Sfrustrowane pokolenie

Sfrustrowane pokolenie

Władimir Putin
Władimir Putin Źródło: Newspix.pl / SWNS
Młoda elita władzy w Rosji jest lojalna, ale nie ślepo oddana Kremlowi. Błędem jest jednak myślenie, że jeśli są krytyczni wobec Putina, to automatycznie podzielają poglądy obowiązujące na Zachodzie – mówi estońska politolog Kadri Liik.

Wszyscy na Zachodzie ekscytują się rosyjską opozycją. Skąd pomysł, żeby rozmawiać z młodym narybkiem rosyjskiej machiny władzy?

Zachodowi wydaje się, że świetnie znamy Rosjan jeszcze od czasów sowieckich. Może ich nie lubimy, ale wiemy, jak myślą, co mówią i jak się zachowują. Tymczasem jesteśmy całkiem nieprzygotowani na nowe pokolenie. Po prostu nie wiemy, jacy oni są. Nawet starsze pokolenie Rosjan przyznaje, że młodsi zachowują się i myślą kompletnie inaczej niż oni i że też mają problem ze zrozumieniem ich. Pomyśleliśmy więc, że warto się temu przyjrzeć. Nie miałam jednak pewności, czy uda się kogoś przekonać do rozmowy. Przecież relacje między Rosją i Zachodem nie są łatwe, jest wiele podejrzliwości w powietrzu.

Jak udało się ją przełamać?

Niektórzy ludzie w Rosji mnie znają i być może mam tam reputację kogoś, kto próbuje ich zrozumieć, a nie tylko rysować karykaturalne obrazy. To mogło odegrać rolę. Sama byłam jednak zaskoczona.

Przyjmujemy zazwyczaj, że młode pokolenie Rosjan sympatyzuje z opozycją. Z kim sympatyzuje młoda elita rosyjskiej władzy?

To zależy. Rozmowy ze studentami elitarnego uniwersytetu MGIMO, gdzie szkoli się kadry rosyjskiej dyplomacji, dały mi posępny obraz Rosji i jej perspektyw. Nie ma w nich typowego dla młodego wieku idealistycznego pędu do naprawy istniejącego stanu rzeczy. Oni są np. zwolennikami przedłużenia kadencji prezydenckiej Putina, co pewnie nie odzwierciedla przeciętnych poglądów panujących w ich grupie wiekowej. Co prawda badania pokazują, że rosyjscy 20-latkowie są znacznie większymi konformistami niż starsze pokolenia, ale jednocześnie to właśnie spośród nich biorą się najaktywniejsi uczestnicy opozycyjnych demonstracji.

Młodzi popierają Putina z wyrachowania?

Nie nazwałabym ich cynikami. Na ludzkim poziomie byli całkiem mili, pomocni i gotowi do współpracy. Nie widziałam w ich autorytarnym nastawieniu żadnego wyrachowania, to były szczere przekonania. Zupełnie inaczej wygląda to jednak w grupie nieco starszej, między 20. a 40. rokiem życia, której przedstawiciele już pracują w aparacie władzy. Bezpieczniej rozmawiać o nich, bo jako uczestnicy procesów decyzyjnych są bardziej reprezentatywni niż studenci MGIMO. Nie każdy przecież skończy w służbie cywilnej.

Jeśli są członkami aparatu, to muszą być lojalistami Putina.

Niekoniecznie. Rozmawiałam z kilkoma cynicznymi oportunistami, ale byli też tacy, o których powiedziałabym, że na miarę swoich możliwości próbują jednak naprawiać świat. To, co ich łączy, to dosyć krytyczny stosunek wobec obecnej władzy w Rosji. Nie podoba im się zwiększanie kontroli internetu, rozbijanie opozycyjnych demonstracji, są też bardzo krytyczni wobec inwazji rosyjskiej na Ukrainie, którą uważają za porażkę. Niektórzy mówią nawet, że nigdy nie głosowali na Putina. Pozostają jednak lojalni wobec państwa rosyjskiego, bo to krytyczne podejście do Putina i jego polityki nie oznacza automatycznie, że podzielają poglądy obowiązujące na Zachodzie. To jest często popełniany poza Rosją błąd. Zakładamy, że tam są albo putiniści, albo ludzie tacy jak my. Z mojego doświadczenia wynika, że ci młodzi dyplomaci nie myślą tak jak Putin, ale także nie myślą tak jak my. Przeciwnie, są wobec nas równie krytyczni jak wobec własnych przywódców.

Dlaczego?

Z powodu rozczarowania Zachodem i uświadomienia sobie, że nikt nie żyje do końca w zgodzie z zasadami, które głosi. Oni teraz odreagowują lata pouczeń ze strony Zachodu, mówiącego im, jacy mają być i co robić. Teraz to oni zaczęli nas sprawdzać. Zachód jest w Rosji bacznie obserwowany, znacznie baczniej niż Rosja na Zachodzie i każda różnica między naszymi słowami i czynami jest wyłapywana jako dowód, że nie jesteśmy tymi, którymi chcemy być: szlachetnymi bohaterami ratującymi świat na białym koniu. Często pojawia się motyw stosowania przez nas podwójnych standardów, wpływających na rozczarowanie naszymi postawami. A ponieważ są purystami i mają kłopot z wyczuwaniem proporcji, często mylnie odbierają pojedyncze wydarzenia za szerszą tendencję.

Poda pani jakieś przykłady?

Niektóre zarzuty są dobrze znane i wywodzą się z oficjalnej linii, jak choćby krytyka rozszerzania NATO na wschód. Słyszałam jednak wiele opinii, które powinny skłaniać do krytycznego spojrzenia na nas samych. Jeden z rozmówców stwierdził, że uświadomił sobie, że to, co Zachód nazywa uniwersalnymi zasadami, po prostu nie istnieje, bo jest to tylko wymówka służąca zabezpieczaniu amerykańskich interesów. Podał przykład wolnego handlu, twierdząc, że był on korzystny dla amerykańskiej gospodarki, był uniwersalną zasadą, ale gdy jest teraz dla USA mniej korzystny, staje się też mniej uniwersalny. To znajduje odzwierciedlenie w rzeczywistości, np. w wojnach handlowych prowadzonych przez Donalda Trumpa.

Nie brak jednak na Zachodzie ludzi twierdzących, że Trump działa na zlecenie Moskwy.

Nie zdawałam sobie sprawy, jak Rosja odbiera wszystkie te spiskowe teorie dotyczące rosyjskiego udziału w brexicie czy zwycięstwie wyborczym Trumpa. Moi rozmówcy oczywiście przyznają, że ataki hakerskie i wycieki poufnej korespondencji miały miejsce. Są jednak zdumieni, jak łatwo i chętnie Zachód przypisuje ich państwu tak wielkie moce sprawcze, które pozwoliłyby Putinowi wybrać prezydenta Stanów Zjednoczonych. Dla nich te zarzuty są absurdalne głównie dlatego, że pracując w aparacie, po prostu nie widzą, żeby był zdolny do działań aż na taką skalę.

To jaka jest ta ich Rosja?

Mocarstwowa. Wśród dyplomatów, z którymi rozmawiałam, ten mocarstwowy sentyment jest dominujący. Są oczywiście w Rosji tacy, którzy nie dbają za bardzo o wielkomocarstwowe ambicje i byliby gotowi poświęcić je w imię reform gospodarczych, które zapewniłyby Rosjanom godne życie w kraju, zachowującym się przyzwoicie na arenie międzynarodowej. Nie mówię o opozycji, ale o przedstawicielach bloku gospodarczego w rządzie, którzy w imię modernizacji gospodarki gotowi byliby nawet wycofać się z interwencji na Ukrainie. Ale wśród moich rozmówców z kręgów dyplomatycznych nie było zbyt wielu, którzy podzielaliby ten pogląd. Oni jednak postrzegają Rosję w kontekście wielkiego mocarstwa, dla którego punktem odniesienia są USA, ale już na pewno nie Chiny. Wiedzą, że Chiny są od nich silniejsze, ale się ich nie boją. To ciekawa relacja, trochę przypominająca relacje starożytnych Aten i Rzymu. Rzymianie byli silniejsi, ale to Ateńczycy mieli się za tych bystrzejszych.

Wiążą oni swoją przyszłość z systemem panującym w Rosji?

Wielu ma nadzieję na jego odnowę. Poczucie stagnacji jest dosyć powszechne. To przebija z wielu wywiadów. Nie sądzę jednak, żeby chcieli radykalnych zmian, ale raczej ewolucyjnych reform, i frustruje ich, że tego nie dostają. Ścieżka kariery w dyplomacji jest dosyć długa. Prowadzi to do paradoksalnej sytuacji, w której młodsi pracownicy MSZ mają znacznie mniej kontaktów z obcokrajowcami niż ludzie pracujący poza resortem. W ministerstwie muszą długo piąć się po szczeblach, zanim rozmawianie z obcokrajowcami stanie się ich pracą. Młody rosyjski dyplomata większość swojego czasu spędza w ministerstwie lub w ambasadzie za biurkiem, nie wychodzi i nie nawiązuje za bardzo kontaktów na zewnątrz. Nie jest także mile widziane studiowanie na zagranicznych uniwersytetach, co oznacza, że muszą czekać 10 czy 15 lat na możliwość swobodniejszego służbowego kontaktu z Zachodem.

Więcej możesz przeczytać w 49/2019 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 49/2019 (1914)

  • Jak wyeliminować następcę1 gru 2019, 20:00„To nie jest tak, że w Polsce nie rodzą się ludzie, którzy potrafią mówić z sensem, przekonywać do swoich racji, skupiać uwagę i inspirować. Po prostu system takich ludzi traktuje jako śmiertelne zagrożenie i natychmiast eliminuje. Każdy, kto...8
  • Niedyskrecje parlamentarne1 gru 2019, 20:00MAŁGORZATA KIDAWA-BŁOŃSKA jest podobno wściekła na GRZEGORZA SCHETYNĘ za to, że namówił JACKA JAŚKOWIAKA do startu w prawyborach prezydenckich. Na dodatek, jakby tego było mało, lider PO ma wspierać prezydenta Poznania w wewnętrznej kampanii. –...12
  • 7 dni dookoła świata1 gru 2019, 20:00Premier w kolejce Dwaj ministrowie i zausznik premiera Josepha Muscata zamieszani w sprawę mordu na dziennikarce śledczej Daphne Caruanie Galizii. Wydał ich maltański oligarcha, aresztowany wcześniej w związku ze sprawą na podstawie zeznań...14
  • Obraz tygodnia1 gru 2019, 20:006 do tylu swoich albumów Maryla Rodowicz nie ma praw producenckich. Ma je jej mąż, z którym jest w trakcie rozwodu i który teraz chce te płyty wycofać ze sprzedaży Wygrana Feroza Aziz 17-letnia Amerykanka ograła cenzurę chińskiego komunikatora...17
  • Trzeba zdjąć maski1 gru 2019, 20:00Rozmowa z Mirosławem Zbrojewiczem, aktorem18
  • Kolejna sprawa Polańskiego1 gru 2019, 20:00Studenci Filmówki zaprotestowali przeciwko spotkaniu z reżyserem „Wstrętu” ze względu na jego niemoralność. Rektor zaapelował o to, by go uszanowali i przyjęli – czy ma rację?19
  • Kulisy kampanii prezydenta1 gru 2019, 20:00Prezydentura Andrzeja Dudy to być albo nie być dla PiS. Dlatego Jarosław Kaczyński zrobi wiele, żeby utrzymać ten urząd. Nawet ściągnie z Brukseli Beatę Szydło.20
  • Permanentny kryzys przywództwa1 gru 2019, 20:00Polska polityka sprowadza się do wyboru między słabymi kandydatami a złymi kandydatami. Brak liderów z prawdziwego zdarzenia nie jest dziełem przypadku, ale produktem systemu politycznego.25
  • Mam szansę pokonać Kidawę-Błońską1 gru 2019, 20:00– Decyzję o starcie w prawyborach podjąłem na podstawie wyników badań, które udostępnił mi Grzegorz Schetyna – mówi Jacek Jaśkowiak, prezydent Poznania.28
  • Komu wolno być świnią1 gru 2019, 20:00Znam wiele opowieści o chamskich, upokarzających zachowaniach niektórych reżyserów teatralnych. Aktorki przez nich płakały, aktorzy dostawali zapaści. Moja mama była aktorką ponad 50 lat. Nasłuchałam się. Widziałam też wybitne przedstawienia...32
  • Nie jestem mesjaszem lewicy1 gru 2019, 20:00– Trzeba zlikwidować IPN, który został ordynarnie wprzęgnięty w propagandę PiS – mówi Adrian Zandberg, lider partii Razem.34
  • Wileński pogrzeb1 gru 2019, 20:00Spektakularny wileński pogrzeb przywódców powstania styczniowego stał się dla Litwinów kolejną okazją do zrewidowania ich poczucia tożsamości. Otwarcie mówił o tym podczas ceremonii pogrzebowej w wileńskiej katedrze prezydent Gitanas Nauseda. „Nie...38
  • Śmiertelne podduszenie1 gru 2019, 20:00Białostocki adwokat odsiaduje 25 lat więzienia za uduszenie aplikantki. Głośna sprawa sprzed dekady wraca – biegłej sądowej postawiono zarzut składania fałszywych zeznań.40
  • Insulinooporni1 gru 2019, 20:00Życie z insulinoopornością to walka nie tylko z kilogramami, lecz także z własną bezradnością i niewiedzą części lekarzy, którzy potrafią powiedzieć pacjentowi, że jest leniwy i jeśli ruszy tyłek, jego problemy miną.44
  • List na czasy rasizmu1 gru 2019, 20:00Pisanie listów nie jest rzeczą łatwą. Niezależnie od tego, czy jesteś Donaldem Trumpem, wyzywającym w oficjalnej korespondencji prezydenta Turcji od głupków, czy też zwykłym nastolatkiem upychającym kiepską poezję na walentynkowych kartkach –...49
  • Potęga polskiego rolnictwa1 gru 2019, 20:00Kto jest największym polskim producentem mleka, kiełbasy albo nasion? Po raz trzeci publikujemy Złotą 100 Polskiego Rolnictwa. To jedyne zestawienie w polskich mediach pokazujące najpotężniejsze firmy z polskiej branży spożywczej i rolniczej.51
  • Strip till na ratunek Ziemi1 gru 2019, 20:00Czas odejść od tradycyjnej uprawy pola i przejść na rozwiązania, które pozwalają oszczędzić wodę i ograniczyć emisję dwutlenku węgla do atmosfery. Takim sposobem jest pasowa uprawa gleby.58
  • Święta wydawania pieniędzy1 gru 2019, 20:00Ponad 1,5 tys. zł – tyle na święta przeznaczy przeciętna polska rodzina. Co zrobić, by bożonarodzeniowe wydatki nie doprowadziły do bankructwa domowego budżetu?60
  • Pożyczaj bezpiecznie1 gru 2019, 20:00Bezpieczna pożyczka to taka, której spłata nie spowoduje braku płynności w domowym budżecie, nawet gdy sytuacja finansowa nagle się pogorszy lub pojawią się niespodziewane wydatki – wyjaśnia Paweł Zborowski, prezes Fintredo.61
  • Finanse od dziecka1 gru 2019, 20:00Rozmowy z dziećmi o pieniądzach przypominają te o seksie – rodziców to krępuje, więc dzieci o wiele więcej dowiadują się „przy okazji”. Tylko że brak finansowej wiedzy może być przyczyną problemów w dorosłym życiu.62
  • Nowy, cyfrowy świat1 gru 2019, 20:00Technologia 5G, robotyzacja, sztuczna inteligencja. Dynamiczny rozwój nowych technologii budzi dziś nie tylko wielkie nadzieje, lecz także obawy. Czy jest się czego bać?64
  • Hossa Bessa1 gru 2019, 20:00Operacja złoto W zeszłym tygodniu Narodowy Bank Polski na specjalnej konferencji prasowej poinformował, że do kraju sprowadzono 100 ton polskiego złota, które wcześniej było przechowywane w Banku Anglii. Operacja wymagała zaangażowania kilkuset...66
  • Sfrustrowane pokolenie1 gru 2019, 20:00Młoda elita władzy w Rosji jest lojalna, ale nie ślepo oddana Kremlowi. Błędem jest jednak myślenie, że jeśli są krytyczni wobec Putina, to automatycznie podzielają poglądy obowiązujące na Zachodzie – mówi estońska politolog Kadri Liik.68
  • Podstępny hormon plastiku1 gru 2019, 20:00W plastikowych butelkach do picia, w pojemnikach na żywność, w metalowych puszkach do konserw są substancje, których nawet mała ilość – jak ostrzegają naukowcy – może wpływać na układ hormonalny, powodując otyłość, niepłodność czy raka.72
  • Insulinooporność na talerzu1 gru 2019, 20:00Diagnoza wywraca życie do góry nogami, ale jest też początkiem poprawy zdrowia. Znasz już wroga – dowiedz się, jak z nim walczyć.76
  • W życiu nie trzeba być Hamletem1 gru 2019, 20:00Show-biznes odbiera człowiekowi wiarę w bezinteresowną przyjaźń czy godną starość. Ale z moim wyglądem i tak mi w nim poszło świetnie – mówi nagrodzony na festiwalu EnergaCAMERIMAGE Danny DeVito.78
  • Wydarzenie1 gru 2019, 20:00Przemijanie gangstera Proszę sobie wyobrazić taki zjazd rodzinny. Martin Scorsese zbiera przyjaciół. Przyjeżdżają Robert De Niro i Harvey Keitel, Joe Pesci wraca z trwającej już dwie dekady aktorskiej emerytury. Wpada Al Pacino – aż trudno...82
  • Film1 gru 2019, 20:0024 godziny do mety Różne rzeczy można powiedzieć o Hollywood, ale jego rzemieślnicy umieją opowiadać historie. Film „Le Mans 66” oparty jest na biografiach legendarnego (dzięki swoim wynikom, ale i krnąbrności) kierowcy wyścigowego Kena Milesa i...83
  • Książka1 gru 2019, 20:00Biedny rozum Lekko napisana przez blogerów popularyzujących naukę (Crazy nauka) i bardzo dzisiaj potrzebna książka. Aleksandra i Piotr Stanisławscy podjęli się przedsięwzięcia, które wobec zalewu głupoty produkowanej przez fake newsy ma małe...84
  • Kalejdoskop1 gru 2019, 20:00Arabska „Rodzina Soprano” Czasy Ala Capone minęły. Współcześni mafiozi mają śniadą karnację, noszą dresy i fryzurę na zapałkę, a komunikują się po arabsku. Tak wygląda berlińska codzienność, w której policja i służby mają pełne ręce roboty. „4...85
  • Muzyka1 gru 2019, 20:00Pożegnanie Tak powinno się żegnać największych. Nie bezładnymi nagraniami psim swędem odnalezionymi na strychach i w archiwach. Nie agresywną promocją składanek „The best of”, która zwykle okazuje się skokiem spadkobierców na kasę. „Thanks For the...86
  • Piątek zaiste czarny1 gru 2019, 20:00Jechać taryfą w korkach dwie godziny do centrum za 60 zeta w jedną stronę, żeby znaleźć jakieś gówno taniej, po czym po trzech godzinach stania w kolejce, żeby je kupić, zrezygnować z zakupu (bo dłużej już ani chwili nie wytrzymam) i się...88
  • Gdy mięsożerca spotyka weganina1 gru 2019, 20:00Ostatnio przeczytałam komentarz, że nazywanie potrawy z warzyw kotletem to słowny gwałt na zwierzętach. To samo dotyczy steków – radykałowie uważają, że nazywanie czegokolwiek stekiem, to w dalszym ciągu krzywdzenie zwierząt – mówi Alicja Rokicka,...90
  • Nie dla wegan1 gru 2019, 20:00Smarowidła do chleba, biorące się z potrzeby przedłużenia przydatności mięsa do spożycia, to dania może niezbyt wyszukane, ale bardzo smaczne.94
  • Na terapii odrobiłam trudne lekcje1 gru 2019, 20:00Wiem, że popełniłam w życiu parę błędów, nawet takie, które nie mieszczą się w moich normach moralnych.96
  • Wybór języka przyszłości1 gru 2019, 20:00Chociaż angielski jeszcze długo pozostanie językiem numer jeden, jego znajomość to dziś za mało. Warto rozważyć naukę języków dynamicznie rozwijającej się Azji.97
  • Zrób sobie… Kazika1 gru 2019, 20:00Hej, czy nie wiecie? W kinach mamy film o Kulcie, a w domach uprawiamy kult Kazika!98