W orędziu, które było nagrywane przez TVP1 na cmentarzu w Palmirach, niedaleko Warszawy, prymas podkreślił, że na cmentarzu tym ginęli ludzie zdrowi, młodzi, ginęli bez świadków, bez modlitwy, bez pogrzebu, a więc jest to miejsce o ogromnej wymowie. "I my dzisiaj rozważamy z okazji Dnia Wszystkich Świętych, Dnia Zadusznego właśnie te tajemnice śmierci, która tutaj tak zaobfitowała" - zaznaczył kard. Glemp.
Prymas podkreślił, że na cmentarzu tym spoczywa "kwiat obywatelstwa polskiego", ludzie zamordowani zaraz po rozpoczęciu II wojny światowej. "Ale nie tylko myślimy o samych zmarłych. Myślimy także o tych, którzy mordowali. Przecież oni może umarli śmiercią naturalną, może na ich piersiach widniały ordery zasługi. Spodziewamy się, że w ich piersi wygasła nienawiść. I właśnie ten moment nienawiści, tu, właśnie w tym otoczeniu jest bardzo ważny do rozważenia" - mówił prymas.
Dodał, że sumienia są kształtowane przez Ewangelię. "Trzeba więc byśmy umieli spojrzeć także od strony nas samych na te wydarzenia i nasz stosunek do nienawiści. Ale to jest i z kolei dla nas refleksja: jak my ustosunkowujemy się do krzywd zadanych? Czy u nas nie ma czasem nienawiści?" - pytał prymas.
Kardynał Glemp zaznaczył, że "nienawiść jest obca chrześcijaństwu, a Chrystus mówi wyraźnie: 'miłujcie nieprzyjaciół waszych'". "Stąd też - jak podkreślił - to przesłanie Chrystusa idzie bardzo wyraźnie w tym kierunku, w którym my rozważamy sprawy etyczne, sprawy naszych postaw właśnie przy cmentarzach".
Kardynał Glemp zaapelował, by właśnie ten cmentarz był znakiem, który dodaje nam ochoty do dobrego życia. "Niech to życie, które ma swój początek w Bogu, zmierza ku Bogu" - zachęcał prymas.
Palmiry są miejscem masowych mordów dokonanych przez gestapo od grudnia 1939 roku do lipca 1941 roku. W potajemnych egzekucjach rozstrzeliwano tu więźniów przywożonych z Pawiaka i innych więzień warszawskich. Spoczywają tu m.in. polski olimpijczyk Janusz Kusociński i znany przed wojną polityk chłopski, marszałek Sejmu Maciej Rataj. W 1948 r. na cmentarzu założonym w pobliżu miejsca zbrodni złożono prochy ekshumowanych ponad 2 tys. ofiar zbrodni hitlerowskich. W 1973 roku w Palmirach powołano Muzeum Walki i Męczeństwa.
ab, pap