O opinię RPO poproszono w związku ze skargami pięciu cudzoziemców, którzy domagali się sprawiedliwości przed ETPC. Chodziło o zdarzenia znane opinii publicznej jako kryzys migracyjny, rozpoczęte latem 2021 roku. Skarżący, którzy po kilka razy próbowali dostać się do Polski z terytorium Białorusi, opowiedzieli o stosowaniu wobec nich metody push-back. Utknęli przez to w obszarze leśnym bez jedzenia, wody, w trudnych warunkach pogodowych.
RPO o push-backach
Głównym zarzutem był brak formalnej decyzji strony polskiej, od której migranci mogliby się odwołać. Podkreślali, że w niektórych przypadkach nie informowano ich o przyczynach zatrzymania. Narzekali też na strzeżone ośrodki dla cudzoziemców i przetrzymywanie ich w areszcie Straży Granicznej z naruszeniem terminów.
Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek krytycznie odniósł się do rozporządzenia MSWiA w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych oraz nowelizacji tego rozporządzenia, podpisanego przez wiceministra Macieja Wąsika. To na jej podstawie zawracano określone osoby do linii granicy państwowej, czyli dokonywano tzw. push-backów.
RPO: Cudzoziemcy bez szans
Wiącek mówił o pozbawieniu cudzoziemców szansy na skuteczne złożenie wniosku o ochronę na terytorium RP, gwarantowaną przepisami naszego, unijnego oraz międzynarodowego prawa. Całkowicie skrytykował nowelizację, która pozbawiała cudzoziemców prawa do wypowiedzenia się o swojej sytuacji. Podkreślał, że powinny przysługiwać im co najmniej prawa osób zatrzymanych.
– Wprawdzie formalnie możliwe jest zaskarżenie czynności zawrócenia do sądu administracyjnego, jednak skarga taka wymaga znajomości przepisów prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Nie jest ona klasycznym środkiem zaskarżenia, o którym cudzoziemcy byliby pouczani, a także nie wywołuje skutku zawieszającego – zwracał uwagę Wiącek.
– Do zawrócenia dochodzi więc bez możliwości złożenia skutecznego środka odwoławczego do organu wyższej instancji lub sądu. W związku z tym czynność zawrócenia do linii granicy, w postaci opisanej w rozporządzeniu granicznym, prowadzi do naruszenia art. 13 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności w związku z art. 4 Protokołu nr 4 do EKPC – dodawał.
Ośrodki tymczasowe dla cudzoziemców
RPO ubolewał w związku z zawracaniem do linii granicy osób mimo grożącego im na Białorusi niebezpieczeństwa, złego stanu zdrowia, niepełnosprawności czy młodego wieku. Podał przykłady zawracania rodzin z małymi dziećmi, w tym nawet 4-miesięcznym niemowlęciem. Podkreślał, że często zawracano osoby posługujące się językami, których nie znali strażnicy graniczni. Nie mogły one poprosić o ochronę międzynarodową. W przepisach nie ma jednak żadnego katalogu dopuszczanych języków.
Krytykował też warunki i podstawy prawne związane z przetrzymywaniem cudzoziemców w ośrodkach tymczasowych. – Szczególnie złe warunki panowały w utworzonym w sierpniu 2021 r. na terenie czynnego poligonu wojskowego Tymczasowym Strzeżonym Ośrodku dla Cudzoziemców w Wędrzynie, do którego trafili wszyscy skarżący. Warunki lokalowe w tym ośrodku nie spełniały standardów odpowiedniego traktowania osób pozbawionych wolności, a poziom dolegliwości wynikającej z panujących tam warunków zakwalifikowany mógł być jako nieludzkie traktowanie – zwracał uwagę.
Czytaj też:
Dojdzie do eskalacji kryzysu na granicy z Białorusią? Reżim Łukaszenki ma nową strategięCzytaj też:
Migranci wjeżdżają do Polski z dwóch kierunków. Są nowe dane SG