Fizyki trzeba uczyć ciekawiej

Polska, podobnie jak inne kraje europejskie, zmaga się z problemem zbyt małego zainteresowania młodzieży studiami w dziedzinach ścisłych i technicznych. Jednym z pomysłów na poprawienie tej sytuacji było wprowadzenia od maja tego roku obowiązkowych egzaminów z matematyki dla wszystkich maturzystów. Zdaniem dr Elbanowskiej-Ciemuchowskiej to posunięcie konieczne, ale niewystarczające, bo matematyka i tak była chętnie wybierana jako przedmiot egzaminacyjny wśród maturzystów - znalazła się na czwartym miejscu po geografii, wiedzy o społeczeństwie i biologii. Nie przekładało się to jednak na zainteresowanie studiami w kierunkach ścisłych. Problem wymaga raczej zmian w sposobie nauczania. - Z wykształcenia jestem fizykiem i pedagogiem, stąd głównie dociekałam, jaka jest przyczyna braku zainteresowań fizyką - wyjaśniła dr Elbanowska-Ciemuchowska. Wyniki badań pokazały, że młodzież chce się uczyć tego przedmiotu, ale potrzebuje odpowiednich programów i nauczycieli.

- Programy przeładowane wiadomościami, przekraczającymi możliwości percepcyjne uczniów, zniechęcały ich do nauki i zainteresowania przedmiotem. Nauki ścisłe należą do trudnych przedmiotów wymagających dobrej wyobraźni i przygotowania. Forma przekazu wiedzy uczniom odgrywa ogromna rolę - podkreśliła dr Elbanowska-Ciemuchowska. Badaczka przez kilka lat śledziła zainteresowania polskiej młodzieży przedmiotami ścisłymi. Badaniami objęci byli uczniowie gimnazjów i pierwszych dwóch klas liceów. Wniosek jest taki, że uczniowie coraz bardziej lubią nauki ścisłe, ale wciąż stosunkowo rzadko decydują się związać z nimi swoje życie zawodowe, najczęściej dlatego, że nie czują się na siłach, by podejmować studia w tych dziedzinach i zdawać z nich egzaminy.

Wnioski ze swoich badań dr Elbanowska-Ciemuchowska przedstawiła w opublikowanej właśnie przez Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego książce "Zainteresowania młodzieży naukami ścisłymi. Diagnoza stanu zainteresowań wybranych grup wiekowych oraz propozycje ich kształtowania". Jak wynika z badań, fizyka jest średnio czwarta na liście ulubionych przedmiotów szkolnych polskich uczniów gimnazjów i pierwszych klas liceów. W 1994 r. fizyka należała do przedmiotów niechętnie wybieranych - zajmowała przedostatnie miejsce. Jednak nadal uczniowie klas maturalnych stosunkowo rzadko wybierają fizykę jako przedmiot egzaminacyjny. Wyniki matur wskazują, że wybierają ją tylko ci, którzy naprawdę czują się w tym przedmiocie pewnie, bo osiągają lepsze wyniki niż ci, którzy wybrali najpopularniejsze przedmioty, czyli geografię, wiedzę o społeczeństwie czy biologię.

Badaczka przekonuje, że niewiele potrzeba, aby ten stan zmienić. Jej zdaniem praktyczne przykłady i zaangażowanie nauczyciela to jedyne warunki konieczne, aby podnieść poziom wyników w przedmiotach ścisłych i zwiększyć zainteresowanie uczniów, a tym samym zachęcić większą liczbę młodych Polaków do ścisłych i technicznych kierunków studiów. - Często uczniowie zadawali pytanie: "do czego mi to będzie potrzebne"? Domagali się, by wiedza była im użyteczna Jeśli na fizyce wyjaśniane były zjawiska, które ich otaczały, wtedy wzrastało ich zainteresowanie - tłumaczyła.

Badania przeprowadzone wśród studentów wskazują, że zainteresowania młodzieży konkretnymi przedmiotami szkolnymi można kształtować i najczęściej dobry nauczyciel lub inna osoba z otoczenia może wywrzeć taki wpływ na młodego człowieka, że zdecyduje się on poświęcić swoje życie zawodowe danej dziedzinie. - Na pytanie o przyczynę wyboru studiów na fizyce bardzo często pada odpowiedź, że o wyborze kierunku zdecydował wpływ otoczenia: nauczyciel fizyki, rodzice, rodzina - zaznaczyła badaczka.

PAP, arb