"Im większe zaangażowanie w reformy, tym więcej UE ma do zaoferowania w udzielaniu pomocy i rozwijaniu przyszłych stosunków. Będziemy wspierać kraje, które angażują się w zmiany" - powiedział Barroso, otwierając w Brukseli wielką konferencją na temat Europejskiej Polityki Sąsiedztwa (EPS). W konferencji po raz pierwszy biorą udział jednocześnie wszyscy partnerzy UE w ramach EPS - zarówno sąsiedzi z Południa, jak i ze Wschodu.
"Jesteśmy ostatnimi, którzy oczekiwaliby jednolitości - dodał Barroso. - Są różne formy polityki w zależności od naszych partnerów. Nic nie chcemy ujednolicać. EPS to koncept, który promuje zróżnicowanie. Każdy kraj będzie indywidualnie brany pod uwagę".
Celem zapoczątkowanej w 2003 roku Europejskiej Polityki Sąsiedztwa jest wsparcie reform gospodarczych i politycznych, a także pomoc finansowa i techniczna dla sąsiadów UE. Chodzi też o otwarcie rynków, a w stosownych przypadkach także o dostęp do programów wspólnotowych. Istotę realizacji EPS stanowią plany narodowe opracowane przez Unię przy udziale każdego zainteresowanego kraju.
W grudniu ubiegłego roku KE ogłosiła rewizję EPS, w której zapowiedziała m.in. stworzenie w przyszłości "sąsiedzkiej unii gospodarczej", rozciągając na wschodnich sąsiadów UE ofertę, z której dotychczas korzystały kraje basenu Morza Śródziemnego. Integracja ma obejmować podstawowe swobody unijnego rynku, jak przepływ towarów i usług. KE zamierza zaproponować też sąsiadom dalsze ułatwienia w podróżowaniu do państw UE, o co apelowali podczas konferencji przedstawiciele m.in. Azerbejdżanu, Gruzji i Mołdawii. W zamian UE oczekuje jednak zaangażowania w walkę z nielegalną imigracją oraz podpisania i ścisłego egzekwowania umów o readmisji.
Współpraca gospodarcza, przepływ osób, energia oraz pomoc finansowa i techniczna to najważniejsze aspekty współpracy w ramach EPS - potwierdziła na konferencji komisarz ds. stosunków zewnętrznych Benita Ferrero-Waldner. Także ona podkreśliła, że "jakiś poziom asymetrii (w stosunkach z poszczególnymi sąsiadami) jest pożądany".
Zgodził się z tym występujący w imieniu Francji minister ds. europejskich Jean-Pierre Jouyet. "Chodzi o podejście globalne, które nie przeciwstawia Wschodu Południowi, ale jednoczenie o różnicowanie naszych stosunków, w odpowiedzi na ich charakterystykę, tempo przemian czy warunki panujące w poszczególnych krajach" - powiedział.
Jouyet zapowiedział, że podczas swojego przewodnictwa w UE, które przypadnie w drugim półroczu przyszłego roku, Francja będzie zabiegać o przyjęcie instrumentów finansowych, które pozwolą na ewolucję współpracy w ramach EPS zgodnie z tymi założeniami.
Uczestnicząca w spotkaniu minister spraw zagranicznych Anna Fotyga upomniała się o kraje wschodnie biorące udział w EPS: Ukrainę, Mołdawię i państwa Kaukazu.
"Krok po kroku będziemy doprecyzowywać EPS w kierunku, który wzmacnia pozycję krajów wschodnich" - powiedziała Fotyga dziennikarzom po konferencji. Wyraziła obawę, że w obecnej formie Europejska Polityka Sąsiedztwa może doprowadzić do zamknięcia drzwi do UE przed krajami partnerskimi. "Bez współpracy politycznej nie będzie członkostwa. EPS nie jest wystarczająca pod tym względem - jako jedyny instrument może zamknąć perspektywę członkostwa, a tego byśmy nie chcieli" - powiedziała.
W przeddzień konferencji Polska wraz z Litwą zorganizowała spotkanie krajów Grupy Wyszehradzkiej i trzech krajów bałtyckich z przedstawicielami pięciu poradzieckich sąsiadów Unii Europejskiej: Ukrainy, Mołdawii, Gruzji, Armenii i Azerbejdżanu.
"Chcielibyśmy wyraźnej koalicji państw, które lobbują na rzecz Wschodu" - tłumaczyła polska minister. Dodała, że chodzi nie tylko o wsparcie aspiracji unijnych tych państw, lecz także m.in. o lobbing na rzecz zwiększenia finansowego wsparcia z budżetu UE wschodnich sąsiadów Unii.
pap, ss