Popkultura
OCENIA Bartosz CzartoryskiPolskie konwenty
Może i San Diego Comic-Con pozostaje niedoścignionym ideałem, ale polscy fani popkultury mają do wyboru coraz więcej imprez na europejskim poziomie, z Pyrkonem (43 tys. gości!) na czele.
Kowbojski łup
Przebojowy tytuł firmy Rockstar „Red Dead Redemption 2” w zaledwie trzy dni zarobił ponad 725 mln dolarów, co jest najlepszym wynikiem mijającego roku. Gra pokonała nawet nowych „Avengers”.
Streaming równy kinu?
Świeżutkie filmy braci Coen czy Alfonso Cuaróna bez regularnej dystrybucji kinowej, ale za to oglądane na telewizorze i laptopie? Netflix tworzy nowy model obcowania z pełnymi
Odejście Stana Lee
Śmierć współtwórcy komiksowego Uniwersum Marvela wstrząsnęła popkulturowym światem. I choć od dawna z rzadka udzielał się twórczo, niełatwo sobie wyobrazić filmy z MCU bez
Nadprodukcja Netflixa
Ogrom treści kosztem jej jakości. Realizując strategię zalania rynku swoimi serialami i filmami, Netflix najwyraźniej zdaje się zapominać o selektywności. Często są one, no cóż, nieoglądalne.
Brak nominacji dla „Zimnej wojny”
Na razie chodzi o Złote Globy, a nie Oscary, ale Paweł Pawlikowski – sądząc po jego reakcji na porażkę „Idy” przed paroma laty – pewnie jest zawiedziony.
Muzyka
OCENIA Marcin CichońskiKupujemy polszczyznę
W TOP20 najlepiej sprzedających się płyt co tydzień można znaleźć zaledwie 2-3 artystów zagranicznych. Jeśli kupujemy płyty, to polskie. Fani mówią, że w czasach, kiedy muzyka jest niemal za darmo w sieci, to rodzaj oddania hołdu naszym twórcom. Dzięki temu płyty nagrywa się coraz
Mecenat
Od kilku lat największe firmy, w tym spółki Skarbu Państwa, przekonały się, że można zrealizować projekty, które będą pozytywnie działać na ich wizerunek. Duża w tym zasługa zbiegu dat: stulecie odzyskania niepodległości było wspaniałym pretekstem. Inwestujcie w nas, nie piłkarzy – mówią muzycy. I dobrze
Prawie przełom
Tobiasz Biliński (Perfect Son) podpisał kontrakt z wytwórnią Sub Pop (to ta od Nirvany i Soundgarden). Od tego do bycia gwiazdą – nawet w niszy – jeszcze daleko, ale z wielu stron płyną sygnały: polską muzyką zainteresowaliśmy świat. Jazz, metal, alternatywny rock – czyli to, czego brak w naszych radiach…
Koniec talent show
Młodzi zwycięzcy programów telewizyjnych byli w naturalny sposób dopływem świeżej krwi dla branży. Teraz ich droga jest coraz dłuższa, coraz mniej osób zasila szeroko rozumiany main stream. W 2018 r. nie było nikogo, kto wygrałby TS i zaznaczył swoją pozycję w sposób bardziej szeroki niż tylko wydanie płyty.
Ceny biletów
Rynek koncertowy mamy doskonały. Wiele imprez, np. występ Eda Sheerana, sprzedaje się na pniu. Problemem są ceny biletów. Za imprezę stadionową czy halową z wielkim nazwiskiem ze świata trzeba zapłacić – minimum, czyli za najgorsze miejsca – ok. 300 zł. To nie jest rozrywka dla całej rodziny, nawet tej, która ma 500+.
Edukacja muzyczna
W zawiłej układance związanej z reformą edukacji muzyka oberwała najbardziej. Nie znamy zapisu nutowego, nie rozróżniamy gatunków, nie znamy nawet naszych klasyków. Ile można na tym zyskać – w skali wpływów do budżetu państwa – wystarczy spojrzeć na Szwecję lub Norwegię.
Teatr
OCENIA Marcin PieszczykProjekty
Jak Polska długa i szeroka teatry robią tzw. projekty. Trochę to spektakle, a trochę performance czy inne formy artystycznej wypowiedzi. Oszczędna forma, obecność na małej scenie czy ograniczona liczba aktorów zmniejszają koszty, a tym samym pozwalają na większą liczbę premier w sezonie.
Zaangażowanie
Polski teatr wyprzedził kino, literaturę czy sztukę w debacie na ważne społecznie i politycznie tematy. Na szczęście większość scen pozostaje w rękach samorządów, więc nawet silne naciski polityków pewnej partii nie mają na razie mocy sprawczej.
Wykluczeni
Z okazji Marca ’68 teatr najsilniej wspomniał pokrzywdzonych przymusowych emigrantów. Obok mniejszości seksualnych czy narodowościowych bohaterami spektakli – a często także ich współtwórcami i współuczestnikami! – są dzieci, młodzież, osoby z zespołem Downa, otyli, a nawet niesłyszący.
Projekty
Pod tym szerokim pojęciem organizatorzy próbują często opchnąć jesiotra drugiej świeżości, jakieś działania, których celu trudno dociec. Nieraz reżyserzy i dyrektorzy myślą, że wystarczy głośno puścić techno oraz wyprowadzić na scenę kilkoro aktorów – albo i amatorów – by coś się „zadziało”. No nie wystarczy.
Feniks
Mijający rok to pogłębiający się chaos i upadek artystyczny dwóch niegdyś najważniejszych polskich scen, czyli krakowskiego Starego i wrocławskiego Polskiego. Rada artystyczna tego pierwszego daje nadzieję na odrodzenie. Kandydatura Jana Szurmieja na stanowisko dyrektora drugiego teatru każe wątpić w sukces.
Kawiarnie
Kawiarnie na polskich ulicach zmieniają się błyskawicznie. Niestety, większość kawiarni teatralnych zatrzymała się w minionej epoce. Nawet te „nowoczesne” rzadko radzą sobie z chaosem rzeczywistości. Paradoks: w jednym z lepszych teatrów, warszawskim Powszechnym, jest jeden z gorzej działających bufetów.
Sztuka
OCENIA Stach SzabłowskiSpokój
Trudno sobie wyobrazić polską sztukę najnowszą bez Kōjiego Kamojiego. Urodzony w Tokio artysta mieszka i pracuje w Polsce od ponad pół wieku, ale pierwszą retrospektywę ma dopiero teraz. Warto było czekać: „Cisza i wola życia” w Zachęcie była najbardziej delikatną i jednocześnie najmocniejszą wystawą roku.
Ponad granicą
Wystawa „Sąsiedzi” na festiwalu „Warszawa w Budowie” odbywała się pod flagą niebiesko-pomarańczową (wynik nałożenia ukraińskiej flagi na polską). Dyskusje o relacjach polsko-ukraińskich często są pełne historycznych pretensji. „Sąsiedzi” napędzani byli inną energią, czerpaną z teraźniejszości.
Ofensywa performance
Na świetnej wystawie „Inne tańce” w Zamku Ujazdowskim oglądaliśmy historię „zwrotu performatywnego” w ostatnich latach. Sztuka nie może już wisieć ani stać, musi się dziać. Alex Baczyński-Jenkins, duet Małpeczki, Iza Szostak, Cezary Tomaszewski, Marta Ziółek – to najgorętsze nazwiska nurtu.
Kit smoleński 1
Katastrofa smoleńska zdaje się nie mieć końca. Po tej lotniczej nastąpiła polityczna, a jeszcze później symboliczna. Monumentem tej ostatniej jest pomnik ofiar na placu Piłsudskiego w Warszawie. Schody, które zbudował Jerzy Kalina, donikąd nie prowadzą, za to służą jako generator memów.
Ofensywa performance
Instytucje sztuki nie chcą być oldskulowe, rozpoczęły więc obławę na performerów. Oprócz wartościowych rzeczy udało się im upolować mnóstwo wtórnych i zwyczajnie niedorobionych projektów. Nowy nurt, który wczoraj był innowacją, dziś zmienia się w seryjną produkcję podobnych do siebie wydarzeń.
Kit smoleński 2
Wyzwanie smoleńskie podjął też Paweł Althamer. Wyrzeźbił w pniu brzozy oblicze Lecha Kaczyńskiego. Konary pnia wyglądały trochę jak ramiona; wyszedł z tego rodzaj drzewoluda. 9 kwietnia Althamer pojawił się przed Pałacem Prezydenckim, „zaskoczony”, że nie może postawić pnia bez zezwolenia.
Książki
OCENIA Leszek BugajskiSiła doświadczenia
Pisarze w sile wieku pokazali, że nie oddają pola młodym. Józef Hen skończył kolejny tom zapisków o dzisiejszej Polsce; świetną powieść opublikował Wiesław Myśliwski; ukazała się niedokończona książka zmarłego w 2017 r. Janusza Głowackiego; jako prozaik debiutował z sukcesem prof. Andrzej Mencwel; nowe powieści napisali Jerzy Pilch i Dariusz Bitner.
PIW – reaktywacja
Państwowy Instytut Wydawniczy wybudził się z drzemki. Obszernym tomem „Dzieła zebrane” przypomniał świetną twórczość Andrzeja Łuczeńczyka i w równie okazałej książce dorobek wybitnego krytyka Henryka Berezy („Alfabetyczność”). Jednocześnie PIW ruszył z serią współczesnej prozy polskiej, przypomina też klasykę ze swoich zasobów.
Nagrody Tokarczuk
Pierwsza dama polskiej literatury ruszyła w świat i już są pierwsze efekty. Angielski przekład jej opowiadań „Bieguni” zdobył prestiżową angielską The Man Booker International Prize i był nominowany w USA do National Book Award. Z kolei francuski przekład powieści „Drabina Jakubowa” znalazł się wśród 100 najlepszych powieści roku magazynu „Livre”.
Bez szacunku
Właśnie teraz, w grudniu 2018 r., mija 65 lat od śmierci Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego i Juliana Tuwima, poetów wybitnych i obecnych na różnych piętrach polskiej literatury. I co? I nic. Nie słychać, by miały się odbyć jakieś okolicznościowe imprezy. Takich przemilczeń byliśmy świadkami w nowej Polsce już kilkanaście razy. Nie warto dbać o dorobek?
Piśmiennictwo
Niezwykły jest rozkwit literatury kryminalnej i sensacyjnej w Polsce. Kto tylko opanował jako tako składanie wyrazów, ruszył do jej pisania i jest to produkcja taśmowa. Schematy się powtarzają, okładki upodabniają, coraz trudniej rozeznać się już w tym zalewie historyjek o złych bandziorach i dobrych ludziach, którzy ich ścigają. To nie jest prawdziwa literatura, a działalność komercyjna.
Wycinka
Wycinka drzew w Puszczy Białowieskiej wzbudziła słuszne oburzenie, natomiast wycinka dorobku wybitnych pisarzy sprzed kilku dziesięcioleci odbyła się bez sprzeciwu. Leopold Buczkowski, Julian Stryjkowski, Władysław Lech Terlecki czy Bogdan Wojdowski to tylko kilka nazwisk pisarzy, którzy mieli nieszczęście tworzyć w PRL i zostali wymazani ze zbiorowej pamięci.
Kino
OCENIA Krzysztof KwiatkowskiZnaczenie
„Klerem”, z ponadpięciomilionową widownią, Wojciech Smarzowski wywołał ogólnokrajową dyskusję i udowodnił, jak ważna może być sztuka. A przecież to niejedyny frekwencyjny sukces naszego kina artystycznego. Poza komediami i filmami akcji 900 tys. osób obejrzało w kraju „Zimną wojnę”, a 800 tys. – „7 uczuć” Marka Koterskiego.
Znaki czasów
Nadine Labaki w „Kafarnaum” rejestruje slumsy Bejrutu, Siergiej Dworcewoj w „Ayce” pokazuje Moskwę oczami kirgiskiej imigrantki. Matteo Garrone wraca w „Dogmanie” do pełnej przemocy miejscowości z „Gomorry”, a Erik Poppe rekonstruuje dramat ofiar Andersa Breivika. Artyści chwytają rzeczywistość na bieżąco.
Polskie seriale
Pierwiosnki („Wataha” i „Pakt”) pojawiały się już wcześniej. Teraz polskie seriale jakościowe wybuchły na dobre. „Rojst” odtwarza siermięgę socjalizmu, w „Ślepnąc od świateł” feerią neonów błyszczy współczesna Warszawa. W „1983” cztery r eżyserki pokazują współczesną Polskę za żelazną kurtyną.
Współcześni dysydenci
W Rosji trwa walka o życie pozostającego w więzieniu Ołeha Sencowa, w areszcie domowym kolejny rok czeka na proces Kiriłł Sieriebriennikow. Wciąż nowi dysydenci trafiają na indeks (i za kratki) w Iranie i Chinach, a Turcja próbuje blokować „antytureckie” filmy. A i w Europie Środkowej coraz duszniej.
Krytyka od social mediów
„Porażka Triera na festiwalu w Cannes” – donosiły światowe media po galowym seansie „Domu, który zbudował Jack” na podstawie tweetów anonimowych internautów. Podawane na szybko wpisy z social mediów generują fake newsy nie tylko w polityce. Coraz częściej roszczą sobie prawo do bycia wyrocznią.
Znużenie mistrzów
„Złodziejaszki” Hirokazu Koreedy to świetny film, ale nie da się tego powiedzieć o „Wszyscy wiedzą” Asghara Farhadiego czy „Dzikiej gruszy” Nuriego Bilge Ceylana. „Księgą obrazu” zaś Jean-Luc Godard sprawił prezent wyłącznie swoim oddanym fanom. Mistrzowie w strefie komfortu?

Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy tygodnika Wprost.
Regulamin i warunki licencjonowania materiałów prasowych.
Komentarze