Edukacja to proces zdobywania wiedzy. Zdobywania, co należy podkreślić, a nie gromadzenia. Różnica polega na tym, że wiedza zgromadzona jest przydatna na krótko, bo się dezaktualizuje. Wiedza, która jest natomiast zrozumiana nie tylko zachowuje się na dłużej, ale może być wykorzystana również w sytuacjach, które odbiegają od schematów, które przerabiamy na zajęciach.
Każdy, kto chce się kształcić w taki sposób musi obrać konkretny cel i opracować plan działania, który jest realizowany krok po kroku, a nie przypadkowo, doraźnie. W praktyce powinna robić to uczelnia. Ważna jest więc umiejętność planowania, realizacji zgodnie z założeniami i oceny tego, czego się dowiedzieliśmy w trakcie nauki. Umiejętność uczenia się jest bowiem jedną z najważniejszych umiejętności, jakie będą potrzebne w przyszłości każdemu.
Nowoczesne formy kształcenia powinny więc zakładać ustandaryzowane podejście do kształcenia, pewne konkretne etapy, które można określić, jako:
1. baza wiedzy – stan wyjściowy, dotychczasowy stan wiedzy na temat jakiegoś zjawiska, problemu, zakresu zagadnień, realizowany w praktyce przy pomocy takich narzędzi jak np. podręcznik, wykład, prezentacja
2. nauka przez praktykę – realizowana np. w postaci warsztatów, umożliwiająca pracę na konkretnych przypadkach, przykładach, zastosowania zdobytej wiedzy w praktyczny sposób; w matematyce np. jako rozwiązywanie konkretnych zadań, w marketingu np. praca na case studies.
3. sprawdzenie umiejętności stosowania wiedzy w praktyce – pokazującej samodzielną umiejętność zastosowania zdobytej wiedzy w konkretnym przypadku w praktyce
4. konsultacje – dające możliwość rozmowy z wykładowcą, ekspertem na temat tego, jakie pytania zrodziły się w trakcie nauki, w praktycznym jej zastosowaniu. Najwięcej pytań rodzi się w momencie zrozumienia jakichś zagadnień, problemów a także w czasie prób zastosowania wiedzy w rzeczywistych przypadkach (w edukacji szkolnej nie ma zazwyczaj możliwości i czasu na uzyskanie tych odpowiedzi. Absolwenci wiedzę taką zyskują zazwyczaj sami w momencie gdy zaczynają pracę. Konfrontując teorię z praktyką do odpowiednich wniosków zazwyczaj muszą dochodzić sami.)
5. repetytorium – powtórzenie i przypomnienie najważniejszych elementów, zagadnień w celu dokonania podsumowania przed egzaminem (w edukacji zazwyczaj ogranicza się niestety jedynie do samodzielnego przypomnienia materiału, zapamiętanych definicji, zagadnień przez studenta przed sesją)
6. egzamin – sprawdzenie wszystkich elementów i umiejętności, które zdobyło się w procesie kształcenia
7. ewaluacja – ocena procesu kształcenia, efektów, podsumowanie; w praktyce edukacyjnej realizowany np. jako egzamin końcowy sumujący wszystkie umiejętności kształcone w tym procesie
Proces ten jest oczywiście ciągły, a więc od oceny należy ponownie przejść do refleksji nad stanem wiedzy (baza wiedzy), analizy sytuacji itd.
Wymienione elementy wchodzą w skład każdego procesu kształcenia, który ma uczyć praktycznie –nauk ścisłych, jak i przedmiotów humanistycznych. Wymaga to jednak zaangażowania zarówno ze strony tych, którzy uczą się – studentów, uczniów, jak i tych którzy uczą innych czyli wykładowców, nauczycieli.
Taki model jest przykładem nowoczesnego podejścia do edukacji. Pozwala on na kształcenie świadome i adekwatne do potrzeb, na odejście od modelu „Zakuć, zdać, zapomnieć". Tego typu edukacja jest więc praktyczna, a nie oderwana od rzeczywistych wymagań rynku. Pozwala również na kształcenie umiejętności przydatnych w późniejszej pracy zawodowej. Całości towarzyszy oczywiście proces kontroli jakości, a więc sprawdzania, czy wszystkie elementy są realizowane wg założeń.
Nowoczesne formy kształcenia powinny więc zakładać ustandaryzowane podejście do kształcenia, pewne konkretne etapy, które można określić, jako:
1. baza wiedzy – stan wyjściowy, dotychczasowy stan wiedzy na temat jakiegoś zjawiska, problemu, zakresu zagadnień, realizowany w praktyce przy pomocy takich narzędzi jak np. podręcznik, wykład, prezentacja
2. nauka przez praktykę – realizowana np. w postaci warsztatów, umożliwiająca pracę na konkretnych przypadkach, przykładach, zastosowania zdobytej wiedzy w praktyczny sposób; w matematyce np. jako rozwiązywanie konkretnych zadań, w marketingu np. praca na case studies.
3. sprawdzenie umiejętności stosowania wiedzy w praktyce – pokazującej samodzielną umiejętność zastosowania zdobytej wiedzy w konkretnym przypadku w praktyce
4. konsultacje – dające możliwość rozmowy z wykładowcą, ekspertem na temat tego, jakie pytania zrodziły się w trakcie nauki, w praktycznym jej zastosowaniu. Najwięcej pytań rodzi się w momencie zrozumienia jakichś zagadnień, problemów a także w czasie prób zastosowania wiedzy w rzeczywistych przypadkach (w edukacji szkolnej nie ma zazwyczaj możliwości i czasu na uzyskanie tych odpowiedzi. Absolwenci wiedzę taką zyskują zazwyczaj sami w momencie gdy zaczynają pracę. Konfrontując teorię z praktyką do odpowiednich wniosków zazwyczaj muszą dochodzić sami.)
5. repetytorium – powtórzenie i przypomnienie najważniejszych elementów, zagadnień w celu dokonania podsumowania przed egzaminem (w edukacji zazwyczaj ogranicza się niestety jedynie do samodzielnego przypomnienia materiału, zapamiętanych definicji, zagadnień przez studenta przed sesją)
6. egzamin – sprawdzenie wszystkich elementów i umiejętności, które zdobyło się w procesie kształcenia
7. ewaluacja – ocena procesu kształcenia, efektów, podsumowanie; w praktyce edukacyjnej realizowany np. jako egzamin końcowy sumujący wszystkie umiejętności kształcone w tym procesie
Proces ten jest oczywiście ciągły, a więc od oceny należy ponownie przejść do refleksji nad stanem wiedzy (baza wiedzy), analizy sytuacji itd.
Wymienione elementy wchodzą w skład każdego procesu kształcenia, który ma uczyć praktycznie –nauk ścisłych, jak i przedmiotów humanistycznych. Wymaga to jednak zaangażowania zarówno ze strony tych, którzy uczą się – studentów, uczniów, jak i tych którzy uczą innych czyli wykładowców, nauczycieli.
Taki model jest przykładem nowoczesnego podejścia do edukacji. Pozwala on na kształcenie świadome i adekwatne do potrzeb, na odejście od modelu „Zakuć, zdać, zapomnieć". Tego typu edukacja jest więc praktyczna, a nie oderwana od rzeczywistych wymagań rynku. Pozwala również na kształcenie umiejętności przydatnych w późniejszej pracy zawodowej. Całości towarzyszy oczywiście proces kontroli jakości, a więc sprawdzania, czy wszystkie elementy są realizowane wg założeń.