Stop suszy

Spiętrzenie na rzecze
Spiętrzenie na rzecze
Stworzyliśmy nową strategię gospodarowania wodami – mówi Wojciech Skowyrski, zastępca dyrektora Departamentu Ochrony przed Powodzią i Suszą w Wodach Polskich. Co to oznacza w praktyce?

To już kolejny rok, kiedy tematem w mediach jest susza. Zmienia się klimat czy się nie zmienia?

Ależ oczywiście, że mamy do czynienia ze zmianami klimatycznymi. Mamy łagodne zimy, w wielu regionach często bez śniegu. Dlatego gleba nie jest odpowiednio nawodniona i susza pojawia się już wiosną. W miesiącach letnich zazwyczaj naprzemiennie przychodzą nawalne deszcze oraz upały. W efekcie nawet jeśli spadnie więcej wody, to szybko nam ona „ucieka”. Spływa do kanalizacji, do rzek. A z gleby po prostu odparowuje na skutek wysokich temperatur. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu w Polsce susze pojawiały się co pięć lat. Teraz występują praktycznie co roku, przy czym okresy te są coraz dłuższe. Dodatkowym problemem, który sprzyja suszy, jest urbanizacja. Na obszarach miejskich jest bardzo dużo przestrzeni asfaltowanych lub wykładanych kostką brukową. Z takich miejsc woda po deszczu również szybko odpływa, zamiast pozostawać np. na terenach zielonych.

Skoro susza staje się normą, to dlaczego nie jesteśmy do niej przygotowani?

W Polsce od lat brakowało pieniędzy na inwestycje w gospodarce wodnej. W latach 70. ubiegłego wieku powstało tylko kilkanaście zbiorników retencyjnych, które gromadzą wodę na okresy suszy. Z kolei pod koniec lat 90. i na początku XXI w., po okresach wielkich powodzi, koncentrowano się jedynie na ochronie przeciw powodziowej. Przede wszystkim budowano zbiorniki suche, które gromadzą wodę w okresie przejścia fali wezbraniowej.

Zabrakło działań skierowanych na łagodzenie suszy. Odkąd w 2018 r. powstały Wody Polskie, podjęliśmy intensywne prace nad planem przeciwdziałania skutkom suszy. Planujemy budowę dużych i małych zbiorników wodnych, które zapewnią rezerwy. Trzeba jednak pamiętać, że zaplanowane dzisiaj inwestycje, takie jak np. stopnie wodne Lubiąż i Ścinawa na Odrze czy Siarzewo na Wiśle, będą gotowe dopiero za kilka lat. Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej na inwestycje związane z retencją przeznacza 14 mld zł, m.in. ze środków z budżetu państwa czy nowej perspektywy budżetowej Unii Europejskiej. To konieczne przedsięwzięcia. Przykładowo stopień wodny Siarzewo zabezpieczy Kujawy – region szczególnie zagrożony suszą. W Wodach Polskich nie tylko planujemy, ale też intensywnie działamy. Ruszyły prace nad przywróceniem funkcji retencyjnych zbiornika rzeszowskiego, który będzie zabezpieczał przed powodzią i suszą. Przeprowadziliśmy modernizację zbiornika Przeworno, by znów pełnił funkcję retencyjną. W wielu regionach są prowadzone prace nad renaturyzacją rzek, czyli przywróceniem im ich naturalnego biegu i zwiększeniem retencji korytowej. Odbudowywane są urządzenia hydrotechniczne, które lokalnie poprawią bilans wodny. To kilkadziesiąt różnych zadań, które już są realizowane.

Mówi pan o kompleksowym podejściu do problemu niedoboru wody. Ale co to znaczy konkretnie?

Przygotowaliśmy kompleksowy program „Stop suszy!”. Znajdą się w nim konkretne wskazania dla gmin, w jaki sposób chronić zasoby wody i jak efektywnie przygotować się na suszę. Wbrew pozorom ochrona przeciw powodziowa jest również ściśle powiązana z przeciwdziałaniem suszy. Zależy nam na tym, by zatrzymać wodę w miejscu, w którym ona spadła jako deszcz – co powoduje, że spowalniamy odpływ wody do potoków i rzek. Zmniejszamy dzięki temu ryzyko występowania suszy, a jeśli opady są bardzo obfite, zmniejszamy wielkość fali powodziowej. 15 sierpnia ruszają konsultacje społeczne projektu planu przeciwdziałania skutkom suszy. Przez najbliższe pół roku odbędziemy 15 konferencji w największych miastach w Polsce. Szczegóły można znaleźć na stronie projektu: StopSuszy.pl.

Susza szczególnie dotyka rolników.

Rzeczywiście, duża część gospodarstw boryka się z tym problemem. Dlatego gdy jest susza, rolnicy liczą straty, a państwo wydaje ogromne kwoty na rekompensaty. W rolnictwie trzeba dojść do konsensusu. Wybierać rozwiązania, które pozwalają na oszczędne gospoda rowanie wodą, a jednocześnie zapewniają dobre plony. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi współpracuje z Wodami Polskimi przy tworzeniu programu dla rolników. Z tego resortu mają być dofinansowane prywatne inwestycje w małe zbiorniki wodne i systemy nawadniania upraw. Nawet do 100 tys. zł na gospodarstwo. Niewielu o tym mówi, ale uważam, że lokalnie powinniśmy wspierać hodowców ryb. Stawy pobierają wodę na wiosnę, kiedy poziom wód jest wyższy, i ją gromadzą. Wspomagają retencję, a np. ryby karpiowate oczyszczają wodę, bo żywią się odpadami.

W Polsce gromadzimy ok. 6,5 proc. wody. Reszta po prostu „ucieka” rzekami do Bałtyku. Co robić?

Na przykład w Hiszpanii gromadzi się ok. 40 proc. wód opadowych w mniej więcej 1900 zbiornikach. U nas zbiorników jest 100. Założenia są takie, że będziemy zatrzymywać 15 proc. wód. Planujemy budowę 30 nowych zbiorników, w tym dziewięciu dużych. To ambitny, ale realny cel. Poza inwestycjami konieczna jest też współpraca z samorządami oraz z mieszkańcami. Tworzenie obszarów zieleni, zagospodarowanie wody deszczowej, która pozostanie w ekosystemie. Na własne potrzeby można gromadzić deszczówkę do podlewania ogródka. To oszczędność, ale też nawyk racjonalnego gospodarowania wodą. Do tego dążymy w działaniach związanych z programem „Stop suszy!” – do zmiany świadomości w sprawach wody. Wszyscy powinni wiedzieć, że mamy jej mało i trzeba ją oszczędzać. Dlatego w Wodach Polskich zachęcamy włodarzy miast, by wspomagali oddolne inicjatywy. By nawet dofinansowywali osobom prywatnym zakup i montaż zbiorników na deszczówkę. Koszty dla budżetu miasta będą znikome, a efekt zarówno ekologiczny, jak i edukacyjny bezcenny.

Artykuł został opublikowany w 33/2019 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Autor:

Spis treści tygodnika Wprost nr 33/2019 (1898)

  • Piersi polityczne11 sie 2019, 20:00Może się Państwo zdziwicie, że u progu kampanii wyborczej „Wprost” wybiera na temat numeru problem raka piersi. Ale to wbrew pozorom problem polityczny. Naprawdę. Zawsze uważałem (a sam mam za sobą leczenie onkologiczne), pewnie podobnie jak...3
  • Niedyskrecje parlamentarne11 sie 2019, 20:00SŁAWOMIR NITRAS Z PO CHODZI DUMNY JAK PAW PO DYMISJI MARSZAŁKA MARKA KUCHCIŃSKIEGO. To on zaczął ujawniać sprawę lotów marszałka Sejmu. – Sławek ma tego typu tematów przygotowanych więcej – zapowiada polityk Platformy. INNY PRZEDSTAWICIEL OPOZYCJI...6
  • Obraz tygodnia11 sie 2019, 20:0060 papug skradziono z papugarni w Łodzi. Ich łączna wartość to 80 tys. Wygrana Iga Świątek 18-letnia polska tenisistka wygrała z Karoliną Woźniacki, jedną z największych gwiazd światowego tenisa. Przegrany Marek Kuchciński Wszyscy o nim piszą i...9
  • Info radar11 sie 2019, 20:00Rola Trójmorza Nowe technologie obiecują transportowi wiele, ale przyszłość może wcale nie należeć do rewolucyjnych projektów, tylko do rozwiązań sprawdzonych od lat. Na XXIX Forum Ekonomicznym w Krynicy będzie to tematem panelu „Podziemne tunele,...10
  • Czas przebudzenia11 sie 2019, 20:00KIEDY MARSZAŁEK SEJMU MAREK KUCHCIŃSKI UTRUDNIAŁ ŻYCIE protestującym na sejmowym korytarzu niepełnosprawnym i ich rodzinom, szefowie jego partii spali spokojnie. Dopiero kiedy sięgnął po luksusy – przebudzili się. Bo tego wyborca nie wybaczy....11
  • Miasto, kasa, maszyna11 sie 2019, 20:00Skoro mówimy do Alexy, dlaczego nie mielibyśmy słuchać koncertów hologramów – przekonują twórcy „Black Mirror” Charlie Brooker i Annabel Jones.12
  • Air Kuchciński11 sie 2019, 20:00Po ujawieniu podróżniczych pasji marszałka Kuchcińskiego Polacy głowią się nad tym, czy władza powinna mieć specjalne przywileje.13
  • Platforma szuka prezydenta11 sie 2019, 20:00Rafał Trzaskowski, Adam Bodnar i Aleksandra Dulkiewicz rozważani są jako kandydaci Platformy Obywatelskiej na prezydenta Polski – dowiedział się „Wprost”.14
  • Trzaskowski nie powinien zostawiać stolicy11 sie 2019, 20:00Nie jestem za tym, żeby Trzaskowski już teraz startował na prezydenta Polski. Ale nasz kandydat powinien być podobny do niego – mówi Hanna Gronkiewicz-Waltz, była prezydent Warszawy.19
  • W Polsce nie było pełnej demokracji11 sie 2019, 20:00Po 1989 r. nie zbudowaliśmy w Polsce demokracji, tylko półdemokrację, system chory z założenia – mówi Piotr Gliński, wicepremier, minister kultury.22
  • Koniec świata Kuchcińskiego11 sie 2019, 20:00Marszałek Sejmu, który gmach parlamentu odgrodził od świata murem i zasiekami, a przed dziennikarzami zasłonił się kotarą, odszedł z funkcji i już na nią nie wróci.26
  • Państwo dziadowskie11 sie 2019, 20:00Prezydent, premier i marszałek sejmu są i powinni być traktowani specjalnie. W ten sposób okazujemy respekt państwu29
  • Hejt – instrukcja obsługi11 sie 2019, 20:00W związku z bliską kampanią wyborczą proponujemy mały niezbędnik dla trolli, pseudotrolli i tych, którzy chcą się przyczynić do zwycięstwa swojej opcji politycznej.30
  • Nienawiść. To się samo nie zatrzyma11 sie 2019, 20:00Nienawiść jest jak pożoga. Sama siebie nakręca, rozdmuchuje, syci. Nie zatrzymała jej śmierć prezydenta Gdańska32
  • Jeszcze o „tęczowej zarazie”11 sie 2019, 20:00Nie może być zgody na przemoc. Brak zgody trzeba głośno wyrażać – także w imię ewangelicznych wartości33
  • Rak piersi znów zabija Polki11 sie 2019, 20:00Umieralność na raka piersi w Polsce znowu rośnie, zamiast spadać. Jesteśmy pod tym względem wyjątkiem wśród krajów UE. Mimo alarmujących statystyk, próśb i petycji Ministerstwo Zdrowia nie refunduje nowoczesnych leków, które przedłużają życie...34
  • Żyć mimo raka11 sie 2019, 20:00Dzięki nowym lekom rak piersi, uznawany za chorobę nieuleczalną, stał się schorzeniem przewlekłym i poddającym się leczeniu. Tyle że w Polsce o części pacjentek zapomniano.38
  • Byłam na wojnie11 sie 2019, 20:00Mówiłam do raka: „Wyp******aj, dziadu!” i pokazywałam mu faka – mówi Joanna Górska, dziennikarka Polsatu, u której dwa lata temu wykryto raka piersi.40
  • Wadzę się z Bogiem11 sie 2019, 20:00Postanowiłam, że zrobię wszystko, żeby wyzdrowieć. I się udało – mówi Irena Santor, piosenkarka, która w tym roku obchodzi 60-lecie pracy artystycznej.45
  • PIT czy kit11 sie 2019, 20:00PiS zwolnił młodych Polaków z płacenia podatków, żeby wzięli się do pracy i zarabiali więcej. Ale młodzi od rządowych prezentów wolą garnuszek rodziców i ich kartę kredytową.48
  • Hossa Bessa11 sie 2019, 20:00Bojkot Coca-Coli Afera na Węgrzech. Część polityków rządzącej partii Fidesz nawołuje do bojkotu Coca-Coli. Firma rozkręciła na Węgrzech kampanię reklamową ze sloganem „Zero cukru, zero uprzedzeń”. Na plakatach widać kochające się pary, w tym...52
  • Polska wysycha11 sie 2019, 20:00Niektóre rzeki zanikają, rolnicy liczą ogromne straty, a wody zaczyna brakować w płytkich ujęciach. Aby sytuacja się nie pogorszyła, trzeba działać.54
  • Stop suszy11 sie 2019, 20:00Stworzyliśmy nową strategię gospodarowania wodami – mówi Wojciech Skowyrski, zastępca dyrektora Departamentu Ochrony przed Powodzią i Suszą w Wodach Polskich. Co to oznacza w praktyce?58
  • Gorączka złota w Amazonii11 sie 2019, 20:00Okrzyknięty prawicowym populistą i wrogiem środowiska brazylijski prezydent Jair Bolsonaro znów znalazł się na celowniku światowych mediów. Tym razem za sprawą śmierci wodza amazońskich Indian.60
  • Ursula i jej Europa11 sie 2019, 20:00Dla każdego coś miłego – pod takim hasłem nowa szefowa Komisji Europejskiej objeżdża Unię, obiecując pogodzenie interesów państw członkowskich.65
  • Matematyka jako opowieść11 sie 2019, 20:00Wiele teorii, których co prawda nie potwierdzały doświadczenia, ale uwodziły one badaczy swoją „elegancją”, okazało się po latach trafnymi. Dziś doskonale nadają się do wytłumaczenia zjawisk zachodzących w świecie.68
  • Mobilni, a więc niezależni11 sie 2019, 20:00To, jak będzie wyglądała nasza starość, zależy nie tylko od sprawności umysłu, lecz także układu kostnoszkieletowego. Na jedno i drugie w dużej mierze wpływa dieta.72
  • Nostalgia wieku dojrzałego11 sie 2019, 20:00Nawet wieczni chłopcy czasem dorastają i świat przestaje być ich placem zabaw. Ostatnio przydarzyło się to Quentinowi Tarantino. A miejsce jego, Roberta Rodrigueza i Kevina Smitha zajęła nowa generacja.74
  • Kwiaty i noże, czyli łzy weterana11 sie 2019, 20:00Miało być pięknie, a wyszło jak zwykle. W latach 60. ubiegłego wieku młode pokolenie wierzyło, że zmieni świat. W 1969 r., dokładnie pół wieku temu, bańka z marzeniami pękła w okrutnych okolicznościach.78
  • Dieta głodowa11 sie 2019, 20:00Tak zwane rośliny głodowe stanowiły podstawę pożywienia pierwotnej kuchni Słowian82
  • Top 9 gadżetów, które ułatwią podróż z dzieckiem11 sie 2019, 20:00Oto przegląd najpopularniejszych ostatnio podróżniczych gadżetów, które niczym za dotknięciem czarodziejskiej różdżki mają sprawić, że wielogodzinna, męcząca podróż z dzieckiem – u boku lub na ręku – stanie się sielanką.84
  • Podróżowanie z dziećmi nie jest dla każdego11 sie 2019, 20:00Czasem dziecko śpi na podłodze lub na tobie, czasem je naleśniki z nutellą, czasem ma brudne ubranie. Trzeba umieć to akceptować – mówi Natalia Sitarska, autorka bloga Tasteaway, mama i podróżniczka.86
  • Tam i teraz, czyli uważny urlop11 sie 2019, 20:00Chcesz, żeby wakacje zawsze były udane? Nie nastawiaj się, że wszystko będzie tak, jak w folderach biura podróży. Ciesz się tym, co tu i teraz. Praktykuj mindfulness.88
  • Wydarzenie11 sie 2019, 20:00Następca „Czarnobyla” „TERROR: DZIEŃ HAŃBY” reż. Alexander Woo, premiera w AMC 15 sierpnia o 22:00 Gdy Donald Trump śni o białej Ameryce, twórcy coraz dobitniej przypominają, jak zróżnicowane etnicznie są Stany. – Sztuka pozwala widzom z...90
  • Film11 sie 2019, 20:00Rzym po zmierzchu Rok 1990. Rzymianie z zapartym tchem śledzą mistrzostwa świata w piłce nożnej, gdy do Tybru wpada samochód ze słynnym producentem filmowym. W kieszonce marynarki denata policja znajduje jego zdjęcie z kochanką i trójką młodych...91
  • Muzyka11 sie 2019, 20:00Samotność na szczycie Na początek uwaga odnośnie do nazewnictwa. Światowe media, informując o nowym wydawnictwie jednego z najbardziej znanych współczesnych raperów, przestały używać terminu „płyta”. Oficjalnie już mówimy o „streamie”, bo ta forma...92
  • Kalejdoskop11 sie 2019, 20:00Młodzi, gniewni, śmieszni Komicy Bashir Salahuddin i Diallo Riddle proponują dobitnie realistyczną pocztówkę tytułowej South Side, czarnej dzielnicy w Chicago. To tam mieszkają główni bohaterowie – Simon i Kareem, którzy właśnie skończyli college....94
  • W kobietach drzemie ogromna siła11 sie 2019, 20:00Plecak i karteczki od córki, które noszę w portfelu, przynoszą mi szczęście95
  • Kulinarna pocztówka z Peru11 sie 2019, 20:00Kuchnia peruwiańska jest doceniana na świecie jako jedna z najciekawszych.96
  • Trendy miesiąca11 sie 2019, 20:00Lego chce być eko Firma Lego zaprezentowała właśnie zestaw klocków z największą liczbą ekologicznych elementów w swojej historii. W zestawie „Domek na drzewie”, składającym się z ponad 3 tys. elementów, tych w wersji eko jest aż 180, a w...97
  • Zrób sobie... Makłowicza11 sie 2019, 20:00Ach, te kanapeczki na stacjach benzynowych! Ślinka cieknie i kubeczki smakowe wariują, kiedy pośród paróweczek i pieczywa widzimy znajomą twarz Roberta Makłowicza.98