W ubiegłym roku praktycznie wszystkie ceny surowców zostały wywindowane do niebotycznych poziomów, osiągając historyczne maksimum. Głównym tego powodem były obawy inwestorów związane z dostępnością paliw kopalnych, na których oparta jest światowa energetyka. Bez wątpienia przyczyną tak nerwowego zachowania graczy giełdowych jest wciąż trwająca wojna w Ukrainie. Rosja już nie raz groziła i udowodniała, że wraz z agresją wojskową, nie zawaha się użyć także pozamilitarnych środków dla osiągnięcia swoich celów politycznych. Tą „niekonwencjonalną bronią” jest też szantaż energetyczny w postaci ograniczenia dostaw gazu ziemnego oraz innych surowców.
Dlatego inwestorzy, w obawie o dostępność paliw, wraz z wybuchem wojny zaczęli je skupować, co szybko przełożyło się na rekordowe wzrosty notowań. Było to dobrze widoczne na przykładzie gazu ziemnego. Przez kilka poprzednich lat notowania tego surowca w holenderskim hubie TTF, który stanowi punkt odniesienia dla europejskich rynków, oscylowały w granicach 20 euro/MWh. Natomiast w dniu rozpoczęcia rosyjskiej agresji, 24 lutego 2022 r., ceny gazu TTF podskoczyły do 128 euro/MWh, a w szczytowym momencie, w sierpniu 2022 r., osiągnęły poziom 350 euro/MWh. Podobnie było z notowaniami węgla, które są szczególnie istotne dla polskiej energetyki. W kulminacyjnym momencie cena węgla ARA przekroczyła granicę 400 dolarów za tonę, podczas gdy w poprzednich latach oscylowała w granicach 30-100 dolarów za tonę.
Handel emisjami CO2
Na ceny energii elektrycznej istotny wpływ ma również handel emisjami CO2 w unijnym systemie EU ETS. Mechanizm ten ma celu systematyczne ograniczanie emisji gazów cieplarnianych przy jednoczesnym wzroście inwestycji w technologie niskoemisyjne. Stanowi więc ważny element unijnej polityki klimatycznej i transformacji energetycznej. I chociaż w pewnym stopniu przyczynia się do odchodzenia od paliw kopalnych przez spółki energetyczne i mniejszego zużycia energii, ma również swoje wady. Przede wszystkim notowania CO2 nie zawsze odpowiadają rzeczywistości rynkowej, a są wynikiem działań spekulacyjnych. Z tego między innymi powodu, uprawnienia do handlu emisjami CO2 wzrosły w ciągu kilku lat o 300 proc., osiągając w ubiegłym roku poziom 90 euro za tonę.
Wszystkie te czynniki, czyli zarówno wysokie ceny surowców energetycznych, jak i handel emisjami CO2, szybko przełożyły się na wzrost notowań energii elektrycznej. European Power Benchmark, czyli indeks średniej hurtowej ceny energii na rynku europejskim wyniósł w III kwartale 2022 r. 339 euro/MWh, a więc o 222 proc. więcej niż rok wcześniej. W przypadku Polski średnia cena hurtowa wyniosła 212,4 euro/MWh, co oznacza wzrost o 138 proc.
Rządowa Tarcza Solidarnościowa chroni konsumentów
Niespotykane do tej pory wzrosty cen energii mogły być szczególnie dotkliwe dla zwykłych obywateli. Rząd, po konsultacjach ze spółkami energetycznymi uruchomił Rządową Tarczę Solidarnościową, która chroni małe rodzime firmy oraz, przede wszystkim, gospodarstwa domowe przed tym ryzykiem. Dzięki wprowadzonym rozwiązaniom ceny energii dla odbiorców indywidualnych zostały zamrożone, a więc są na poziomie z ubiegłego roku. Jak informuje Grupa Enea, każda rodzina w ramach przyznanych limitów zyska ok. od 2 do 3 tys. zł.
Należy jednak pamiętać o obowiązujących limitach zużycia prądu. W przypadku zwykłych odbiorców z grup taryfowych G cena pozostanie na takim samym poziomie do granicy 2 000 kWh rocznie. Natomiast rodziny, w których znajduje się osoba z orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, mogą skorzystać z podwyższonego limitu zużycia energii, który wynosi do 2 600 kWh rocznie. Jeszcze wyższy limit – 3 000 kWh – przysługuje klientom posiadającym Kartę Dużej Rodziny oraz właścicielom gospodarstw rolnych.
Czytaj też:
Premier podsumował zimę. „Udało się nam przejść obronną ręką”
Limit dotyczy rocznego zużycia energii elektrycznej w konkretnym punkcie poboru energii. Jego zróżnicowanie wynika z faktu, że różne też są potrzeby gospodarstw domowych. Zgodnie z danymi GUS statystyczne gospodarstwo domowe w 2021 r. zużywało niespełna 2 000 kWh energii. Oznacza to, że przeciętna rodzina nie odczuje wzrostu cen, a nawet zyska, biorąc pod uwagę wysokie notowania cen energii w hurcie.
Co się stanie, gdy odbiorca przekroczy limit?
Jeśli ustawowe limity zostaną przekroczone, to cena energii elektrycznej dla gospodarstw domowych ulegnie zmianie, ale jej maksymalna wartość nie może przekroczyć 693 zł/MWh. I co oczywiście istotne, nowa stawka będzie dotyczyła tylko nadwyżki zużytej energii. Analogiczne zasady obowiązują w przypadku cen za dystrybucję. Jak informuje Grupa Enea, po przekroczeniu maksymalnego zużycia określonego w ustawie zmiana opłat dystrybucyjnych oznacza miesięczne płatności wyższe o 5,36 zł w grupie G11 dla gospodarstwa domowego o średnim rocznym zużyciu na poziomie 2 500 kWh oraz o 10,42 zł w grupie G11 dla gospodarstwa domowego o średnim zużyciu na poziomie 3 000 kWh.
Jak skorzystać z Tarczy Solidarnościowej?
Rozwiązania wprowadzone przez rząd i spółki energetyczne zapewniają stałe wsparcie Polaków w trudnym okresie destabilizacji wywołanej agresywną polityką Rosji. Aby z nich skorzystać gospodarstwa domowe nie muszą składać żadnych wniosków. Sprzedawca energii sam dokona rozliczenia zgodnie z obowiązującymi przepisami. Jednak klienci, którzy chcą skorzystać z podwyższonych limitów, powinni złożyć stosowne oświadczenia, potwierdzające ich uprawnienia. Wzór takiego wniosku dostępny jest na stronie internetowej Enei.
Ponadto do oświadczenia należy dołączyć stosowne załączniki. W przypadku osoby prowadzącej gospodarstwo rolne jest to kopia decyzji o wymierzeniu podatku rolnego za 2022 r. Rodzina wielodzietna musi dołączyć ksero lub zrzut z ekranu „Karty Dużej Rodziny”. Z kolei odbiorca posiadający orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności lub zamieszkujący z taką osobą nie ma obowiązku dołączenia kopii dokumentów. Sprzedawca ma jednak prawo poprosić o przedstawienie do wglądu stosownego orzeczenia o niepełnosprawności. Wszystkie dokumenty można wysłać pocztą tradycyjną, elektronicznie lub złożyć osobiście w Biurze Obsługi Klienta. Należy jednak pamiętać, aby je dostarczyć do 30 czerwca.
Z fotowoltaiką zyskujesz więcej
Szczególne powody do radości mają posiadacze instalacji fotowoltaicznych rozliczający się w starym systemie opustów. W ich przypadku limit zużycia będzie obliczany po zbilansowaniu energii pobranej z energią wprowadzoną do sieci dystrybucyjnej. Natomiast pozostali prosumenci, rozliczający się w systemie net-billingu, korzystają z Tarczy Solidarnościowej na ogólnych zasadach.
Osoby ubiegające się o dofinansowanie w nowej odsłonie programu „Mój Prąd” mogą jednak uzyskać dopłatę nie tylko na panele fotowoltaiczne, ale również magazyny energii oraz inteligentne systemy zarządzania energią. Dzięki inwestycji w nowoczesne technologie ich rachunki za prąd będą z pewnością niższe.
Mądre oszczędzanie energii
Niezależnie od posiadanej technologii warto oszczędzać prąd nie tylko ze względów finansowych, ale przede wszystkim ekologicznych. Mniejsze zużycie energii wpływa korzystnie na środowisko, ponieważ zmniejsza się ilość zanieczyszczeń oraz eksploatacja złóż naturalnych. Oczywiście pieniądze też są ważne, dlatego spółki energetyczne przygotowały bonifikatę dla oszczędnych. Odbiorcy, którzy w 2023 r. zmniejszą zużycie energii o ponad 10 proc. w stosunku do ubiegłego roku, otrzymają w 2024 r. rabat w wysokości 10 proc.
Rządowa Tarcza Solidarnościowa to prosty, ale skuteczny system zachęcający również do racjonalnego korzystania z energii. Chroni każdego, zwłaszcza rodziny wielodzietne i osoby z niepełnosprawnościami. Dzięki wprowadzonym rozwiązaniom w 2023 r, nie odczują oni negatywnych skutków wzrostu cen prądu, pomimo wciąż niestabilnej sytuacji na świecie.