Na kłopoty Bernie

Bernie Sanders
Bernie Sanders Źródło: Newspix.pl / INSTARIMAGES
Bernie Sanders wyrasta na nieoczekiwanego lidera wyścigu po nominację na kandydata na prezydenta USA z ramienia Partii Demokratycznej. Światowa polityka stoi u progu zmiany, która może być bardziej doniosła niż wybór Donalda Trumpa w 2016 r.

Jak wielu amerykańskich Żydów Bernie Sanders ma polskie korzenie. W 2013 r. odwiedził Słopnice, niewielką małopolską wieś, w której w 1904 r. urodził się jego ojciec Eli Sanders. Eli w 1921 r. wyemigrował do Stanów Zjednoczonych i z całej rodziny przeżył tylko on. Reszta jego najbliższych została zamordowana przez Niemców.

Burmistrz Słopnic relacjonował później dla „Guardiana”, że przed wizytą amerykańskiego senatora bał się, że poruszy on temat przedwojennych porzuconych majątków i reprywatyzacji. Sanders był jednak bardziej zainteresowany polskim systemem publicznej edukacji i opieki zdrowotnej. Najwyraźniej pod wrażeniem polskich rozwiązań wyraził w trakcie wizyty nadzieję, że w Stanach Zjednoczonych będą kiedyś obowiązywały europejskie standardy. Dlaczego Polska może być wzorem dla przyszłego prezydenta Stanów Zjednoczonych? Odpowiedź jest nie tyle pochlebna dla Polski, ile gorzka dla Ameryki i pomaga zrozumieć, dlaczego tak kontrowersyjny kandydat jak mógł wygrać wybory w 2016 r.

Zielony nowy ład

Bernie Sanders w Polsce uchodziłby za umiarkowanego socjaldemokratę, ale liberalny establishment w Stanach Zjednoczonych uważa go za radykała. Duża część jego programu wyborczego może wydać się nam czymś oczywistym, niezależnie od wyznawanych przez nas poglądów politycznych. Sztandarowe postulaty Sandersa, czyli powszechna bezpłatna opieka zdrowotna i darmowa państwowa edukacja wyższa, w Europie są standardem od ponad pół wieku. W USA są zapowiedzią prawdziwej rewolucji, która wywraca do góry nogami społeczny i polityczny ład.

Przez ostatnie dekady główną mantrą powtarzaną przez amerykańskich polityków było: mniej państwa, mniej regulacji, mniej podatków. Kolejne rządy obcinały wydatki na usługi publiczne, edukację i pomoc społeczną. Rosły tylko wydatki na zbrojenia, ale większość tych pieniędzy trafiała i tak do prywatnych firm, które dostarczają sprzęt amerykańskim wojskom. Bernie Sanders chce zerwać z tą polityką. Jego zdaniem wolno rynkowa retoryka okazała się fasadą dla interesów oligarchii, w USA powstał socjalizm korporacyjny i dziki kapitalizm dla całej reszty. Chce ograniczyć wydatki na zbrojenia, podnieść podatki dla najbogatszych, wzmocnić związki zawodowe i uruchomić ogromny program inwestowania w zielone technologie pod hasłem Zielonego Nowego Ładu.

Sanders wzoruje się na Franklinie Roosevelcie, prezydencie, który za pomocą publicznych programów finansowanych z podatków dla najbogatszych wyprowadził USA z wielkiego kryzysu. Jego sztandarowy projekt Nowy Ład zapewnił milionom Amerykanów pracę, mieszkania i opiekę medyczną. Kolejni prezydenci rozwijali model amerykańskiego państwa opiekuńczego, rozszerzając socjalne zabezpieczenia. Dopiero kryzys naftowy w 1973 r. i wybór Ronalda Reagana przyniósł zerwanie z tą polityką.

Sanders chce wrócić do idei silnego i opiekuńczego państwa i wydaje się, że coraz więcej Amerykanów podziela tę wizję. W ostatnich sondażach wspiął się na pierwsze miejsce pod względem popularności, pokonując faworyta Joe Bidena, byłego wiceprezydenta i najbliższego współpracownika Baracka Obamy. Biden chce korekty systemu, Sanders chce rewolucji.

Amerykański sen to od kilku dekad fikcja, USA stały się krajem ogromnych nierówności społecznych. Większość owoców wzrostu jest konsumowana przez 1 proc. najbogatszych. Potężne lobby producentów broni, leków, prywatnych ubezpieczycieli, właścicieli prywatnych więzień, zakładów zbrojeniowych i banków trzyma za gardło amerykańskich polityków. Efektem jest coraz mniej konkurencyjna gospodarka, coraz wyższe koszty życia i tysiące problemów społecznych, które z perspektywy Europy wydają się całkowitą abstrakcją.

Artykuł został opublikowany w 5/2020 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 5/2020 (1921)

  • Luksusowa patologia26 sty 2020, 20:00W dzisiejszych czasach patologia nie jest odrażająca. Nie śmierdzi, nie jest brudna i nie chowa się do podziemia. Ma pozory luksusu, prawdy, czasem dobra. Zresztą w epoce postprawdy, gdzie wszyscy mogą powiedzieć wszystko i – co najgorsze –...3
  • Niedyskrecje parlamentarne26 sty 2020, 20:00Jeszcze nie zostały ogłoszone wybory prezydenckie, a już pojawiły się spekulacje, że po wyborze nowego szefa PO kandydatura Małgorzaty Kidawy-Błońskiej na prezydenta może się nie utrzymać. – W kuluarach sejmowych krąży plotka, że to jest ostatni...6
  • 7 dni dookoła świata26 sty 2020, 20:00USA Trump, król Twittera Każda redakcja chciałaby mieć takiego wymiatacza. Donald Trump w ciągu jednego dnia w Davos opublikował 142 tweety, bijąc swój własny rekord, wynoszący 123 wpisy. Aktywność prezydenta zbiegła się z rozpoczęciem w senacie...8
  • Obraz tygodnia26 sty 2020, 20:0020 ha powierzchni ma największy park wodny w Polsce, który zostanie otwarty prawdopodobnie 18 lutego w okolicy Mszczonowa. 45 osób otrzymuje w Polsce najwyższe, przekraczające 10 tys. zł brutto emerytury – dowiedział się w ZUS portal Prawo.pl....11
  • Dwie witaminki jednego wieczoru26 sty 2020, 20:00Rozmowa z Katarzyną Kwiatkowską, aktorką Na ile sztuka „Policja. Noc zatracenia” to komedia, a na ile thriller komediowy z wątkami politycznymi? To drugie wydaje się trafnym ujęciem. Jest to na pewno tragifarsa, z bardzo silnymi wątkami...12
  • Ostatni gasi światło26 sty 2020, 20:00Przyjęcie przez Sejm ustawy dyscyplinującej sędziów rzeczywiście przybliża nas do polexitu, czy to tylko histeria opozycji?14
  • Wnuczek ważniejszy niż brexit26 sty 2020, 20:00Otworzyłam dziś lodówkę, niczego złego się nie spodziewając, a tu nagle wyskoczyli na mnie Meghan i Harry. Zaglądam do internetu, tam to samo – „Süddeutsche Zeitung”, „Die Zeit”, „Die Welt”, „Spiegel”, „The Guardian”, „The New York Times”,...15
  • Czy ABW inwigilowała Kaczyńskiego26 sty 2020, 20:00Prokuratura Regionalna w Krakowie prowadzi śledztwo dotyczące inwigilacji polityków partii rządzącej. Jednym z wątków jest kwestia nielegalnego rozpracowania operacyjnego szefa PiS Jarosława Kaczyńskiego – dowiedział się „Wprost”.16
  • Inna wrażliwość26 sty 2020, 20:00Sylwia Spurek: To jest sztuka inspirowana listami Żydów, które napisali z obozów koncentracyjnych. Sami porównywali swoje cierpienia z doświadczeniami zwierząt.19
  • Trzymam kciuki za Hołownię26 sty 2020, 20:00Małgorzata Kidawa-Błońska nie jest cyborgiem, maszyną ani niczyją marionetką – mówi Bartosz Arłukowicz, europoseł PO.20
  • Taniec z Bosakiem26 sty 2020, 20:00Były poseł LPR, uczestnik programu „Taniec z gwiazdami” i marszów 11 listopada, wywalczył sobie prawo do kandydowania na prezydenta z ramienia Konfederacji.23
  • W piątek odpinamy wrotki26 sty 2020, 20:00Piją, ćpają i urządzają seksualne orgie. Dzieci polskich bogaczy jadą po bandzie. Mieli wyrosnąć na młodych inteligentów, więc co poszło nie tak?26
  • Naprawdę kogoś to dziwi?26 sty 2020, 20:00Skoro rodzice dają nastolatkom telefony za kilka tysięcy i złote karty kredytowe bez limitu, to na co liczą? – pyta raper Tede.31
  • Stój, bo strzelam!26 sty 2020, 20:00Myśliwi dostali właśnie w prezencie nieograniczony dostęp do lasów i łąk wyłącznie na własny użytek. Chyba że prezydent zawetuje „lex Ardanowski” i nie pozwoli, by spacer po lesie przypominał lekcję survivalu.32
  • Co zostało z Planu B26 sty 2020, 20:00Jaka była sytuacja mieszkaniowa w PRL? Tragiczna. Było tak, że ludzie wpłacali pieniądze na książeczki mieszkaniowe, a nie dostawali mieszkania. To była grabież. Ci, którzy dzisiaj chwalą tamte czasy, są zniewoleni przez złe emocje do ludzi...36
  • Podjadanie Białorusi26 sty 2020, 20:00Blisko, tanio i bez konkurencji. Białoruś miała być ziemią obiecaną dla polskich przedsiębiorców. Ale okazuje się, że wkrótce 400 naszych firm może stamtąd uciec. Niektóre już się zresztą ewakuowały40
  • Najpierw sąsiad, później Suwalszczyzna26 sty 2020, 20:00Polska naprawdę może utracić fragment swojego terytorium. Ekspansja rosyjska jest nieobliczalna, a nasi zachodni sojusznicy nie do końca godni zaufania – mówi Agnieszka Romaszewska, dyrektor telewizji Biełsat.43
  • Hossa bessa26 sty 2020, 20:00Fiskus kontra Airbnb Minister finansów idzie na wojnę z Airbnb, serwisem udostępniającym mieszkania na krótkoterminowy wynajem. Tadeusz Kościński w wywiadzie dla „Financial Times” przyznał, że chciałby opodatkować wszystkich, którzy za...44
  • Wygodne ładowanie w zasięgu26 sty 2020, 20:00Volkswagen włącza się w rozbudowę elektromobilnej infrastruktury, wprowadzając na rynek przystępną cenowo ładowarkę do samochodów elektrycznych.45
  • Grosza daj Wiedźminowi26 sty 2020, 20:00Polskie firmy marzą o tym, żeby powtórzyć sukces „Wiedźmina” CD Projektu. W ubiegłym roku na GPW zadebiutowało 10 firm z sektora gamingowego, a w tym roku ma być ich już dwa razy więcej.46
  • Rozrywka w komórce26 sty 2020, 20:00Rynek gier mobilnych rośnie, klienci chcą mieć stały dostęp do ulubionej rozrywki i są gotowi płacić za dodatkowe opcje – przekonuje Maciej Popowicz, prezes Ten Square Games.48
  • Czarodzieje wirtualnej rzeczywistości26 sty 2020, 20:00Mamy nadzieję, że wkrótce logo Carbon Studio stanie się dla wszystkich graczy VR certyfi katem jakości – mówi Błażej Szaflik, prezes zarządu Carbon Studio.49
  • Biuro szyte na miarę26 sty 2020, 20:00Masz prężną, kilkuosobową firmę? Szukasz biura, które będzie nie za duże, nie za drogie, za to w świetnej lokalizacji i dostępne od zaraz? Podpowiadamy, jak je wybrać.50
  • Między biznesem a baśnią26 sty 2020, 20:00Czy istnieje idealny hotel na wyjazd służbowy? I tak, i nie. Nie, bo gusta i potrzeby firm oraz gości są różne. Tak, jeśli wiemy, na co zwracać uwagę przy wyborze. Oto krótki poradnik.52
  • Jerozolimski klub przyjaciół Władimira Putina26 sty 2020, 20:00Klub pożytecznych idiotów Kremla poszerzył się o szacowny przecież Yad Vashem i premiera Binjamina Netanjahu. W tle toczy się ostra rywalizacja o przejęcie kontroli nad pamięcią o Holokauście między Żydami amerykańskimi a tymi sprzyjającymi Rosji.56
  • Na kłopoty Bernie26 sty 2020, 20:00Bernie Sanders wyrasta na nieoczekiwanego lidera wyścigu po nominację na kandydata na prezydenta USA z ramienia Partii Demokratycznej. Światowa polityka stoi u progu zmiany, która może być bardziej doniosła niż wybór Donalda Trumpa w 2016 r.60
  • Za mało Rosjan26 sty 2020, 20:00Reforma ustroju Rosji zdominowała doniesienia na temat orędzia o stanie państwa, które 15 stycznia wygłosił w Dumie Władimir Putin. Nic zresztą dziwnego, skoro z kształtu owej reformy wszyscy próbują odczytać, jakie polityczne plany może mieć...64
  • Ojciec Solidarności26 sty 2020, 20:00Jan Paweł II był nie tylko inspiratorem wolnościowej rewolucji, lecz także w pewnym sensie sam brał w niej udział. Oto kilka nieznanych szerzej faktów świadczących o wyjątkowych związkach papieża i Solidarności.66
  • Zapomniana kolebka Sierpnia26 sty 2020, 20:00Sierpień 1980 r. miał przełomowe znaczenie nie tylko dla polskiej historii, lecz także dla kształtowania się tożsamości powojennych mieszkańców Wrocławia.68
  • Wróćmy do Sierpnia26 sty 2020, 20:00Powrót do ideałów roku 1980 może być dla Polski drogą do rozstrzygania wielu fundamentalnych dylematów – mówi Jarosław Broda, uczestnik wrocławskich strajków.74
  • Solidarność – to znaczy jeden i drugi26 sty 2020, 20:00Idea strajku, który nie wysuwa własnych postulatów, lecz popiera w całości Gdańsk, zrodziła się we Wrocławiu. Za przykładem poszli inni, co nadało dynamikę całej solidarnościowej rewolucji.76
  • Sposób na zdrowe stawy26 sty 2020, 20:00Ludzie będą żyli coraz dłużej. Od tego, w jakim stanie będzie ich układ kostno-stawowy, zależy w dużej mierze ich komfort życia i stan zdrowia w późnej starości.80
  • Kosmos nie wierzy łzom26 sty 2020, 20:00Filmowcy zawsze z uwagą patrzyli w kosmos. Dzisiaj jednak zamiast nowych szans dla ludzkości znajdują tam odbicie ziemskich problemów: cynicznej polityki, nierówności, społeczeństwa oczekującego nieustannego spektaklu.82
  • O tym Salinger nie pisał26 sty 2020, 20:00W styczniu ubiegłego roku minęła setna rocznica urodzin J.D. Salingera. Teraz, 27 stycznia 2020 r. – 10 lat od jego śmierci. Przez trzy dekady XX w., głównie za sprawą powieści „Buszujący w zbożu”, Salinger był chyba najbardziej wpływowym pisarzem...86
  • Niebo nad Berlinem26 sty 2020, 20:00Tom Tykwer i jego ekipa nie cofają się do Berlina dwudziestolecia międzywojennego, aby obserwować narodziny nazizmu. Zamiast tego tworzą fascynującą kronikę przemian społecznych. Pokazują codzienność pracowników wydziału dochodzeniowego, którzy...90
  • Film26 sty 2020, 20:00Na zachodzie bez zmian Nie martw się, pewnie dostaniemy za to medal. Nic tak nie ucieszy wdowy, jak kawałek metalu” – mówi młody kapral w „1917”. W ogarniętej I wojną światową Francji dwóch żołnierzy próbuje przedostać się przez linię frontu do...91
  • Muzyka26 sty 2020, 20:00Elitarna szkoła Uczeń słynnego liceum. Syn słynnego profesora. Mata w kilka tygodni stał się jedną z najbardziej rozpoznawalnych postaci na polskiej scenie muzycznej. Nagrał „Patointeligencję”, którą jedni czuli się obrażeni, inni zafascynowani....92
  • Książka26 sty 2020, 20:00Archiwalne ostatki Kiedy się patrzy na opasłe tomy korespondencji np. Lema czy Mrożka, rodzi się pytanie: kiedy aktywni autorzy znajdowali czas na pisanie tylu listów? Jednak znajdowali i czytelnicy mają teraz z tego uciechę, a badacze literatury...93
  • American Beauty26 sty 2020, 20:00Z uwagi na zbyt niskie zarobki nie mogę się uważać za klasę średnią (w USA od ok. 10 tys. dolarów miesięcznie), ale w miarę jak się starzeję, to, oczywiście, „mieszczanieję”. Zapewne gdyby zbuntowany 16-letni Michaś miał spędzić dzień w...94
  • Rozbudziłam erotycznie Polki26 sty 2020, 20:00Nie można zignorować tego, że moja książka zapoczątkowała rewolucję seksualną w tym kraju – mówi Blanka Lipińska, autorka serii bestsellerowych powieści erotycznych i scenariusza do filmu „365 dni”, który w lutym wejdzie na ekrany.96
  • Wzbudzać emocje w odbiorcach26 sty 2020, 20:00Stephen King nieustannie mnie inspiruje. Ilekroć mam słabsze dni, czytam lub oglądam jakiś wywiad z Kingiem – mówi Remigiusz Mróz.100
  • ORLEN z Alfa Romeo Racing26 sty 2020, 20:00PKN ORLEN został tytularnym sponsorem zespołu Alfa Romeo Racing w sezonie 2020 Formuły 1. W ramach współpracy Robert Kubica dołączył do zespołu, a logotyp ORLEN będzie głównym elementem graficznym na bolidzie i kombinezonach102
  • Kugiel, czyli zapiekanka26 sty 2020, 20:00Pierwotnie kugiel gościł na żydowskich stołach jako wykwintne i koszerne danie z dodatkiem gęsiny lub baraniny104
  • Jak polepszyć swoje życie26 sty 2020, 20:00Zapomnij o cudach, czarach i dobrych wróżkach. Poprawa twojego życia jest możliwa, pod warunkiem że sam się do tego zabierzesz. Najlepiej od zaraz.105
  • Zrób sobie… Lindę26 sty 2020, 20:00Obudź się, Pasikowski! Mamy rok 2020, James Bond wkrótce będzie kobietą, a Franz Maurer wciąż jest tym samym Bogusiem!106