W tym roku osoby inwestujące na giełdzie po raz pierwszy zapłacą podatek.
Właściwie oszacowany dochód stwarza szansę zaoszczędzenia na podatku od zysków ze sprzedaży papierów wartościowych
Dochody uzyskiwane przez osoby inwestujące na giełdzie od początku 2004 r. objęte są 19-procentowym podatkiem dochodowym. Zwolnienie podatkowe dla dochodów uzyskiwanych na giełdzie obowiązywało tylko do 31 grudnia 2003 r. Zgodnie z nowymi przepisami, od dochodów uzyskanych na terytorium Polski z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych i z realizacji praw z nich wynikających, z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach, w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, podatek dochodowy wynosi 19 proc. uzyskanego dochodu.
Jak oszacować dochód?
Właściwie oszacowany dochód daje szansę zaoszczędzenia na podatku. Przepisy mówią, że jest nim osiągnięta w roku podatkowym różnica między:
- sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych a kosztami uzyskania przychodów (określonymi na podstawie art. 22 ust. 1f lub ust. 1g lub art. 23 ust. 1 pkt 38, z zastrzeżeniem art. 24 ust. 13 i 14),
- sumą przychodów uzyskanych z realizacji praw wynikających z papierów
wartościowych, o których mowa w art. 3
ust. 3 ustawy o publicznym obrocie papierami wartościowymi, a kosztami uzyskania przychodów (określonymi na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 38a),
- sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających a kosztami uzyskania przychodów (określonymi na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 38a),
- sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną a kosztami uzyskania przychodów (określonymi na podstawie art. 22
ust. 1f pkt 1 lub art. 23 ust. 1 pkt 38),
- wartością nominalną objętych udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część a kosztami uzyskania przychodów (określonymi na podstawie art. 22 ust. 1e).
Wykonywanie działalności gospodarczej
Warto również pamiętać, że przepisów dotyczących opodatkowania transakcji giełdowych nie stosuje się, jeżeli odpłatne zbycie papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacja praw z nich wynikających następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej.
Ważna interpretacja ministra finansów
Inwestorzy powinni zapoznać się z interpretacją ministra finansów nr PB5/RD-033-2-106/04 z 18 marca 2004 r. w sprawie opodatkowania dochodów z odpłatnego zbycia papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych (Dz.Urz. Min. Fin. z 18 maja 2004 r.). Interpretację wydano w celu zapewnienia jednolitego stosowania prawa. W interpretacji tej zostało przedstawione stanowisko ministra finansów w zakresie opodatkowania dochodów z odpłatnego zbycia papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych.
W interpretacji podkreślono, że zgodnie z generalną zasadą ustalania kosztów uzyskania przychodów, określoną w art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - kosztami uzyskania przychodów są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem określonych w art. 23 tej ustawy.
Przy czym zauważyć należy, iż art. 23 ust. 1 pkt 38 określa, że za koszty uzyskania przychodów nie uważa się wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) w spółce mającej osobowość prawną oraz innych papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych. Wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu przy ustalaniu dochodu z odpłatnego zbycia tych udziałów (akcji), wkładów oraz innych papierów wartościowych, w tym dochodu z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także umorzenia jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych.
Koszty te można podzielić na dwie grupy:
- bezpośrednio przypisane do konkretnej transakcji - koszt nabycia odpłatnie zbywanego papieru wartościowego (cena jednostkowa x liczba papierów wartościowych),
- koszty poniesione przez podatnika w roku podatkowym związane z obsługą rachunku przez biuro maklerskie, w celu uzyskania przychodu (koszty: prowizji, w tym prowizji kupna i sprzedaży, poniesionych w roku związanych z prowadzeniem lub założeniem rachunku, koszty transferu, zdeponowania papierów itp.).
Przy transferze papierów wartościowych z jednego biura maklerskiego do drugiego przekazywane byłyby informacje dotyczące czasu i ceny nabycia papieru. Nie byłyby ujawnione koszty prowizji i innych opłat pobieranych od klienta. Wydatki związane z prowizją oraz innymi opłatami pobieranymi od klienta stanowiłyby koszt uzyskania przychodu poniesiony przez podatnika i wykazane zostałyby w informacji PIT-8C przez biuro maklerskie dokonujące transferu.
W przypadku nabycia przez podatnika papierów wartościowych w drodze spadku lub darowizny nie występuje cena nabycia, tzn. biuro maklerskie przyjmuje cenę nabycia zbywanego papieru w kwocie 0 zł.
Bez łączenia dochodów
Warto pamiętać, że dochodów, o których mowa we wspomnianym art. 30b ust. 1, czyli m.in. z odpłatnego zbycia papierów wartościowych czy pochodnych instrumentów finansowych, nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach określonych w art. 27 oraz art. 30c, czyli według progresywnej skali 19, 30 i 40 proc. oraz według jednolitej 19-proc. stawki przez podatników osiągających przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej.
Zeznanie po zakończeniu roku podatkowego
Po zakończeniu roku podatkowego podatnik jest zobowiązany w zeznaniu podatkowym wykazać dochody uzyskane w roku podatkowym z odpłatnego zbycia papierów wartościowych (w tym również dochody, o których mowa w art. 24 ust. 14 ustawy) i dochody z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych, a także dochody z realizacji praw z nich wynikających oraz z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, i obliczyć należny podatek.
Do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym należy składać urzędom skarbowym odrębne zeznania o wysokości osiągniętego w roku podatkowym dochodu (lub poniesionej straty) z kapitałów opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30b ustawy.
Jaki formularz?
Podatnicy osiągający przychody m.in. z odpłatnego zbycia papierów wartościowych będą musieli wypełnić formularz PIT-38. Formularz ten znajduje się m.in. na stronach internetowych Ministerstwa Finansów (www.mf.gov.pl).
PIT-38 jest zeznaniem o wysokości dochodu (poniesionej straty) w danym roku podatkowym.
Formularz ten jest przeznaczony dla tych, którzy w roku podatkowym uzyskali na terytorium Polski przychody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, pożyczonych papierów wartościowych (krótka sprzedaż), pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacji praw z nich wynikających, udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część.
PYTANIA:
Czy mogę przy rozliczeniach podatkowych uwzględnić prowizję pobraną przez biuro maklerskie?
- Wydatki związane z opłatami pobieranymi od klientów biur maklerskich stanowią koszt uzyskania przychodu.
Mam akcje, które zamierzam sprzedać. W jakiej wysokości zapłacę podatek od ich sprzedaży i czy prowizja maklerska będzie stanowiła koszt uzyskania przychodu?
- Dochód ze zbycia akcji nabytych na GPW przed 1 stycznia 2004 r. nie będzie opodatkowany. W przypadku akcji kupionych po tej dacie i sprzedanych w 2004 r. z zyskiem podatek wynosi 19 proc. uzyskanego dochodu. Dochodem jest osiągnięta w roku podatkowym różnica między sumą przychodów uzyskanych z odpłatnego zbycia papierów wartościowych a kosztami uzyskania przychodów. Dlatego prowizja maklerska będzie stanowiła koszt uzyskania przychodu.
Przykład
Pan Bronisław kupił akcje na giełdzie w grudniu ubiegłego roku. Następnie sprzedał je w sierpniu 2004 r. Dochód uzyskany z tego tytułu nie będzie opodatkowany.
Stosownie do art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy z 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw, przepisów dotyczących opodatkowania dochodów ze zbycia papierów wartościowych uzyskanych po 31 grudnia 2003 r. nie stosuje się do dochodów z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, o których mowa w art. 52 pkt 1 lit.b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2004 r., pod warunkiem że zostały nabyte przed 1 stycznia 2004 r.
Z przepisu tego wynika, iż dochód uzyskany ze zbycia akcji nabytych na GPW przed 1 stycznia 2004 r. nie będzie opodatkowany. Potwierdzają to przedstawiciele Ministerstwa Finansów.
Przykład
Pani Alina kupiła w lutym tego roku akcje na giełdzie. Potem sprzedała je z zyskiem w sierpniu br. Nie ma obowiązku wpłacania zaliczek na podatek dochodowy w trakcie roku. Po zakończeniu roku podatkowego ma natomiast obowiązek złożyć w terminie do 30 kwietnia odrębne zeznanie podatkowe, w którym wykazuje dochody wymienione w art. 30b ustawy, m.in. dochody ze sprzedaży akcji kupionych w 2004 r. Od tych dochodów odprowadzi podatek w wysokości 19 proc. w terminie złożenia zeznania.
Przykład
Pan Stefan zajmuje odpowiedzialne stanowisko w dużej firmie i otrzymuje wysokie wynagrodzenie. Zawsze rozliczał się ze swoją małżonką, która ma znacznie niższą pensję. W tym roku pan Stefan uzyskuje dość pokaźne dochody także dzięki inwestycjom na giełdzie. W takiej sytuacji również będzie mógł rozliczyć się wspólnie z małżonką.
Uzyskiwanie dochodów z odpłatnego zbycia papierów wartościowych nie powoduje bowiem utraty prawa do wspólnego opodatkowania dochodów małżonków, przy założeniu spełnienia wszystkich warunków określonych w art. 6 ust. 2, 3 i 8-10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Oczywiście dochodów z odpłatnego zbycia papierów wartościowych nie dolicza się do innych dochodów uzyskanych przez podatnika w roku podatkowym. Dochody te są bowiem wykazywane w odrębnym zeznaniu podatkowym składanym do 30 kwietnia następnego roku i opodatkowane 19-proc. stawką podatkową. Taki wniosek można wyciągnąć z wyjaśnień przedstawicieli Ministerstwa Finansów.
Dochody uzyskiwane przez osoby inwestujące na giełdzie od początku 2004 r. objęte są 19-procentowym podatkiem dochodowym. Zwolnienie podatkowe dla dochodów uzyskiwanych na giełdzie obowiązywało tylko do 31 grudnia 2003 r. Zgodnie z nowymi przepisami, od dochodów uzyskanych na terytorium Polski z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych i z realizacji praw z nich wynikających, z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach, w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, podatek dochodowy wynosi 19 proc. uzyskanego dochodu.
Jak oszacować dochód?
Właściwie oszacowany dochód daje szansę zaoszczędzenia na podatku. Przepisy mówią, że jest nim osiągnięta w roku podatkowym różnica między:
- sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych a kosztami uzyskania przychodów (określonymi na podstawie art. 22 ust. 1f lub ust. 1g lub art. 23 ust. 1 pkt 38, z zastrzeżeniem art. 24 ust. 13 i 14),
- sumą przychodów uzyskanych z realizacji praw wynikających z papierów
wartościowych, o których mowa w art. 3
ust. 3 ustawy o publicznym obrocie papierami wartościowymi, a kosztami uzyskania przychodów (określonymi na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 38a),
- sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających a kosztami uzyskania przychodów (określonymi na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 38a),
- sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną a kosztami uzyskania przychodów (określonymi na podstawie art. 22
ust. 1f pkt 1 lub art. 23 ust. 1 pkt 38),
- wartością nominalną objętych udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część a kosztami uzyskania przychodów (określonymi na podstawie art. 22 ust. 1e).
Wykonywanie działalności gospodarczej
Warto również pamiętać, że przepisów dotyczących opodatkowania transakcji giełdowych nie stosuje się, jeżeli odpłatne zbycie papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacja praw z nich wynikających następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej.
Ważna interpretacja ministra finansów
Inwestorzy powinni zapoznać się z interpretacją ministra finansów nr PB5/RD-033-2-106/04 z 18 marca 2004 r. w sprawie opodatkowania dochodów z odpłatnego zbycia papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych (Dz.Urz. Min. Fin. z 18 maja 2004 r.). Interpretację wydano w celu zapewnienia jednolitego stosowania prawa. W interpretacji tej zostało przedstawione stanowisko ministra finansów w zakresie opodatkowania dochodów z odpłatnego zbycia papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych.
W interpretacji podkreślono, że zgodnie z generalną zasadą ustalania kosztów uzyskania przychodów, określoną w art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - kosztami uzyskania przychodów są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem określonych w art. 23 tej ustawy.
Przy czym zauważyć należy, iż art. 23 ust. 1 pkt 38 określa, że za koszty uzyskania przychodów nie uważa się wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) w spółce mającej osobowość prawną oraz innych papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych. Wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu przy ustalaniu dochodu z odpłatnego zbycia tych udziałów (akcji), wkładów oraz innych papierów wartościowych, w tym dochodu z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także umorzenia jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych.
Koszty te można podzielić na dwie grupy:
- bezpośrednio przypisane do konkretnej transakcji - koszt nabycia odpłatnie zbywanego papieru wartościowego (cena jednostkowa x liczba papierów wartościowych),
- koszty poniesione przez podatnika w roku podatkowym związane z obsługą rachunku przez biuro maklerskie, w celu uzyskania przychodu (koszty: prowizji, w tym prowizji kupna i sprzedaży, poniesionych w roku związanych z prowadzeniem lub założeniem rachunku, koszty transferu, zdeponowania papierów itp.).
Przy transferze papierów wartościowych z jednego biura maklerskiego do drugiego przekazywane byłyby informacje dotyczące czasu i ceny nabycia papieru. Nie byłyby ujawnione koszty prowizji i innych opłat pobieranych od klienta. Wydatki związane z prowizją oraz innymi opłatami pobieranymi od klienta stanowiłyby koszt uzyskania przychodu poniesiony przez podatnika i wykazane zostałyby w informacji PIT-8C przez biuro maklerskie dokonujące transferu.
W przypadku nabycia przez podatnika papierów wartościowych w drodze spadku lub darowizny nie występuje cena nabycia, tzn. biuro maklerskie przyjmuje cenę nabycia zbywanego papieru w kwocie 0 zł.
Bez łączenia dochodów
Warto pamiętać, że dochodów, o których mowa we wspomnianym art. 30b ust. 1, czyli m.in. z odpłatnego zbycia papierów wartościowych czy pochodnych instrumentów finansowych, nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach określonych w art. 27 oraz art. 30c, czyli według progresywnej skali 19, 30 i 40 proc. oraz według jednolitej 19-proc. stawki przez podatników osiągających przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej.
Zeznanie po zakończeniu roku podatkowego
Po zakończeniu roku podatkowego podatnik jest zobowiązany w zeznaniu podatkowym wykazać dochody uzyskane w roku podatkowym z odpłatnego zbycia papierów wartościowych (w tym również dochody, o których mowa w art. 24 ust. 14 ustawy) i dochody z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych, a także dochody z realizacji praw z nich wynikających oraz z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, i obliczyć należny podatek.
Do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym należy składać urzędom skarbowym odrębne zeznania o wysokości osiągniętego w roku podatkowym dochodu (lub poniesionej straty) z kapitałów opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30b ustawy.
Jaki formularz?
Podatnicy osiągający przychody m.in. z odpłatnego zbycia papierów wartościowych będą musieli wypełnić formularz PIT-38. Formularz ten znajduje się m.in. na stronach internetowych Ministerstwa Finansów (www.mf.gov.pl).
PIT-38 jest zeznaniem o wysokości dochodu (poniesionej straty) w danym roku podatkowym.
Formularz ten jest przeznaczony dla tych, którzy w roku podatkowym uzyskali na terytorium Polski przychody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, pożyczonych papierów wartościowych (krótka sprzedaż), pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacji praw z nich wynikających, udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część.
PYTANIA:
Czy mogę przy rozliczeniach podatkowych uwzględnić prowizję pobraną przez biuro maklerskie?
- Wydatki związane z opłatami pobieranymi od klientów biur maklerskich stanowią koszt uzyskania przychodu.
Mam akcje, które zamierzam sprzedać. W jakiej wysokości zapłacę podatek od ich sprzedaży i czy prowizja maklerska będzie stanowiła koszt uzyskania przychodu?
- Dochód ze zbycia akcji nabytych na GPW przed 1 stycznia 2004 r. nie będzie opodatkowany. W przypadku akcji kupionych po tej dacie i sprzedanych w 2004 r. z zyskiem podatek wynosi 19 proc. uzyskanego dochodu. Dochodem jest osiągnięta w roku podatkowym różnica między sumą przychodów uzyskanych z odpłatnego zbycia papierów wartościowych a kosztami uzyskania przychodów. Dlatego prowizja maklerska będzie stanowiła koszt uzyskania przychodu.
Przykład
Pan Bronisław kupił akcje na giełdzie w grudniu ubiegłego roku. Następnie sprzedał je w sierpniu 2004 r. Dochód uzyskany z tego tytułu nie będzie opodatkowany.
Stosownie do art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy z 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw, przepisów dotyczących opodatkowania dochodów ze zbycia papierów wartościowych uzyskanych po 31 grudnia 2003 r. nie stosuje się do dochodów z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, o których mowa w art. 52 pkt 1 lit.b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2004 r., pod warunkiem że zostały nabyte przed 1 stycznia 2004 r.
Z przepisu tego wynika, iż dochód uzyskany ze zbycia akcji nabytych na GPW przed 1 stycznia 2004 r. nie będzie opodatkowany. Potwierdzają to przedstawiciele Ministerstwa Finansów.
Przykład
Pani Alina kupiła w lutym tego roku akcje na giełdzie. Potem sprzedała je z zyskiem w sierpniu br. Nie ma obowiązku wpłacania zaliczek na podatek dochodowy w trakcie roku. Po zakończeniu roku podatkowego ma natomiast obowiązek złożyć w terminie do 30 kwietnia odrębne zeznanie podatkowe, w którym wykazuje dochody wymienione w art. 30b ustawy, m.in. dochody ze sprzedaży akcji kupionych w 2004 r. Od tych dochodów odprowadzi podatek w wysokości 19 proc. w terminie złożenia zeznania.
Przykład
Pan Stefan zajmuje odpowiedzialne stanowisko w dużej firmie i otrzymuje wysokie wynagrodzenie. Zawsze rozliczał się ze swoją małżonką, która ma znacznie niższą pensję. W tym roku pan Stefan uzyskuje dość pokaźne dochody także dzięki inwestycjom na giełdzie. W takiej sytuacji również będzie mógł rozliczyć się wspólnie z małżonką.
Uzyskiwanie dochodów z odpłatnego zbycia papierów wartościowych nie powoduje bowiem utraty prawa do wspólnego opodatkowania dochodów małżonków, przy założeniu spełnienia wszystkich warunków określonych w art. 6 ust. 2, 3 i 8-10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Oczywiście dochodów z odpłatnego zbycia papierów wartościowych nie dolicza się do innych dochodów uzyskanych przez podatnika w roku podatkowym. Dochody te są bowiem wykazywane w odrębnym zeznaniu podatkowym składanym do 30 kwietnia następnego roku i opodatkowane 19-proc. stawką podatkową. Taki wniosek można wyciągnąć z wyjaśnień przedstawicieli Ministerstwa Finansów.