Cel uświęca środki – pozyskiwanie dowodów z naruszeniem przepisów
Artykuł sponsorowany

Cel uświęca środki – pozyskiwanie dowodów z naruszeniem przepisów

Dodano:   /  Zmieniono: 
prawo fot. sebra/fotolia.pl 
Mimo licznych głosów krytyki ze strony polityków oraz wybitnych przedstawicieli nauki zajmujących się prawem karnym 15 kwietnia 2016 r. został zmieniony art. 168a kpk.

Zgodnie z nowym brzmieniem przepis ten zezwala organom wymiaru sprawiedliwości na wykorzystanie tzw. owoców zatrutego drzewa (z ang. fruit of the poisonous tree), a więc dowodów uzyskanych z naruszeniem przepisów postępowania lub za pomocą czynu zabronionego.

Według nowego przepisu dowodu nie można uznać za niedopuszczalny wyłącznie na tej podstawie, że został uzyskany z naruszeniem przepisów postępowania lub za pomocą czynu zabronionego, chyba że dowód został uzyskany w związku z pełnieniem przez funkcjonariusza publicznego obowiązków służbowych, w wyniku: zabójstwa, umyślnego spowodowania uszczerbku na zdrowiu lub pozbawienia wolności.

Oto przykłady. Zeznania uzyskane od podejrzanego za pomocą bicia go po głowie są w zasadzie akceptowalne, ale pod warunkiem że nie powstaną wgłębienia, szczeliny i fragmentacja czaszki. Skalpowanie podejrzanych należy w zasadzie uznać za czynność zakazaną, bo powoduje uszczerbek na zdrowiu, ale spokojnie można dokonywać u podejrzanego lekkich uszkodzeń powłok czaszki. Raczej zakazane jest też powodowanie wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego, ale już samo krwawienie podejrzanego na skutek intensywnego przesłuchania nie dyskwalifikuje jego zeznań. Z samym płynem mózgowo- -rdzeniowym też sprawa jest dyskusyjna, bo jeśli po pobiciu wyciekło go tylko trochę nosem albo uszami, a podejrzany krzyczy jak sprawny człowiek, to raczej zeznania należy uznać za dopuszczalne. Jeśli natomiast po przesłuchaniu podejrzany zachowuje się jak po lobotomii, to raczej trzeba uznać, że uszczerbek na zdrowiu powstał i zeznań nie można wykorzystać.

Innymi słowy, podejrzanych trzeba bić w taki sposób, aby nie pozostawiać śladów. W świetle znowelizowanego art. 168a kpk należy raczej bić otwartą dłonią, w tył głowy, ale nigdy w nos. Organa ścigania nie powinny też skupiać się zbytnio na biciu w jednym miejscu, bo mogą powstać siniaki. A jak wynika z ludzkiej anatomii, najmniej śladów powstaje wtedy, kiedy bijemy po stopach.

W Stanach Zjednoczonych, skąd wywodzi się pogląd o konieczności wykluczenia (z ang. exclusionary rule) dowodów zebranych w sposób nielegalny, zasadą jest, że dowód taki nie może być podstawą ustaleń faktycznych i sąd zmuszony jest go odrzucić. Tytułem przykładu można przywołać sprawę Silverthorne Lumber Co. vs. U.S., gdzie oskarżonemu postawiono zarzut unikania podatków, a oskarżenie było oparte na dokumentach przejętych przez policję w wyniku włamania dokonanego do pomieszczeń przedsiębiorstwa. Sąd Najwyższy ostatecznie uniewinnił oskarżonego, argumentując, że agenci federalni pozyskali dowody w sposób nielegalny, a jeżeli tak, to należało je wykluczyć z materiału dowodowego.

Znowelizowany przepis daje zatem furtkę organom ścigania do podejmowania różnego typu działań, których zasadność co najmniej z etycznego punktu widzenia pozostawia dużo do życzenia. Dotychczas zasadą było, że organy ścigania stoją na straży porządku prawnego, a nie go naruszają. Żadne pobudki ani wyższe cele, o których wspominają w swoich wypowiedziach przedstawiciele rządu, nie mogą ani „nakłaniać”, a może, właściwiej ujmując, „zezwalać” komukolwiek na łamanie prawa ani tym bardziej usprawiedliwiać takiego działania czy też czerpać z niego korzyści – jakiekolwiek by one były. Inaczej bowiem będziemy nieuchronnie kroczyć w stronę modelu państw znanych nam z lekcji historii, hołdujących m.in. zasadzie, której autorem jest Deng Xiaoping, że „Nieważne, czy kot jest biały, czy czarny, ważne, żeby łowił myszy”.

Niezależnie jednak od oceny przepisu art. 168a kpk w kategoriach dobrej czy złej zmiany należy dojść do przekonania, że z pewnością stwarza ona dla zainteresowanych stron pole do znacznie większej inicjatywy dowodowej. Dziś bowiem nawet jeżeli ktoś nagrałby rozmowę z oskarżonym bez jego wiedzy i zgody, w której przyznaje się on do popełnionego przestępstwa, to dowód taki byłby bezwartościowy i niedopuszczalny. Zmiana tychże przepisów, jak już podkreślono powyżej, doprowadzi do sytuacji, że dowód taki, pomimo że uzyskany w drodze przestępstwa, będzie podlegał ocenie przez sąd, na równi z innymi dowodami. Oznaczać to może tyle, że z pewnością gwałtownie wzrośnie liczba różnego rodzaju prowokacji organizowanych przez podmioty trudniące się tego typu działalnością (niezależnie od inicjatywy organów ścigania) celem pozyskania, czasem kluczowego, dowodu winy. Z drugiej jednak strony, automatycznie zwiększy się potrzeba zabezpieczenia klientów przed ewentualnym niepożądanym wyciekiem informacji za pomocą bardziej zaawansowanych technik, które oferują podmioty takie jak Profesjonalny Wywiad Gospodarczy, obecny na rynku już od wielu lat. Warto zatem pomyśleć o tym dużo wcześniej i ustrzec się sytuacji, gdy któregoś dnia na wycieraczce prokuratora ktoś zostawi materiały na państwa temat, zawierające informacje finansowe, prywatne, zawodowe nieprzeznaczone dla osób postronnych, które mogą być przedstawione i wykorzystane „w sposób odpowiedni”. Nikt bowiem nie chciałby stać się głównym aktorem w swojej własnej aferze Panama Papers. Samo prawo wobec wprowadzonych niedawno zmian może się okazać już niewystarczające.


Mec. Robert Nogacki jest właścicielem Kancelarii Prawnej Skarbiec specjalizującej się w przeciwdziałaniu bezprawiu urzędniczemu i w kontrolach podatkowych.

Kancelaria Prawna Skarbiec

Więcej możesz przeczytać w 22/2016 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 22/2016 (1738)

  • Jak zepsuć ideę29 maj 2016, 20:00Czasem wielka idea może odmienić losy narodów, ale wielka idea głupio użyta zawsze kończy się klęską. Warto o tym pamiętać w chwili, kiedy wydaje nam się, że nasze racje mogą wyrastać ponad głowami zwykłych wyborców.  1. Za każdym razem, kiedy...3
  • 500 plus odsetki29 maj 2016, 20:00Jak się okazuje, niektóre z nich wykorzystują rządowe środki, żeby na tym zarobić. Stanisław Łukaszczyk, wójt Bukowiny Tatrzańskiej, tłumaczy, że to wszystko przez niesprawny system informatyczny i przedłużające się negocjacje z bankiem. Bukowina...8
  • Zbliża się koniec ery antybiotyków?29 maj 2016, 20:00Przypadek ujawniony w ubiegłym tygodniu w Stanach Zjednoczonych przez Centra Kontroli i Prewencji Chorób (CDC), agencję rządową zajmującą się kontrolą i zwalczaniem chorób zakaźnych, po raz kolejny zdaje się sygnalizować, że medycyna przegrywa...10
  • Bunt przeciw rewolucji29 maj 2016, 20:00Związkowe walki z policją.11
  • Trio do Rio29 maj 2016, 20:00Igrzyska Olimpijskie12
  • Banknoty kontra bitcoiny29 maj 2016, 20:00Emma Luxton ze Światowego Forum Ekonomicznego przekonuje, że śmierć czeków, wzrastające użycie kart kredytowych i debetowych, a także cyfrowe innowacje takie jak PayPal i Bitcoin wydeptały już całkiem wyraźną ścieżkę do świata bez gotówki. Badania...13
  • Zagadka tygodnia: dlaczego Ogórek nie śpiewa?29 maj 2016, 20:00Zdarzyło się jutro14
  • Apostołowie polskiej wolności29 maj 2016, 20:00O części z nich piszą w podręcznikach, o innych zapomniano. O jednych piszą prawdę, o innych półprawdy, są też tacy, których legenda opiera się na kłamstwie pierworodnym.16
  • Wolność jest w Polsce olbrzymia29 maj 2016, 20:00Wykonaliśmy ogromny skok ekonomiczny. W 1989 r. byliśmy bankrutem, a teraz doganiamy pod względem PKB takie kraje jak Grecja czy Portugalia.20
  • Koncesja na wolność29 maj 2016, 20:00Dwadzieścia siedem lat temu Polacy mieli nadzieję, że czas opresji skończył się na stałe. Dziś wiedzą, że wolność nie jest w naszym kraju prawem, ale przywilejem.23
  • Większość jest głupia29 maj 2016, 20:00Demokracja to jeden procent historii ludzkości – i nieodmiennie kończyła się zalewem głupoty i korupcji: Ateny i Rzeczpospolita... Trzeba obalić ten ustrój – mówi Janusz Korwin-Mikke, prezes partii KORWiN, poseł do Parlamentu Europejskiego.26
  • W stronę średniowiecza29 maj 2016, 20:00Potrzeba silnego Ojca, który powie, co robić, skarci, gdy trzeba i zapewni porządek, tkwi w znacznej części z nas, zapewne jeszcze od czasów zaborów. Kaczyński potrzebę tę zaspokaja. Dla mnie to dramat – mówi prof. Magdalena Środa, filozof, etyk.27
  • Można było lepiej29 maj 2016, 20:00Naszą bolączką jest poprawiające rynek państwo – mówi Robert Gwiazdowski, prawnik, komentator gospodarczy, ekspert w dziedzinie podatków w Centrum im. Adama Smitha.28
  • Fanatycy równości29 maj 2016, 20:00Jedną z cech dzisiejszej dzisiejszej debaty publicznej jest totalne pomieszanie pojęć. I łatwość z jaką używa się mocnych określeń w celu zaatakowania przeciwników.29
  • Gdzie teraz świecą zgasłe gwiazdy polityki29 maj 2016, 20:00Zaliczali się do najbardziej wpływowych polityków. Wystarczyło pół roku, byśmy o nich całkowicie zapomnieli. Scena polityczna świetnie się bez nich obywa, a wyborcy nie tęsknią. Każdy z nich upadał inaczej, wmawiając sobie i innym, że mieli dość...30
  • Kopacz należy do naszej rodziny29 maj 2016, 20:00Dostałam od męża samochód, bo mój mąż jest koszmarnym kierowcą. Nigdy nie przekracza 50 km/h i prowadzi fatalnie – mówi „Wprost” Anna Kamińska, menedżer ds. marketingu i komunikacji, żona Michała Kamińskiego.34
  • Super-Polki29 maj 2016, 20:00Wywodzą się z pokolenia trzydziestolatków, wydawałoby się najbardziej straconego w Polsce. Tymczasem to właśnie im udaje się bez kompleksów robić fantastyczną karierę na Zachodzie i spełniać swoje najskrytsze marzenia.36
  • Jak wychować szczęśliwego jedynaka29 maj 2016, 20:00Samolubny, nieradzący sobie w kontaktach społecznych – taki stereotyp jedynaka pokutuje od wieków. Wiemy, co zrobić, żeby nie był prawdziwy. Edyta Żółtowska-Górska, psycholog dziecięcy wysłuchała Magda Kozińska43
  • Ranking: Najbardziej dochodowe kierunki studiów7 cze 2016, 15:48Tuż po ukończeniu studiów na rynku pracy najlepiej radzą sobie prawnicy z dyplomem warszawskiej SWPS. Równie skuteczni w znajdowaniu pracy są absolwenci farmacji z UM z Poznania. Ich pierwsza pensja to ponad 4 tys. zł.44
  • Polska, Chiny czy Emiraty? Gdzie Polacy pojadą na wakacje29 maj 2016, 20:00Polacy przestraszyli się terrorystów. Wolą spędzić lato w Polsce lub jechać tam, gdzie wydaje im się bezpiecznie. Bliski Wschód omijają szerokim łukiem.46
  • Będą pieniądze na innowacje29 maj 2016, 20:00Wspieranie projektów zgodnie z zasadą „od pomysłu do rynku” służących zwiększeniu innowacyjności i konkurencyjności firm należy do unijnych priorytetów. Przed przedsiębiorcami otwierają się nowe szanse.52
  • Jak się robi biznes na dzieciach29 maj 2016, 20:00Przedszkolaki z RPA bawią się w piaskownicy polskimi grabkami i łopatką. Amerykanie budują z naszych klocków modele Titanica. Polskimi zabawkami chce się bawić cały świat.54
  • Zyski w dół, płace w górę29 maj 2016, 20:00Ponad 17 lat musi pracować statystyczny Polak na roczną pensję prezesa giełdowej spółki. Najwięcej zarabiają szefowie spółek Skarbu Państwa, mimo że same spółki notują straty.56
  • Czar dużego parkietu29 maj 2016, 20:00Notowane na NewConnect firmy uciekają na główny parkiet GPW. Inwestorom raczej nie zagwarantuje to zysków, ale spółki zyskują prestiż i większą płynność.60
  • Polskie firmy uhonorowane29 maj 2016, 20:00Optymizm i patriotyzm gospodarczy zdominowały 23 maja salę notowań warszawskiej giełdy. W siedzibie GPW odebrali nagrody zwycięzcy trzech rankingów tygodnika „Wprost”: największych, najszybciej rozwijających się oraz odnoszących sukcesy za granicą...62
  • Cel uświęca środki – pozyskiwanie dowodów z naruszeniem przepisów29 maj 2016, 20:00Mimo licznych głosów krytyki ze strony polityków oraz wybitnych przedstawicieli nauki zajmujących się prawem karnym 15 kwietnia 2016 r. został zmieniony art. 168a kpk.65
  • KOD czeka los węgierskiego salami29 maj 2016, 20:00Polscy politycy mogliby się wiele nauczyć, obserwując Węgrów. Nie tylko rząd może nauczyć się sprytu Orbána, ale też polska opozycja, patrząc na węgierską, mogłaby zrozumieć, że jej projekt o nazwie KOD prowadzi ją na manowce.66
  • Czekając na Turków29 maj 2016, 20:00Fatalne porozumienie z Ankarą nie uchroni Europy przed nową falą imigracji. Co najwyżej zamiast Syryjczyków i Afgańczyków do strefy Schengen wjadą Turcy.69
  • Jeszcze zagram ze Stonesami29 maj 2016, 20:00Zagranie koncertu, a później rozluźnienie i impreza z pięknymi kobietami! To jest prawdziwy rock and roll. Nawet zmęczenie zawsze można jakoś przewalczyć – mówi Jan Borysewicz, lider Lady Pank i żywa legenda polskiego rocka.72
  • Crowe i Gosling – równi goście29 maj 2016, 20:00Kiedy goście na imprezie zaczną się bić trzeba płynąć z prądem. Z takiej bójki też można zrobić coś fajnego – mówią twórcy fi lmu „Nice Guys. Równi goście”, reżyser Shane Black i producent Joel Silver.76
  • John Paul II Superstar29 maj 2016, 20:00Historię opowiada się w Polsce przede wszystkim w filmach, a nie musicalem historycznym. Postanowiliśmy spróbować – mówi Michał Kaczmarczyk, który jest autorem scenariusza i jednym z pomysłodawców przedsięwzięcia. Pomysł na „Karola” pojawił się...77
  • Układ trzech mocarstw29 maj 2016, 20:00Podpisane przed 100 laty tajne porozumienie francusko-brytyjskie Sykes-Picot uważane jest za źródło wszelkiego zła na Bliskim Wschodzie. Mało kto pamięta, że trzecim uczestnikiem była Rosja, sięgająca po panowanie w regionie.80
  • I kto tu jest silny29 maj 2016, 20:00W Polsce tradycję powielają nawet ci, którzy w dni powszednie z nią walczą. To nie zarzut, ale raczej dowód uznania.88
  • Celiakia, czyli życie bez chleba29 maj 2016, 20:00Dieta bezglutenowa ostatnio robi zawrotną karierę, zarówno w mediach, jak w restauracjach, klubach fitness i prywatnych domach. „Nietolerancję glutenu” rozpoznaje u siebie coraz więcej Polaków, a wielu zaklina się, że to właśnie diecie...90
  • Gluten bez tajemnic29 maj 2016, 20:00Obecna pszenica bardzo różni się od tej sprzed 50 lat już na poziomie chromosomalnym. I szkodzi coraz większej liczbie osób – mówi Małgorzata Źródlak, prezes Polskiego Stowarzyszenia Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej.96
  • Lekarstwo na talerzu29 maj 2016, 20:00Dieta w cukrzycy typu 2 to podstawa. Nie tylko reguluje poziom glukozy w organizmie, ale w niektórych przypadkach sprawia, że choroba ustępuje.98
  • Bolesne mleko29 maj 2016, 20:00Nietolerancja laktozy może być objawem groźnych chorób, takich jak celiakia.100
  • Klinika ciała i duszy29 maj 2016, 20:00Potrzeby naszych klientów są dla nas autentycznie ważne – mówi Elżbieta Gozdecka, dyrektor Profemed Medycyna Estetyczna.102
  • Czego nie lubią nasze uszy29 maj 2016, 20:00O tym, jak dbać o słuch i co może zaszkodzić naszym uszom, mówi dr n. med. Elżbieta Włodarczyk, ordynator oddziału w Klinice Audiologii i Foniatrii w Światowym Centrum Słuchu w Kajetanach.104
  • Najwięksi grają lokalnie29 maj 2016, 20:00Zdanych Stowarzyszenia Sprzedaży Bezpośredniej wynika również, że w minionym roku wartość całego sektora sprzedaży bezpośredniej osiągnęła 3,1 mld zł. W porównaniu z rokiem 2014 rynek ten wzrósł o 4 proc. Taka dynamika utrzymuje się od lat106
  • Bezpieczeństwo: nie pytaj „czy”, ale „jak”29 maj 2016, 20:00Z zagrożeniem informatycznym jest trochę tak jak z wypadkami drogowymi: często wydaje nam się, że nas nie dotyczą. A właściwie to gorzej, bo na drodze z reguły zachowujemy choć minimum ostrożności108
  • Jak przekuć zysk w dobro – i odwrotnie29 maj 2016, 20:00Moda, przymus czy sposób na sukces? Jedno jest pewne: bez działań wpisujących się w społeczną odpowiedzialność biznesu trudno robić poważny biznes.110
  • CSR pod napięciem29 maj 2016, 20:00PGE Polska Grupa Energetyczna prowadzi biznes odpowiedzialny społecznie. Rekultywacja dawnych wyrobisk, edukacja dzieci i młodzieży, bliska współpraca z lokalnymi społecznościami to tylko niektóre przejawy takiego rozumienia biznesu.116
  • Człowiek człowiekowi ratownikiem29 maj 2016, 20:00Program ratownictwa przedmedycznego był inicjatywą pracowników Enei. Ci przeszkoleni w udzielaniu pierwszej pomocy sami zaczęli szkolić innych. Do dziś przekazali swoje umiejętności już ponad 33 tys. osób.117
  • Jazda do banku29 maj 2016, 20:00Nauka jazdy z rajdowcami, gry ekonomiczne dla twoich dzieci oraz koncerty muzyki klasycznej. W dziedzinie ambitnych projektów społecznych Bank Zachodni WBK gra pierwsze skrzypce.118
  • Siła innowacji oparta na tradycji29 maj 2016, 20:00Chcemy działania CSR, czyli z dziedziny społecznej odpowiedzialności biznesu, kierować do całych rodzin, bo relacje rodzinne są silnie wpisane w naszą historię i w tym kierunku rozwijamy swoje produkty – mówi Katarzyna Milanovic, dyrektor...120
  • Z misją29 maj 2016, 20:00W Żywiec-Zdrój wierzymy, że misją firmy powinno być aktywne działanie na rzecz wspólnego dobra. Na co dzień zachęcamy ludzi, by pili zdrowiej, i jesteśmy po stronie natury – mówi Edyta Krysiuk-Kowalczyk, dyrektor ds. zapewnienia jakości i ochrony...122