Wśród wszystkich obietnic, jakie złożył Andrzej Duda, dwie były szczególne. Zapowiedź obniżenia wielu emerytalnego i postulat podniesienia kwoty wolnej od podatku. Zobowiązania były bardzo chwytliwe, wręcz populistyczne – ludzie chcą pracować krócej, nadal niewielu z nich ma świadomość, że krótszy czas pracy to znacznie niższa emerytura i gigantyczne problemy budżetu. Nikt nie chce też płacić wyższych podatków, jeżeli może oddawać państwu mniej. Duda bezbłędnie trafił w te oczekiwania. Emerytalne i podatkowe obietnice miały znaczący wpływ na wynik głosowania. Było to jednak stąpanie po cienkim lodzie. Bo te zobowiązania są nie do udźwignięcia przez budżet państwa.
PRACA PRZEZ 40 LAT
W kampanii wyborczej Andrzej Duda mimo to grzmiał: kto wpadł na ten pomysł i po co? To wymuszanie pracy do śmierci, władza oferuje emeryturę jak swoisty zasiłek przedśmiertny. I zapowiedział, że wspólnie z ekspertami zrobi projekt nowej ustawy. Jego słowa zostały odebrane jak zapowiedź powrotu do starego systemu. A to oznaczałoby, że trzeba znaleźć do 2020 r. grubo ponad 43 mld zł. Ta kwota wynika z szacunków zawartych w uzasadnieniu do reformy emerytalnej z 2012 r. Duda, gdy zapowiadał kontreformę, sprytnie ominął problem kosztów. Mówił w wiecowy sposób, bez szczegółów. Co planuje, okazało się dopiero w umowie, jaką podpisał z szefami OPZZ i Solidarności. Zobowiązał się, że będzie „dążył do obniżenia wieku emerytalnego i powiązania uprawnień emerytalnych ze stażem pracy”. To oznaczało, że nowy projekt ustawy o emeryturach nie będzie zwykłym, kosztownym powrotem przepisów sprzed trzech lat.
Tydzień po wyborach Andrzej Duda to potwierdził. Wiek przejścia na emeryturę zostanie obniżony, ale trzeba będzie przepracować co najmniej 40 lat. Po spełnieniu tych kryteriów będzie można dalej zarabiać i w ten sposób podwyższać późniejsze świadczenie emerytalne. Takie założenia są bliskie propozycjom Solidarności i OPZZ. – Chcę dać ludziom możliwość wyboru. Jeśli ktoś chce pracować dłużej, proszę bardzo. Podejrzewam, że wielu ludzi będzie chciało kontynuować zatrudnienie, zbierając w ten sposób większy kapitał – mówił prezydent elekt w czwartek w RMF FM. Takie rozwiązanie nie będzie generowało tak wielkich kosztów jak powrót do starego systemu (według danych ZUS w 2013 r. spośród wszystkich osób, które przeszły na emeryturę, aż 72,8 proc. miało staż pracy krótszy niż 40 lat).
Solidarności ta koncepcja odpowiada. – Nie będziemy napierać, żeby wracać do starego wieku emerytalnego, czyli 65 lat dla mężczyzn i 60 dla kobiet – mówi „Wprost” szef „S” Piotr Duda. Ujawnia, że Solidarność podpisze się pod projektem, który emeryturę będzie uzależniał od wieku i stażu pracy. Niewykluczone, że zostanie też wprowadzona nowa zasada – zakończyć pracę będzie można dopiero po zgromadzeniu kapitału pozwalającego na wypłatę minimalnej emerytury. – Będziemy szli w kierunku rozwiązań niemieckich – zapowiada szef Solidarności. W Niemczech wiek emerytalny został obniżony. Świadczenie przysługuje w 63. roku życia po przepracowaniu 45 lat. O kompromis ze związkami nie będzie więc trudno. W parlamencie podobnie, SLD złożył projekt, który zmierza w podobnym kierunku. Kobiety mogą przejść na emeryturę po 35 latach pracy, mężczyźni po 40. Projekt ustawy emerytalnej prezydenta elekta będzie też podobny do propozycji Bronisława Komorowskiego (wprowadzał możliwość przechodzenia na emeryturę po 40 latach pracy). Ustępujący prezydent swój projekt zapowiedział tuż przed II turą głosowania. Miał go przedstawić do konsultacji społecznych, ale tego nie zrobił. A po przegranym głosowaniu usunął zapowiedź inicjatywy ze swojej strony internetowej. Finanse państwa były w stanie udźwignąć zmiany proponowane przez Bronisława Komorowskiego. Rząd nie protestował, gdy mówił: – To będzie spory wysiłek finansowy dla państwa, ale te pieniądze są. Platformie trudno będzie więc podnosić argument, że projekt Dudy jest szkodliwy dla budżetu.
NIŻSZE PODATKI
Jednak to nie ustawa emerytalna ma najwyższy priorytet. Na pierwszym miejscu listy z planowanymi inicjatywami prezydenckimi jest zwiększenie kwoty wolnej od podatku. Prezydent elekt ujawnił, że zaproponuje 8 tys. zł. Dziś to 3091 zł. Taka kwota pozwala na obniżenie rocznego podatku o 556 zł. Propozycja Andrzeja Dudy zwiększyłaby tę kwotę do 1440 zł, dawała zatem każdemu podatnikowi blisko 900 zł rocznie. To konkretna propozycja, która ma kosztować budżet ok. 12 mld zł.
Ale nawet krytyczne wobec postulatów Andrzeja Dudy Forum Obywatelskiego Rozwoju Leszka Balcerowicza ocenia, że podniesienie kwoty wolnej od podatku „ma pewne uzasadnienie”. Pod warunkiem że zostanie wskazany sposób sfinansowania takiej ustawy. Według FOR konieczne będzie podniesienie podatków pośrednich. Andrzej Duda widzi to inaczej. Będzie szukał pieniędzy tam, gdzie najłatwiej o tym mówić. Zapowiada usprawnienie systemu podatkowego i skuteczniejsze ściąganie podatku VAT. Szacuje, że w ten sposób Skarb Państwa jest w stanie wzbogacić się o 35-55 mld zł rocznie. O zapowiadanym w kampanii wyborczej opodatkowaniu sklepów wielkopowierzchniowych i instytucji bankowych mówi ostrożniej: jest to do rozważenia. I dodaje: – Nie widzę powodów, żeby banki, zarabiające olbrzymie pieniądze, w dodatku obciążające Polaków najwyższymi w Europie opłatami i prowizjami, transferujące w ogromnej części swoje zyski za granicę, nie miały przyłożyć się do odbudowy polskiej gospodarki. Nie brzmi to już tak postulatywnie jak jeszcze kilka tygodni temu.
500 ZŁ NA DZIECKO, ALE NIE KAŻDE
Ustawa o emeryturach i kwocie wolnej od podatku nie wyczerpują listy Andrzeja Dudy. Mocną pozycją jest obietnica 500 zł na każde dziecko dla najbiedniejszych rodzin i na drugie i kolejne dziecko w przypadku rodzin o średnich zarobkach. – Bankom nie będzie się opłacało emitować reklam kredytów na wyprawki do szkoły. Bo nikt kredytów nie będzie potrzebował – mówił Andrzej Duda w pierwszych dniach kampanii. Ta obietnica też została nieco zmodyfikowana. Bliżej głosowania Andrzej Duda łagodził ten postulat, mówiąc tylko o rodzinach najbiedniejszych. Ile kosztowałby państwo ten pomysł w pierwotnej wersji? Według FOR byłoby to 20 mld zł rocznie. Wyliczenia te są szacunkowe, oparte na założeniu, że po 500 zł dostałaby połowa dzieci w Polsce (3,5 mln dzieci).
POMOC DLA FRANKOWICZÓW
Co znajdzie się na końcu obietnic? Zapewne zapowiedź ulżenia frankowiczom, czyli osobom, które zaciągnęły kredyt mieszkaniowy w szwajcarskiej walucie. Sytuacja tej dużej i wpływowej grupy jest bardzo trudna. Wartośćich mieszkań liczona według rosnącego od lat kursu franka jest nawet dwukrotnie większa niż wartość rynkowa. Mieszkania są niesprzedawalne, raty horrendalnie wysokie. Gdy w marcu kurs franka przekroczył 4 zł, rząd obiecał, że pomoże. Do dziś nie powstał żaden sensowny pomysł, jak rozwiązać ten problem. Co więcej, Związek Banków Polskich, który miał na życzenie rządu zaproponować własne rozwiązania, zrobił to, ale zostały one zgodnie przez media, ekspertów i komentatorów nazwane kpiną. Nie proponują niczego sensownego w tej sprawie.
W tej sytuacji PO wręcz wystawia piłkę Andrzejowi Dudzie i PiS. Pierwotnie ten pierwszy mówił o przewalutowaniu kredytów na złote po kursie z dnia zawarcia umowy. Problem w tym, że dla banków byłby to koszt ok. 44 mld zł. Trudno wyobrazić sobie, by mogły to udźwignąć. W tej sytuacji PiS łagodzi nieco przekaz, mówiąc o konieczności wzięcia na siebie przez banki części kosztów wynikających ze wzrostu kursu franka. Platforma Obywatelska na razie wstrzymała oddech. Nie komentuje planów Andrzeja Dudy. – Nie odnosimy się do pomysłów. Czekamy na konkretne projekty ustaw i informacje, gdzie znajdują się pieniądze na ich sfinansowanie – mówi posłanka Katarzyna Skowrońska, przewodnicząca sejmowej komisji finansów publicznych. Jej wypowiedź jest wymijająca, bo trudno krytykować pomysły, które wychodzą naprzeciw społecznym oczekiwaniom. Ale ta konfrontacja jest nieuchronna.
Pierwsze projekty bardzo szybko trafią do Sejmu. Potwierdził to tuż po wyborach rzecznik PiS Marcin Mastalerek. Projekt emerytalny nazwał pilnym. Podatkowy – bardzo pilnym. Ta ostatnia ustawa będzie forsowana najmocniej – tak żeby Sejm rozpatrzył ten projekt jeszcze przed wyborami. – Trzeba to przegłosować w Sejmie do listopada, tak żeby od 1 stycznia weszła w życie – mówi Mastalerek. I to jest możliwe. Andrzej Duda obejmie urząd prezydenta 6 sierpnia. Po tej dacie w planie obrad Sejmu są dwa posiedzenia – we wrześniu. Wybory mogą się odbyć już w niedzielę 9 października. Czasu jest niewiele, ale wystarczająco dużo, żeby przeprowadzić przez Sejm każdy przygotowany wcześniej projekt ustaw. A tym bardziej tak prosty jak podwyższenie kwoty wolnej od podatków. Debata na temat tych dwóch propozycji, emerytalnej i podatkowej, przekształci się w najpoważniejszy spór polskiej polityki, który może zdecydować o wynikach wyborów do Sejmu. ■
©� WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE
Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy tygodnika Wprost.
Regulamin i warunki licencjonowania materiałów prasowych.
Komentarze