"Rządowy program zwalczania korupcji - strategia antykorupcyjna" został przyjęty przez rząd 17 września 2002 r. Wyznaczone w nim zadania dla ministerstw i instytucji miały przyczynić się do ograniczenia zjawisk korupcyjnych. Realizację strategii antykorupcyjnej podzielono na trzy etapy: część zadań miała być wykonana do końca 2002 r., część do połowy, a nieliczne - do końca 2003 r. Dotychczas rząd tylko raz przedstawił sprawozdanie z wykonania strategii - 28 lipca 2003 r. w Sejmie.
Dotychczas nie przedstawiono rządowego sprawozdania z wykonania całego programu, choć - jak twierdzi wiceminister spraw wewnętrznych i administracji Tadeusz Matusiak - sprawozdanie jest gotowe, czeka tylko na zatwierdzenie przez Radę Ministrów.
Ocena Fundacji Batorego wykonania programu wypada bardzo niekorzystnie. Według niej, ok. 30 proc. zadań jest opóźnionych, niektóre znacznie. Realizacji kilku w ogóle nie rozpoczęto. Ponadto większość zadań wykonano nierzetelnie.
"Realizacja strategii polega na odfajkowywaniu zadań, a nie na autentycznym zaangażowaniu się w ich wykonanie" - ocenia Grażyna Kopińska, odpowiedzialna w Fundacji za programy antykorupcyjne. Jako przykład podała działania Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu, które w porozumieniu z mediami miało zrealizować i nadać pakiet audycji dla młodzieży szkolnej na temat korupcji i walki z tym zjawiskiem. Do dziś zrealizowano kilka audycji radiowych, które były nadawane w rozgłośni o niewielkim zasięgu, w niedogodnym dla uczniów dniu i o nieodpowiedniej porze.
Co więcej, według Kopińskiej, niektóre działania ministerstw wręcz zapraszają do korupcji, np. znowelizowana ustawa o policji, w której zapisano, że policja może być dofinansowywana przez fundacje, stowarzyszenia i banki. Powoduje to, że de facto każdy podmiot gospodarczy może przekazywać jej pieniądze.
W opinii Kopińskiej, błędem było to, że rozpoczynając program nie powołano jednej instytucji, która nadzorowałaby realizację strategii. Dlatego nikt się specjalnie nie angażuje i nie czuje się odpowiedzialny: "po prostu każdy z ministrów, wtedy, kiedy mu się przypomni, lub kiedy zbliża się termin złożenia sprawozdania dla Komisji Europejskiej, przepytuje swoich urzędników, co zrobili" - argumentuje Kopińska.
Pozytywnym aspektem strategii są działania antykorupcyjne podjęte przez niektóre instytucje z własnej inicjatywy: Główny Inspektor Transportu Drogowego zwrócił się do ministra infrastruktury o utworzenie biura kontroli wewnętrznej, a minister spraw wewnętrznych i administracji przekazał do Sejmu projekt ustawy o działalności lobbingowej.
Fundacja Batorego oceniła realizację strategii już po raz trzeci; poprzednie oceny dotyczyły dwóch pierwszych etapów programu. Pełna ocena realizacji rządowej strategii antykorupcyjnej dostępna jest na stronie Fundacji.
Fundacja im. Stefana Batorego jest niezależną, niedochodową organizacją pozarządową. Została zarejestrowana 7 maja 1988 roku przez Sąd Rejonowy Warszawa-Praga. Jej założycielem jest George Soros, amerykański finansista i filantrop, który zainicjował powstanie całej sieci fundacji, działających obecnie w 31 krajach Europy Środkowej i Wschodniej oraz Azji Centralnej, w Republice Południowej Afryki, Gwatemali, na Haiti oraz w Stanach Zjednoczonych.
Środki finansowe na działalność Fundacji pochodzą z Open Society Institute, założonego i sponsorowanego przez George'a Sorosa, a także z innych, zagranicznych i polskich, źródeł.
em, pap