sztuka
Kobiety w gorsecie
Media, gender, architektura, mieszkalnictwo – Martha Rosler, amerykańska klasyczka sztuki współczesnej – robi z tych tematów wyskokowy koktajl. Teraz można mu się przyjrzeć w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski na pierwszej w Polsce indywidualnej wystawie artystki. Pończochy naciągnięte bez jednej fałdki, buty idealnie wypastowane, dłonie czyste, guziki trzymające się mocno. To wszystko znalazło się na diagramie przedstawiającym schludną kobietę, pozującą trochę jak pin-up girl, tyle że zapiętą pod samą szyję. Praca Marthy Rosler z 1977 r. nosi tytuł „Kelnerka z Ameryki Północnej” i pochodzi z cyklu „Poznaj swojego sługę”. To tylko jedna z kanonicznych prac Rosler, które pokazano na wystawie. Jej portrety kobiet – uciśnionych, wbitych w kulturowy gorset, zamkniętych w domu – mimo że pochodzą sprzed ponad 30 lat są ciągle mocnym i poruszającym głosem. Prezentacja zdjęć, kolaży, wideo w Zamku Ujazdowskim nosi zgrabny tytuł „Poradnik dla zagubionych: jak odnieść sukces w nowej Polsce” – i jest to w 100 proc. żart i artystyczna metoda Rosler. Artystka konsekwentnie wkłada kij w mrowisko, mówiąc, że codzienność w świecie konsumpcji (tym i kolejnym, a potem kolejnym, również tym współczesnym polskim) potrafi być koszmarem, że nasze dobre samopoczucie nie ma żadnej twardej podbudowy, a sukces ma swoje ofiary. Wystawę zaaranżowano jako otwartą przestrzeń – również wymiany zdań i opinii. Na czas jej trwania CSW przewidziało cykl debat poświęconych współczesnej Polsce: możliwości pracy w wolnych zawodach, tożsamości narodowej, związkowi środowiska z gospodarką. Kto nie dotrze na debatę, może pozostawić swój głos w samej ekspozycji, umieszczając go na jednej ze ścian. Anna Theiss
Martha Rosler „Poradnik dla zagubionych: jak odnieść sukces w nowej Polsce”, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warszawa. Wystawę można oglądać do 18 maja
TVP
Notatki premiera
W czwartek w dwójkowym cyklu „Kocham kino” „Autor widmo” Romana Polańskiego. Trzymający w napięciu polityczny thriller o elitach brytyjskiej władzy, z wojnami agencji wywiadowczych w tle. Reżyser „Noża w wodzie” wciąż potrafi tworzyć na ekranie duszną, niepokojącą atmosferę. KK
„Autor widmo”, Reż. Roman Polański TVP 2, Czwartek, 6 marca, godz. 22.35
„WPROST” Z DVD
Romans akademika
W przyszłym tygodniu „Wprost” będzie można kupić z filmem „Elegia” na płycie. Jedna z najbardziej znanych hiszpańskich reżyserek Isabel Coixet sięgnęła po powieść „Konające zwierzę”, historię romansu dojrzałego wykładowcy i młodej kobiety. Do szorstkiego świata Philipa Rotha wniosła swoją wrażliwość. A także Penélope Cruz i Bena Kinglseya. KK
muzyka
Księżniczka Anna
Z okładki płyty patrzy na nas piękna przybyszka z obcej planety. Chłód, półuśmiech, pewność siebie – Annie Clark potrafi przykuć uwagę. Jej nowy album to postmodernistyczna wariacja na temat lat 70. i 80. Utwór po utworze odsłania się pasja artystki do zabawy muzyczną przeszłością, progrockiem lat 70., synthpopowym infantylizmem lat 80., industrialną elektroniką, symfonicznym patosem, niewinnymi melodiami i gitarową wirtuozerią na granicy kiczu. Różne style i warstwy przenikają się wzajemnie, jak w kalejdoskopie, zmierzając do zaskakującego, melodyjnego refrenu. Intelektualna zabawa – to są dwa właściwe słowa, opisującetwórczość Amerykanki. Na swojej czwartej płycie Annie balansuje na linie stylistycznych skojarzeń tak mistrzowsko, że zamiast się zastanawiać, kiedy spadnie na ziemię, dajemy się wciągnąć w nieziemską atmosferę „St. Vincent”. Niegdyś gitarzystka w zespole Sufjana Stevensa błyskawicznie przeszła drogę do jednej z najważniejszych współczesnych artystek. Kłaniajmy się księżniczce alternatywy. Jan Matura
teatr
Jak trwoga, to bez Boga
Bomba tyka w Wałbrzychu. Marcin Liber w Teatrze Dramatycznym im. Jerzego Szaniawskiego wystawił przekorną trawestację polskich mitów napisaną w znacznym stopniu 13-zgłoskowcem. Pomysł brawurowy, tekst i wykonanie średnie, mimo to „Na Boga!” trzeba zobaczyć. Polska religijność w kazamatach wieczystych patriotycznych tęsknot i podlana telenowelowym sosem to coś więcej niż „M jak msza” w wydaniu plugawym. Kosa na religijność, ludyczny cep na przywary, wódka bez zakąski na szczerbaty humor barowy. W „Na Boga!” czuje się wyraźny patronat Kazimierza Dejmka, tyle że Dejmek raczej nigdy nie zgodziłby się pracować na tekście w takim kształcie, lepiej poprowadziłby też aktorów. Liber natomiast zakochał się w sztuce Jarosława Murawskiego bezkrytycznie. Szkoda, ponieważ w „Na Boga!” celne, jadowite fragmenty sąsiadują z literacką i socjologiczną wydmuszką. Intrygująca ornamentyka misteryjna przegrywa z beztroskim zacietrzewieniem. Zamiast zbyt długiego zbioru lepszych i gorszych antyklerykalnych komunałów podawanych przez zespół wałbrzyskiego teatru z powagą godną lepszej sprawy wolałbym usłyszeć coś zdecydowanie subtelniejszego. Modlitwa przeciw demagogii. Łukasz Maciejewski
„na Boga!”, reż. Marcin Liber, Teatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu
FILM
Mistrz wzdycha
Wampiry ostatnio nie schodzą z ekranów. Jednak Jim Jarmusch przewrotnie gra z tradycją hrabiego Draculi. Bohaterowie jego nostalgicznego, ale i zabawnego „Tylko kochankowie przeżyją”, choć piją krew, wiedzą o człowieczeństwie więcej niż otaczający ich śmiertelnicy. Reżyser portretuje Adama i Ewę. On jest wyniosły i posępny, skupiony na mrocznej stronie egzystencji. Ona wyciąga go z odmętów depresji i szuka w świecie piękna. A o nie coraz trudniej, bo kulę ziemską zdominowali zombi, jak nazywa większość ludzi bohater. Marnują swój czas, trwonią go na nieistotne aktywności i bezmyślne trwanie. Jarmusch maluje nocny pejzaż współczesnej Ameryki. Jej metaforą są ruiny zniszczonego przez kryzys Detroit. Parkingi zamiast sal koncertowych, wyludnione, ciemne ulice, obskurne knajpy, gdzie grupki hipsterów tańczą przy smętnej muzyce. Razem z rzekami nowoczesność zatruła tu radość i sens egzystencji. To także opowieść o losie artysty. Skazanego na samotność i niezrozumienie, zamkniętego w swojej rzeczywistości, do której próbują dobijać się nachalni fani. Para długowiecznych wampirów – z charyzmą zagranych przez Tildę Swinton i Toma Hiddlestona – żyje w odosobnieniu, wśród poezji i muzyki. Oboje kontaktują się głównie ze znajomymi swojego gatunku, choćby starszym od nich Christopherem Marlowem, autorem „Hamleta” (!). Bo w filmie mnóstwo jest nawiązań, mrugnięć okiem, żartów z historii kultury. Zwraca tu również uwagę praca scenografów. W filmie mieszają się przedmioty z różnych czasów (bohaterowie mają kilkaset lat), pożółkłe fotografie na ścianach, nawet gitary z odmiennych okresów. „Tylko kochankowie przeżyją” to westchnienie mistrza. Jarmusch robi film o sobie. Buntownik po sześćdziesiątce zawiesza broń, robi remanent regału z książkami, wraca do starych płyt, odkrywa na nowo dawne fascynacje. I dochodzi do wniosku, że w ostatecznym rozrachunku liczą się dwie wartości: sztuka i miłość. A najlepiej, jeśli idą one w parze. Krzysztof Kwiatkowski
„Tylko kochankowie przeżyją”, reż. Jim Jarmusch, Gutek Film
film
W drodze
Jim Jarmusch złożył hołd sztuce w barokowy sposób. Kyle Smith kłania się kinu inaczej – w stylu typowym dla amerykańskich twórców niezależnych. W jego „Blue Highway” para jedzie przez Stany Zjednoczone śladami plenerów filmowych. Szybko reżyser przestaje opowiadać wyłącznie o miłości do sztuki. Obserwuje ludzi, których podróżni mijają po drodze, pokazuje codzienność znudzonego Teksasu, realia przydrożnych moteli. Śledzi też relację bohaterów. Rejestruje, jak powoli ulatuje z nich entuzjazm bycia razem, jak drobne zadry się kumulują i niszczą związek od środka. Wyłapuje momenty, kiedy właściwie nic się nie dzieje, ale nie można na drugą osobę patrzeć. „Blue Highway” nie jest odkrywczym arcydziełem. Ale też go nie udaje. To proste, oszczędne, a jednak przejmujące kino. Krzysztof Kwiatkowski
MUZYKA
Z ukłonami
Morning Phase” to kontynuacja rewolucyjnej dla Becka– muzycznego nowatora – świetnej płyty „Sea Change” sprzed 12 lat. Wspaniale zaaranżowana, częściowo przez ojca artysty Davida Campbella, kłania się klasyce spod znaku The Byrds, Neila Younga i jego kolegów, Dylana, Stonesów, ale też Björk i eksperymentom Becka z Philipem Glassem. Produkcyjnie, jak zwykle u tego muzyka, ten zestaw nagrań to liga mistrzów. Wybitne dzieło, pod każdym w zasadzie względem nie na czasie i właśnie przez to – szalenie nowoczesne. Piotr Metz
Beck „Morning Phase”
Warner
MUZYKA
Dosyć mrocznie
Czwarty album Wild Beasts jeszcze bardziej oddala zespół od muzyki gitarowej, a zbliża niemal do nowofalowej elektroniki, szczególnie przy falsetowych wokalach jednego z frontmanów grupy. Centralnym punktem płyty wydaje się popowa perełka „Simple Beautiful Truth” rozjaśniająca jej dość mroczny nastrój, w którym muzycy czują się najlepiej. Grupa znalazła nowe brzmienie, co o dziwo zaowocowało nie tylko najbardziej przystępną, ale i najlepszą ich płytą. Coś dla dzieciaków i ich rodziców równocześnie. Piotr Metz
Wild Beasts „Present Tense”
No Paper Records
książka
Raczej samotnie
MarTha Gellhorn (1908-1998) postanowiła żyć w męskim świecie. Dziennikarka, korespodentka wojenna, przez pięć lat żona Ernesta Hemingwaya (choć trudno orzec, kto tu właściwie był żoną), pisała błyskotliwe reportaże, wędrując po całym niemal globie. Wydane pod koniec lat 70. „Podróże z Nim i samotnie” dokumentują pięć koszmarnych wypraw do miejsc, w których mało kto pragnie się znaleźć z własnej woli. Kolonialne smaczki, ironia, sarkazm, spojrzenie dalekie od dzisiejszej politycznej poprawności i sam wielki Ernest ukryty pod kryptonimem NT (Niechętny Towarzysz). Krótko mówiąc, delicje. Piotr Kofta
Martha Gellhorn „Podróże z Nim i samotnie. Pięć piekieł na Ziemi” przeł. Justyna Grzegorczyk
Zysk i S-ka 2014
książka
Fabryka nadziei
Czy ludzkie ciało – żywe lub martwe – może być towarem? Oczywiście że może, a właściwie już od dawna jest. Amerykanin Scott Carney przełamuje wstydliwą zmowę milczenia wokół handlu organami do przeszczepów, komórkami jajowymi do zabiegów in vitro czy dziećmi do adopcji. Struktura tego osobliwego rynku, wymykającego się prawnym i moralnym zakazom, bezlitośnie odzwierciedla podział świata na bogaczy i biedaków. Nerki z Indii, rogówki z Chin, gamety z Ukrainy, dzieci z Filipin, bezrobotni testerzy leków. To jest cały przemysł – fabryka nadziei dla tych, których stać na nadzieję. I tylko dla nich. Wstrząsający reportaż. Piotr Kofta
Scott Carney „Czerwony rynek. Na tropie handlarzy organów, złodziei kości, producentów krwi i porywaczy dzieci” przeł. Janusz Ochab
Czarne 2014
Top 10 kino
1. „Jack Strong”
reż. Władysław Pasikowski
Vue Movie Distribution
2. „Lego: przygoda”
reż. Chris Miller, Phil Lord
Warner Bros.
3. „Pompeje”
reż. Paul W.S. Anderson
Monolith Films
4. „72 godziny”
reż. McG
Kino Świat
5. „Facet (nie) potrzebny od zaraz
reż. Weronika Migoń
Kino Świat
6. „Rodzinka nie z tej ziemi”
reż. Cal Brunker
Monolith Films
7. „Tajemnica Filomeny”
reż. Stephen Frears
Best Films
8. „Kraina lodu”
reż. Chris Buck, Jennifer Lee
Walt Disney
9. „Ona”
reż. Spike Jonze
UIP
10. „Wkręceni”
reż. Piotr Wereśniak
Interfilm
Top 10 muzyka
1. „European Jazz (2013)”
Różni wykonawcy
Membran Music
2. „Piersi i przyjaciele 2”
Piersi
Polskie Radio/Olesiejuk
3. „En vivo”
Violetta
Other Pop US /Universal Music PL
4. „Jezus Is Alive”
Maria Peszek
Mystic Production
5. „Night in Calisia”
Włodek Pawlik
Pawlik Relations/ Fonografika
6. „Satanist”
Behemoth
Mystic Production
7. „Piątek 13-go”
KaeN
Prosto/Olesiejuk
8. „Beyoncé”
Beyoncé
Sony Music PL
9. „Comfort and Happiness”
Dawid Podsiadło
Sony Music PL
10. „Lepszego życia diler”
Paluch
Bor Records/CD-Contact
Top 10 książki
1. „Beksińscy. Portret podwójny”
Magdalena Grzebałkowska
Społeczny Instytut Wydawniczy Znak
2. „Pyszne 25. Nowa porcja przepisów”
Anna Starmach
Społeczny Instytut Wydawniczy Znak
3. „Sześć lat później”
Harlan Coben
Albatros
4. „Bridget Jones. Szalejąc za facetem”
Helen Fielding
Zysk i S-ka
5. „Pyszne 25”
Anna Starmach
Społeczny Instytut Wydawniczy Znak
6. „Transsyberyjska. Drogą żelazną przez Rosję i dalej”
Piotr Milewski
Społeczny Instytut Wydawniczy Znak
7. „Złodziejka książek”
Markus Zusak
Nasza Księgarnia
8. „Inferno”
Dan Brown
Sonia Draga
9. „Bóg nigdy nie mruga”
Regina Brett
Insignis
10. „Wilk z Wall Street”
Jordan Belfort
Świat Książki
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.
