanie i uzyskać najlepszą możliwą odpowiedź – podkreśla.
Festiwal odbywa się corocznie, zazwyczaj w gmachu Międzynarodowego Centrum Kongresowego w Katowicach, które w dniach tego wydarzenia zupełnie zmienia swoje oblicze.
„Większość uczestników, którzy przyjeżdżają z zewnątrz, mówi nam, że nie ma drugiego takiego miejsca, w którym nauka jest tak bardzo dostępna”.
– Na naszym festiwalu jest prezentowana w idealnym do tego celu miejscu, jakim jest Międzynarodowe Centrum Kongresowe – wskazuje Radosław Aksamit. – Można mieć wrażenie, że znalazło się na trochę innej planecie – planecie nauki. To miejsce daje możliwość stworzenia bardzo specyficznej atmosfery. Jesteśmy w stanie wejść w festiwal, odciąć się niemalże od wszystkiego, co jest na zewnątrz, i przez chwilę znaleźć się w świecie skoncentrowanym tylko na nauce – dodaje.
Jednocześnie rzecznik wydarzenia zaznacza, że ten świat nie jest odrealniony. – Wręcz przeciwnie – on jest bardzo realny. Poprzez rolę nauki skupia się na tym, żeby odpowiadać na prawdziwe problemy rzeczywistości. To świat, gdzie możemy w stu procentach skupić się na nauce. Słyszymy od uczestników, że czegoś takiego w innych miejscach jeszcze nie udało się uzyskać ani stworzyć na taką skalę – podkreśla.
Pokazy, wykłady i spotkania z niezwykłymi gośćmi
Na program festiwalu składają się setki różnorodnych aktywności o charakterze popularyzującym naukę: wykłady, warsztaty, pokazy eksperymentów, wystawy, koncerty, spotkania z gośćmi specjalnymi i inne inicjatywy.
Tegoroczna VII edycja festiwalu miała inną formę niż dotychczas – program zbudowany został na podstawie sześciu ścieżek tematycznych Europejskiego Miasta Nauki Katowice 2024: klimat i środowisko, zdrowie i jakość życia, przemysły przyszłości, innowacje społeczne, dziedzictwo przemysłowe i kulturowe, kreacja i krytyka.
– Jest bardzo dużo typów aktywności i pokazów naukowych, które odwiedzający mogą zobaczyć w trakcie festiwalu. Mamy ponad dwadzieścia scen, na których dzieją się nie tylko klasyczne wykłady, ale też spotkania autorskie i spotkania typu przystanek nauka, gdzie można porozmawiać twarzą w twarz z gościem. To są często naukowcy z pierwszych stron gazet – podkreśla przedstawiciel organizatorów festiwalu. – Mamy też spotkania organizowane w formie żywej biblioteki, gdzie możemy sobie niejako jak książkę „wypożyczyć” osobę, z którą po prostu chcemy porozmawiać – dodaje.
ŚFN co roku gości wielu znanych naukowców, dziennikarzy, twórców oraz popularyzatorów nauki z Polski i zagranicy.
– Zapraszamy przede wszystkim naukowców ze śląskich uczelni, które są współorganizatorami wydarzenia. Stawiamy na to, żeby pokazywać siłę i potencjał śląskich uczelni. Zapraszamy oczywiście również gości specjalnych, którzy są naukowcami z różnych ośrodków krajowych i zagranicznych. Zapraszamy wreszcie przedstawicieli świata nauki, kultury, sztuki i wszystkich tych, którzy mają coś interesującego do powiedzenia w swojej dziedzinie nauki – tłumaczy rzecznik. – To osoby, które osiągnęły w swoim życiu zawodowym bardzo wiele. Nie boją się o tym mówić, nie boją się też konfrontować swoich argumentów, także ze światem akademickim. Bo to nie zawsze są naukowcy, to bardzo często popularyzatorzy, często fascynaci nauki. Ludzie, którzy czegoś ciekawego dokonali, osiągnęli, mają coś ważnego do powiedzenia – wskazuje.
Jak podkreślają organizatorzy festiwalu, jego oferta jest dopasowana do wszystkich grup odbiorców – „zarówno do zorganizowanych grup szkolnych, jak i całych rodzin czy przyjaciół, którzy chcą spędzić ciekawie czas”. Natomiast osoby, które nie mogą bezpośrednio uczestniczyć w samym festiwalu, mogą śledzić transmisje online z całego wydarzenia.
Śląski Festiwal Nauki aktywny przez cały rok
Jednak działalność Śląskiego Festiwalu Nauki nie ogranicza się wyłącznie do jednego, najważniejszego w roku wydarzenia. Pomiędzy kolejnymi edycjami ŚFN prowadzi cykle webinariów, stawia obserwującym go naukowe wyzwania, a wreszcie organizuje wyjazdowe pokazy festiwalowe w ramach inicjatywy ŚFN on Tour.
– Rzeczywiście jesteśmy aktywni cały rok. Organizujemy na przykład akcję ŚFN On Tour, podczas której jeździmy w różne miejsca, m.in. na rozmaite eventy, ale także do wszelakich instytucji, takich jak szpitale czy szkoły, i tam prezentujemy to, co jest najciekawsze w nauce – opowiada przedstawiciel Śląskiego Festiwalu Nauki. – Warto śledzić naszą stronę internetową slaskifestiwalnauki.pl, a także nasze media społecznościowe, gdzie informujemy o wszystkim, co robimy – dodaje.
Tegoroczna, siódma edycja ŚFN otworzyła obchody Europejskiego Miasta Nauki. To właśnie Sukces festiwalu miał ogromne znaczenie w przyznaniu Katowicom prestiżowego tytułu Europejskiego Miasta Nauki w roku 2024.
– Warto śledzić to wszystko, co będzie się działo w Katowicach w ramach Europejskiego Miasta Nauki Katowice 2024, bo to jest emanacja festiwalu. To cała masa wydarzeń, także profesjonalnych, typowo naukowych konferencji, które będą przeznaczone dla różnych grup odbiorców. Zapraszam także na stronę miastonauki.pl, na której można znaleźć informacje o tym, co w Mieście Nauki będzie się działo – zachęca rzecznik.
„Nauka da nam przyszłość”
Przez lata działalności Śląski Festiwal Nauki został uhonorowany różnymi nagrodami, w tym w organizowanym przez serwis Nauka w Polsce – PAP oraz Ministerstwo Edukacji i Nauki konkursie Popularyzator Nauki za 2020 rok. Dlatego na koniec rozmowy zapytałem rzecznika festiwalu, dlaczego w ogóle warto popularyzować naukę.
– To dobre pytanie, bo niektórzy twierdzą, że nie warto – zaczął Radosław Aksamit.
Myślę, że warto popularyzować naukę z wielu powodów. Po pierwsze, „nauka da nam przyszłość” – to jest jedno z naszych haseł.
– Chcemy uczyć ludzi, że nauce warto ufać. Że warto się zwracać w jej stronę w momencie, kiedy szukamy odpowiedzi na różne pytania, bo metoda naukowa jest jedną z najlepszych metod znajdowania odpowiedzi na trudne pytania – wskazał rzecznik.
Jednak to niejedyny wymieniony przez niego powód.
– Popularyzować naukę warto też dlatego, że to świetna zabawa, a rozwój naukowy to rozwój społeczny. Dla nas istotne jest mówienie o tym, że nie ma czegoś takiego jak naukowcy i reszta społeczeństwa, nie ma czegoś takiego jak osobno nauka i społeczeństwo – nauka jest częścią społeczeństwa. Pokazywanie tego związku jest dla nas bardzo ważnym zadaniem – podkreślił na koniec rzecznik Śląskiego Festiwalu Nauki.
