Najnowsze badania przeprowadzone na myszach i ludziach sugerują, że chromosom X, który dotychczas uznawano za „uśpiony” w mózgach kobiet, może aktywować się wraz z wiekiem, spowalniając procesy starzenia. Może to tłumaczyć, dlaczego kobiety żyją dłużej i mają wolniejszy spadek funkcji poznawczych niż mężczyźni.
Kobiece mózgi są odporniejsze na starzenie. Naukowcy tłumaczą
Badania przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Francisco (UCSF) wykazały, że w neuronach kluczowych dla pamięci i uczenia się niektóre geny z nieaktywnego chromosomu X „budzą się” w późniejszym wieku. – W typowym procesie starzenia mózg kobiet wygląda młodziej i ma mniej deficytów poznawczych w porównaniu do mężczyzn – wyjaśnia neurolog Dena Dubal z UCSF.
Zespół badawczy analizował komórki hipokampa – obszaru mózgu odpowiedzialnego za pamięć i emocje – zarówno u myszy, jak i u ludzi. U starszych samic myszy, które osiągnęły wiek odpowiadający 65. rokowi życia człowieka, naukowcy odkryli, że część genów z drugiego chromosomu X, który powinien być nieaktywny, zaczęła się uaktywniać. Wykazano również, że podobny proces zachodzi w ludzkim mózgu. – Wyniki naszych badań pokazują, że uśpiony chromosom X u kobiet faktycznie budzi się w późnym wieku, prawdopodobnie pomagając spowolnić spadek funkcji poznawczych – wskazuje Dubal.
Szczególnie istotną rolę odgrywa gen PLP1, który wspomaga tworzenie osłonek mielinowych aksonów, poprawiając ich zdolność do przesyłania sygnałów. Jego zwiększona aktywność została zaobserwowana zarówno u starszych samic myszy, jak i u starszych kobiet. Co więcej, sztuczne zwiększenie ekspresji tego genu u starzejących się myszy poprawiło ich zdolności poznawcze. I taki efekt uzyskano zarówno u starszych samic, jak i samców, co oznacza, że korzyści odniosły obie płci. Ale tylko u samic ten proces następuje naturalnie, dzięki uaktywnieniu się w późniejszym wieku drugiego chromosomu X.
Nowe możliwości leczenia?
– Badanie biologii specyficznej dla kobiet było historycznie niedoceniane w nauce i medycynie, ale staje się coraz ważniejszym obszarem badań – podsumowują autorzy badania.
Odkrycie może otworzyć nowe możliwości w leczeniu chorób neurodegeneracyjnych i spowalnianiu procesów starzenia się mózgu. – Zrozumienie, w jaki sposób geny „uciekające” spod inaktywacji Xi, takie jak PLP1, mogą przeciwdziałać podatności mózgu na starzenie, może otworzyć drogę do opracowania celów terapeutycznych korzystnych dla jednej lub obu płci – czytamy w podsumowaniu badania.
Wyniki badania opublikowano w czasopiśmie Science Advances.
Czytaj też:
Regularne oddawanie krwi zmienia jej skład. Sensacyjne doniesienia naukowcówCzytaj też:
Bardzo dobra wiadomość dla kobiet. Chodzi o dwa ważne badania