Największe skupiska prawosławnych są w północno-wschodniej Polsce i właśnie przede wszystkim tam obchodzone jest Boże Narodzenie według kalendarza juliańskiego, wciąż używanego przez Cerkiew do ustalania dat uroczystości religijnych.
Boże Narodzenie u prawosławnych trwa trzy dni. Jak mówią duchowni, wierni Cerkwi podkreślają w ten sposób udział Trójcy Świętej w dziele naszego zbawienia.
W nocy z niedzieli na poniedziałek wielu wyznawców prawosławia z województwa podlaskiego wzięło udział w kilkugodzinnych liturgiach. W białostockiej katedrze Św. Mikołaja takiej uroczystości, od godz. 2 w nocy, przewodniczył ordynariusz diecezji białostocko-gdańskiej biskup Jakub.
W orędziu z okazji Bożego Narodzenia sobór biskupów Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego zwrócił uwagę na znaczenie chrześcijańskiej rodziny, na której spoczywa odpowiedzialność za zachowanie wiary prawosławnej, języka, kultury i zwyczajów.
Hierarchowie podkreślili, że w tradycji Cerkwi Boże Narodzenie ma charakter rodzinny. Chcą, by wierni zwrócili uwagę na "prawosławną rodzinę chrześcijańską, która dzisiaj często pada ofiarą chorób naszych czasów i rozkładu". "Zdrowa rodzina prawosławna jako +domowa Cerkiew+ jest podstawą i kołyską właściwego wychowania przyszłego pokolenia i źródłem miłości do Cerkwi" - napisali prawosławni hierarchowie.
Biskup białostocko-gdański Jakub zwrócił uwagę w swoim liście do wiernych na szał przedświątecznych zakupów i reklam, który - choć przypomina o Bożym Narodzeniu - w jego ocenie - przeszkadza we właściwym przygotowaniu do świąt.
"Bombardowani zewsząd świecącymi się wystawami, zapominamy często o właściwym przesłaniu świąt. Myśl o zakupach, prezentach, zastawieniu stołów przywiązuje nas do tego, co ziemskie i raczej przeszkadza w kontemplacji tego, co niebiańskie i wieczne" - podkreślił prawosławny hierarcha.
Bp Jakub uważa, że szał zakupów stał się czymś naturalnym, a reklamy, z roku na rok, coraz mniej mówią o tym, co to za święta i skąd się wzięły. "Niestety, tradycję związaną z oprawą świąt pozostawia się, lecz zapomina się o samej ich istocie" - napisał do wiernych.
W większości rodzin prawosławnych poniedziałek to dzień rodzinnych spotkań. W pierwszy dzień świąt Bożego Narodzenia grupy prawosławnej młodzieży zaczynają kolędować z gwiazdą.
Polska Cerkiew zna około stu kolęd. W województwie podlaskim grupy cerkiewnych kolędników można spotkać nie tylko na wsi, ale także np. w Białymstoku. Przeważnie zbierają pieniądze na cel związany z działalnością Kościoła prawosławnego. Np. Bractwo Młodzieży Prawosławnej w Polsce zbiera pieniądze z przeznaczeniem dla sanktuarium na Św. Górze Grabarce.
Liczbę polskich wyznawców prawosławia hierarchowie Cerkwi w Polsce szacują na 550-600 tys.; dokładnych danych nie ma. Największe ich skupiska są w województwie podlaskim - w Białymstoku oraz w powiatach: hajnowskim i bielskim.
ab, pap