Cukrzyca. Pandemia XXI wieku

Cukrzyca. Pandemia XXI wieku

Lody
Lody Źródło: Unsplash / Toa Heftiba
Co sześć sekund umiera z jej powodu jedna osoba na świecie. W Polsce choruje na nią ok. 3 mln osób. Kilkaset tysięcy nie zdaje sobie z tego sprawy, bo objawy cukrzycy przez wiele lat są niewidoczne. Chronią przed nią ruch i dieta.

Z cukrzycą żyje na świecie 415 mln ludzi, czyli co jedenasta dorosła osoba. Do 2040 r. liczba ta wzrośnie do 642 mln – szacuje Międzynarodowa Federacja Diabetologiczna. Powód? Niezdrowy tryb życia, przede wszystkim brak ruchu, nadmiar pożywienia, a co za tym idzie, nadwaga i otyłość. Ten przyrost zachorowań na cukrzycę sprawił, że Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaliczyła chorobę do najpoważniejszych zagrożeń XXI w., a Organizacja Narodów Zjednoczonych umieściła ją w grupie chorób epidemicznych, mimo jej niezakaźnego charakteru. Choroba przez kilka lat może rozwijać się w utajeniu. Osoby chore nie podejmują więc leczenia, a to prowadzi do licznych powikłań. Dlatego też cukrzyca nazywana jest cichym zabójcą – każdego roku umiera z jej powodu 5 mln ludzi na świecie.

Powikłania cukrzycy są jedną z głównych przyczyn zgonów na świecie. WHO szacuje, że są one częstszą przyczyną zgonów niż AIDS, gruźlica i malaria łącznie. W Polsce każdego roku z powodu chorób układu krążenia, które są najpoważniejszym powikłaniem cukrzycy – udarów, zawałów i innych chorób niedokrwiennych serca – notuje się ponad 60 tys. zgonów rocznie.

– Typowy polski diabetyk ma ok. 63 lata, nadwagę, podwyższoną wartość hemoglobiny glikowanej oraz choruje od ponad dziesięciu lat. W przeprowadzonych przez pracowników mojej kliniki badaniach mieszkańców województwa mazowieckiego stwierdzono, że wśród osób ze świeżo rozpoznaną cukrzycą typu 2 powikłania cukrzycy ma ponad 30 proc. chorych już w momencie postawienia diagnozy – mówi prof. Paweł Piątkiewicz, specjalista diabetolog, kierownik Kliniki Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Endokrynologii WUM w Mazowieckim Szpitalu Bródnowskim w Warszawie.

Zagrożone nerki i serce

W cukrzycy poziom cukru we krwi jest przewlekle podwyższony, a to powoli niszczy ważne dla życia narządy, takie jak nerki, oczy czy naczynia krwionośne; uszkadza krążenie wieńcowe i mózgowe, prowadząc do zawału mięśnia sercowego i udaru mózgu. – Cukrzycę możemy leczyć albo zwiększając wydzielanie insuliny, albo poprawiając wrażliwość organizmu na jej działanie. Od niedawna mamy do wykorzystania w terapii jeszcze trzeci mechanizm, całkowicie niezależny od insuliny. Pojawiły się leki – flozyny, które obniżają wchłanianie glukozy w nerkach, i dzięki temu jest ona wydalana

wraz z moczem, a jej poziom we krwi spada – tłumaczy prof. Piątkiewicz. Obniżenie poziomu glukozy zmniejsza liczbę przewlekłych powikłań: retinopatii, nefropatii, zawału mięśnia sercowego. Intensywne obniżanie poziomu glukozy niesie za sobą jednak wiele problemów, jak np. wzrost ryzyka niedocukrzeń. A w leczeniu chodzi o to, żeby to ryzyko minimalizować. Pacjenci boją się niedocukrzeń, bo hipoglikemia pogarsza jakość ich życia, obniża funkcje poznawcze, prowadzi do wypadków, urazów. Często także do zgonów.

Jak leczyć

Przez wiele lat leczenie doustnymi preparatami przeciwcukrzycowymi osób z cukrzycą typu 2 bazowało na terapii metforminą, najczęściej w połączeniu z pochodnymi sulfonylomocznika. – Stosowanie pochodnych sulfonylomocznika, zwłaszcza u osób starszych, odwodnionych, z nieprawidłowymi parametrami nerkowymi, wiązało się z wysokim ryzykiem działań niepożądanych, w tym przyrostem masy ciała i przede wszystkim ryzykiem groźnych hipoglikemii. Duże ryzyko powikłań oraz brak dodatkowych pozytywnych efektów pozaglikemicznych spowodowało dalsze poszukiwania nowych substancji leczniczych – mówi prof. Piątkiewicz. Idealny lek przeciwcukrzycowy to taki, który obniża poziom glukozy, pomaga znormalizować masę ciała, nie stwarza ryzyka niedocukrzeń (hipoglikemii), nie ma istotnych działań niepożądanych i poprawia rokowania pacjentów chorych na cukrzycę. Kilka lat temu w leczeniu cukrzycy typu 2 pojawiły się nowe przełomowe grupy leków: leki inkretynowe i inhibitory SGLT2 zwane flozynami. Te nowe leki spowodowały nie tylko większą skuteczność w kontroli poziomu glikemii, ale także znacząco wpłynęły na wydłużenie czasu farmakoterpii doustnej, zanim konieczne stało się włączenie insulinoterapii. Dzięki swojej skuteczności oraz minimalnemu ryzyku działań niepożądanych szybko stały się powszechnie stosowanymi lekami przeciwcukrzycowymi na świecie.

Nadzieja we flozynach

Grupą, która szczególnie wyróżnia się na tle nowych leków przeciwcukrzycowych, są flozyny. Do niedawna obecność glukozy w moczu stanowiła dla lekarza informację o patologii w organizmie. W erze flozyn świadczy o działaniu leku. Otóż u osób zdrowychnerki filtrują codziennie ok. 160-180 mg glukozy, z czego ok. 99 proc. ulega następnie ponownej reabsorpcji do organizmu (głównie dzięki udziałowi kotransportera SGLT 2). Jego zablokowanie powoduje zahamowanie zwrotnego wychwytu glukozy, a tym samym prowadzi do zwiększenia jej wydalania z moczem. Powoduje to obniżenie poziomu glukozy we krwi oraz utratę nadmiaru kalorii wraz z moczem. Flozyny charakteryzuje nie tylko inny mechanizm działania, lecz także bezpieczeństwo. Terapia cukrzycy zawsze wzbudzała u chorych strach przed zbyt niskim poziomem glikemii, czyli tzw. hipoglikemią – stanem, który może być równie groźny jak podwyższony poziom cukru. Flozyny nie niosą ryzyka hipoglikemii i to jest ich niewątpliwa zaleta.

Nadmiar cukru

Pacjenci chorujący na cukrzycę żyją krócej niż osoby zdrowe. Najczęstszą przyczyną (ponad 60 proc.) zgonów diabetyków są powikłania sercowo-naczyniowe. – Najczęstszymi powikłaniami kardiologicznymi występującymi u naszych pacjentów są: nadciśnienie tętnicze oraz choroba niedokrwienna serca. Flozyny zmniejszają ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych, m.in. poprzez obniżenie ciśnienia tętniczego krwi oraz redukcję masy ciała – wymienia prof. Piątkiewicz. We wrześniu 2015 r. opublikowano wyniki ponad trzyletniej obserwacji zebrane w przełomowym badaniu EMPA-REG OUTCOME. Badanie to udowodniło, że nowy lek z grupy flozyn – empagliflozyna, dodany do dotychczasowej terapii cukrzycy typu 2 u osób z wysokim ryzykiem zdarzeń sercowo-naczyniowych, powoduje redukcję liczby zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych o 38 proc. Dotyczy to także redukcji ryzyka zgonu (o 32 proc.) z dowolnej przyczyny oraz zmniejszenia liczby hospitalizacji z powodu niewydolności serca (redukcja o 35 proc.). Empagliflozyna jest zatem lekiem, który nie tylko pozwala skutecznie kontrolować glikemię, ale także wydłuża życie pacjentów. Najczęściej opisywanym działaniem niepożądanym flozyn (4-8 proc. leczonych pacjentów) są grzybicze infekcje układu rozrodczego oraz w mniejszym stopniu zakażenia układu moczowego. W dolegliwościach tych stosuje się standardowe leczenie przeciwgrzybicze. Na polskim rynku obecne są flozyny – dapagliflozyna, kanagliflozyna, empagliflozyna.

Niestety mimo usilnych starań grona wybitnych specjalistów, a także pacjentów wciąż nie są one refundowane, a więc dostępne wyłącznie dla wąskiej grupy chorych, których na nie stać. Ich cena, w zależności od preparatu, sięga od 100 do ponad 400 zł za miesięczną kurację. A leki trzeba już brać przez całe życie.

Artykuł został opublikowany w 31/2016 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 31/2016 (1747)

  • Fałszywe miłosierdzie31 lip 2016, 20:00Dzisiejsi despoci jeszcze niedawno kojarzyli nam się z sukcesem gospodarczym. Putin, Erdoğan, Lula – wszyscy dochodzili do władzy, walcząc z nadużyciami państwa i przywracaniem podmiotowości poniżanym.4
  • Pozorne zmiany w zdrowiu31 lip 2016, 20:00W PiS panuje zniecierpliwienie. Politycy uważają, że minister zdrowia wprowadza zmiany zbyt wolno, bo całościowy pakiet reformy zdrowia do tej pory nie został dopracowany. Na razie powstał tylko zarys reformy.26
  • Brygady Franciszka31 lip 2016, 20:00Światowe Dni Młodzieży to nie tylko wielki sukces papieża Franciszka, ale także tysięcy młodych polskich katolików. Mają oni szansę przebudzić polski Kościół po okresie duszpasterskiego zastoju, który nastąpił po śmierci Jana Pawła II.28
  • Przyszłość w trzech wymiarach31 lip 2016, 20:00Nie w pełni sobie jeszcze uświadamiamy, jak wielką rewolucję przyniesie nam druk 3D.41
  • Inwestycje w najmłodszych31 lip 2016, 20:00Ponad 2,75 mld zł – taką kwotę województwa zainwestują w ramach Funduszy Europejskich w budowę i rozwój przedszkoli oraz żłobków do końca 2020 r. Dzięki temu ma powstać 110 tys. nowych miejsc dla najmłodszych.42
  • Problem wagi ciężkiej31 lip 2016, 20:00Głoduje ok. 16 proc. ludności świata. Cała reszta je za dużo. I tyje. Ponad połowa Polaków ma nadwagę lub jest otyła. A nadmiar kilogramów uszkadza serce, nerki, wątrobę, stawy. Kto chce schudnąć, musi zacząć od głowy, czyli zmiany nastawienia i...44
  • Cukrzyca. Pandemia XXI wieku31 lip 2016, 20:00Co sześć sekund umiera z jej powodu jedna osoba na świecie. W Polsce choruje na nią ok. 3 mln osób. Kilkaset tysięcy nie zdaje sobie z tego sprawy, bo objawy cukrzycy przez wiele lat są niewidoczne. Chronią przed nią ruch i dieta.46
  • Żyj bez bólu31 lip 2016, 20:00Ból towarzyszy różnym dolegliwościom. Wyróżniamy ból ostry i ból przewlekły, który jest chorobą samą w sobie. Współczesna medycyna radzi sobie z bólem. Skuteczność leczenia w dużej mierze zależy od stopnia zaufania pacjenta do lekarza.48
  • Jak wygrać z rakiem31 lip 2016, 20:00Geny są powodem jedynie 5 proc. zachorowań na nowotwory. Aż połowy przypadków raka możemy uniknąć przez zmianę stylu życia. Naukowcy wiedzą jak.49
  • Choroby zapalne jelit31 lip 2016, 20:00Nieswoiste choroby zapalne jelit, w tym choroba Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejące zapalenia jelita grubego, charakteryzują się przewlekłym, nawrotowym przebiegiem. Pacjenci z tymi chorobami mają ograniczony dostęp do nowoczesnych terapii.50
  • Krwawy Maciek przed sądem31 lip 2016, 20:00Po dwóch latach procesu prezes Telewizji wyznał: nie mam już sił walczyć o swoje dobre imię.86
  • Promocja przez radość31 lip 2016, 20:00Właściwie trudno przecenić wizytę papieża Franciszka w naszym kraju. W sferze duchowej każdy, kto czuje, że ma duszę, będzie słowa Ojca Świętego przeżywał na swój sposób. Nawet niektórym ateistom drgnęło serce pod wpływem jego słów i atmosfery,...98
  • Sportowcy na medal31 lip 2016, 20:00Ile medali zdobędą w Rio de Janeiro Polacy? Kto ma szansę stanąć na podium? Podajemy nasze medalowe typy.102
  • Kobieta z młotem31 lip 2016, 20:0081,08 m – właśnie tyle 2 sierpnia 2015 r. podczas 3. Lekkoatletycznego Festiwalu Rzutów im. Kamili Skolimowskiej we Władysławowie rzuciła młotem Anita Włodarczyk.104
  • Krzepki Paweł31 lip 2016, 20:00Nikt na świecie nie rzuca młotem tak daleko jak Paweł Fajdek. Na każdych zawodach przekracza granicę 80 m. Dlatego jest niemal pewnym kandydatem do olimpijskiego złota.105
  • Szybka jak wiatr31 lip 2016, 20:00Jest przebojowa, wygadana, niepokorna. I bardzo szybka. Jest też gwiazdą mediów. Czy Ewa Swoboda stanie się następczynią Ireny Szewińskiej?106
  • Etiopczyk z polskim paszportem31 lip 2016, 20:00Yared Shegumo pobiegnie w Rio de Janeiro w maratonie. Tak spełni się wielkie marzenie uchodźcy z Etiopii.108
  • Śląski gigant31 lip 2016, 20:00Mateusz Bieniek ostatnio gorąco rozkochał w sobie kibiców siatkarskiej reprezentacji Polski. A naprawdę niewiele brakowało, by został piłkarzem lub bokserem.109
  • Dzidziuś i Shrek31 lip 2016, 20:00Dla kogoś niezorientowanego to mogą być pseudonimy rodem z mafijnego półświatka. U fanów piłki ręcznej te dwie ksywki wywołują wzruszenie i żywsze bicie serca. Kryją się pod nimi bramkostrzelni bracia Jureccy – obrotowy i lewy rozgrywający...110
  • Liga mistrzów31 lip 2016, 20:00Upłynęło dziewięć dekad naszej obecności na letnich igrzyskach olimpijskich. Polacy przywieźli z nich ponad 270 medali.111
  • Polscy olimpijczycy ruszają na podbój sportowego świata31 lip 2016, 20:00Emocji podczas igrzysk olimpijskich w Rio de Janeiro z pewnością nie zabraknie. Wielu naszych reprezentantów, dzięki wsparciu takich firm jak PKN Orlen, ma realne szanse na medale.112
  • Karnawał sportu w Rio31 lip 2016, 20:00Już 5 sierpnia rozpoczynają się XXXI Letnie Igrzyska Olimpijskie. Po raz pierwszy w historii odbędą się w Ameryce Południowej. Lotto radzi, jak się dobrze bawić w Rio de Janeiro.114