Kaczyńskotuskizm

Dodano:   /  Zmieniono: 
Konserliberalizm, czyli jak pogodzić PiS z PO
Spadający na podłogę pluszowy miś przesłonił tradycyjne konflikty na linii prawica-lewica. A zaciekłość sporu między narodowo-konserwatywnym Prawem i Sprawiedliwością a liberalną Platforma Obywatelską przeszła wszystko to, co widziano w Polsce od kilkunastu lat. Gdyby wierzyć w to, co mówią i czynią obecnie polscy politycy, między PiS i PO rozciąga się prawdziwa przepaść, najgorsza ideologiczna przeszkoda, jaką nasz kraj widział. Przed ostatnimi wyborami partia, które je wygrała, kazała nam wybierać między solidarnością a liberalizmem. Czy rzeczywiście największą różnicą między PiS a PO jest ideologia? Czy to właśnie liberalna trucizna, która tak bardzo zasmuciła pluszowego misia z telewizyjnych przedwyborczych spotów PiS, nie pozwala znaleźć wspólnego języka między Kaczyńskim a Tuskiem albo Marcinkiewiczem i Rokitą?
Wygląda na to, że mamy raczej do czynienia z mistyfikacją. Bo tak naprawdę, jeśli chodzi o postrzeganie świata i gospodarki, zarówno konserwatyzm, jak i liberalizm zamiast dzielić, powinny ułatwiać rozmowę obu tych ugrupowań. Co można zaproponować naszym wyniszczającym się dominującym dziś w sondażach partiom? Proponuję konserliberalizm, czyli połączenie przywiązania do tradycji i społecznego porządku z nowoczesną wizją polityki gospodarczej. Nazwa jest moja, ale trend, który nazwałem konserliberalizmem, tak naprawdę już istnieje. Także w Polsce.

Konserwatyzm kontra liberalizm
Czym jest w gruncie rzeczy konserwatyzm? Zgodnie ze słownikowymi wyjaśnieniami, jest to ideologia bazująca na poszanowaniu dla tradycyjnych instytucji społecznych, religii, szacunku dla władzy. Jest to także ideologia o zakorzenionym braku pełnego zaufania do jednostki, która jest grzeszna, nigdy nie będzie doskonała i zawsze może postępować niewłaściwie. Konserwatyści patrzą więc na silne instytucje państwowe jako na rodzaj zabezpieczenia przed egoizmem i złymi cechami ludzkiego charakteru. Nie mają one obywatelom zabierać wolności, ale mają pilnie strzec, aby ta wolność nie została nadużyta ze szkodą dla innych. Z drugiej strony, konserwatyzm to nie komunizm. Instytucje publiczne mają bronić zasad i uczciwości, ale nie mają zastępować ludzi w działalności gospodarczej. Konserwatyści nie mają więc nic przeciwko rynkowi - przeciwnie, to właśnie wolny rynek, konkurencja i prywatna przedsiębiorczość stanowią podstawę trwałego rozwoju. Wykwitem politycznego konserwatyzmu jest niemiecka chadecja i stworzone po wojnie przez Konrada Adenauera nowe Niemcy, przez dziesięciolecia łączące najlepsze cechy sprawnego i skutecznego państwa z efektywną gospodarką i obywatelskimi swobodami.
Liberalizm bazuje z kolei na przekonaniu, że wolność ludzi jest wartością nadrzędną, naturalne prawa rządzące rynkiem i społeczeństwem są w stanie sprawnie rozwiązywać konflikty i problemy, a instytucje publiczne są oczywiście niezbędne, ale tylko w takim zakresie, który nie ogranicza nadmiernie wolności człowieka. Słowem, liberał wierzy w prawidłowe zachowanie człowieka i w samoregulujące mechanizmy rynkowe, podczas gdy konserwatysta jest w obu tych dziedzinach bardziej wstrzemięźliwy.
Czy obie ideologie są z sobą w zasadniczy sposób skłócone? W pewnych dziedzinach na pewno, w pewnych jednak nie. Skoro i konserwatyści, i liberałowie godzą się na kluczową rolę rynku i prywatnej przedsiębiorczości w rozwoju gospodarczym, na polu ekonomicznym różnice między nimi dają się w znacznej mierze załagodzić. Między żądanym przez konserwatystów czujnym nadzorem instytucji publicznych, mającym na celu przeciwdziałanie realizowanemu kosztem innym nadmiernemu ekonomicznemu egoizmowi, a akceptowaną przez liberałów potrzebą dobrych regulacji rynkowych, broniących konkurencji i uczciwych reguł gry, nietrudno daje się znaleźć kompromis. Podobnie można szukać kompromisu w sferze społecznej - w końcu szacunek dla religii i tradycyjnych wartości społecznych nie musi być okazywany przez ograniczanie wolności obywateli.
Konserwatyzm z liberalizmem nie są skazane na stałą walkę. Odwrotnie, nie jest trudno znaleźć pola współpracy. Oczywiście, wówczas gdy za szyldem rzekomego "konserwatyzmu" nie kryją się miłośnicy etatyzmu, protekcjonizmu i państwowego socjalizmu, a za szyldem "liberalizmu" nie chowają się anarchiści marzący o rozmontowywaniu publicznych instytucji dla samej przyjemności tego działania. Obawiam się, że w znacznej mierze w takiej właśnie sytua-cji znaleźliśmy się obecnie w Polsce.

Rynek kontra etatyzm
Liberalizm daje się pogodzić z konserwatyzmem, podobnie jak w przeszłości udało się go pogodzić z elementami tradycji socjalistycznej. Koniec XX wieku można uznać za okres potężnej ofensywy liberalizmu wdzierającego się w sam środek tradycyjnych podziałów na scenie politycznej. W pierwszej połowie XX wieku wydawało się, że główną linią podziału społecznego jest podział lewica - prawica, w którym lewica broniła interesów świata pracy, a prawica - interesów kapitału. Tradycyjny liberalizm podobnie jak konserwatyzm znajdował się wówczas po stronie prawicy, broniąc wolnego rynku przed etatystycznymi zakusami ideologów socjalizmu. Dalszy rozwój światowej gospodarki zadał kłam tezie, że główny konflikt społeczny przebiega dziś na linii praca - kapitał. Znacznie silniejszy okazał się konflikt na linii: zwolennicy rynku - zwolennicy etatyzmu, który po jednaj stronie sceny postawił wielkiego przedsiębiorcę i wysoko wykwalifikowanego pracownika, a po drugiej - słabo wykształconego robotnika oraz właściciela małego sklepu. Liberalizm przystąpił więc do wielkiej ofensywy, przenikając stopniowo do dawnych ideologii lewicowych i dostosowując je do współczesnego świata. Część partii o rodowodzie socjaldemokratycznym, jak Partia Pracy Tony'ego Blaira albo hiszpańska PSOE Felipe Gonzáleza, przeszły metamorfozę, umiejętnie łącząc część swoich dawnych lewicowych ideałów z liberalizmem w dziedzinie gospodarczej. Powstał w ten sposób socjalliberalizm, nowoczesny nurt polityczny, który umie radzić sobie z wyznaniami globalizmu i nowoczesnej gospodarki, nie tracąc całkiem swoich lewicowych korzeni.
Taka sama metamorfoza zachodzi i po drugiej stronie tradycyjnej sceny politycznej. Partie prawicowe i konserwatywne, dostosowując się do wymogów współczesnego świata, sięgają po język liberalizmu w sprawach gospodarczych. Robili to i robią José Aznar w Hiszpanii, Angela Merkel w Niemczech, a nawet - w specyficzny dla siebie sposób - Silvio Berlusconi we Włoszech. Gospodarczy liberalizm okazuje się kuszącym uzupełnieniem konserwatyzmu z co najmniej dwóch powodów. Po pierwsze, przemawia dobrze do dominującej w społeczeństwach zachodnioeuropejskich klasy średniej, po drugie, dobrze pasuje do współczesnej światowej gospodarki, dając szansę na ekonomiczny sukces. Wyrasta więc nam konserliberalizm, inteligentne połączenie przywiązania do tradycji i społecznego porządku z nowoczesną wizją polityki gospodarczej.
To, co budzi nadal pewne zdumienie w Europie, nie jest niczym nowym w Ameryce. W gruncie rzeczy obie główne partie w USA to partie liberalne - z tym że demokraci są bliżsi postaw socjalliberalnych, a republikanie - konserliberalnych (notabene z polskiego punktu widzenia obie amerykańskie partie byłyby sklasyfikowane jako "ultraliberalne", a być może i "lumpenliberalne").

Przepaść do przejścia
Czy rzeczywiście między PiS i PO rozpościera się w sferze gospodarczej ideologiczna przepaść nie do przejścia? Jeśli nawet tak jest, to wcale nie z powodu niemożności połączenia wartości liberalnych i konserwatywnych. Konflikt o to, czy prywatyzować kopalnie i fabryki, nie ma nic wspólnego z ideologią - jest to bardziej efekt presji związków zawodowych, które boją się o swoje miejsca pracy, niż różnic w postrzeganiu świata. Podobnie jest z kłótniami o kierunki reformy finansów publicznych, o niezależność banku centralnego, o prywatyzację banków czy o zmiany podatkowe. Konserwatyści z PiS bez problemu mogliby znaleźć wspólny język z liberałami z PO. Tyle że nie wydaje się, aby w obecnych polskich warunkach chodziło o znalezienie wspólnego języka. Odwrotnie, im mniej wspólnego języka, tym lepiej.

Fot: M. Stelmach
Więcej możesz przeczytać w 28/2006 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 28/2006 (1231)

  • Wprost od czytelników16 lip 2006Słabosilni Gratuluję Janowi Winieckiemu doskonałego artykułu "Słabosilni" ("Wprost", nr 26). Chyba należę do tej mniejszości, która zdaje sobie sprawę, że dość już rozdawania naszych pieniędzy pieniaczom spod znaku kilofa -...3
  • Na stronie - Indeks Kaczyńskiego16 lip 2006Każdego dnia da się obliczyć, czy Polakom urzędujący premier się opłaca, czy też nie3
  • Skaner16 lip 2006SKANER POLSKA MODA Wybieg na Nowym Świecie Zwyciężczyni w biegu na szpilkach po Nowym Świecie dostanie w nagrodę 10 tys. złotych. Z tym że musi je wydać wyłącznie na stroje i dodatki. To tylko jedna z atrakcji przeznaczonego dla publiczności...8
  • Playback16 lip 2006Jarosław Kaczyński, prezes Prawa i Sprawiedliwości © S. KAMIŃSKI/AG12
  • Poczta16 lip 2006O NAS ZA NAS Piotr Semka w ciekawym artykule "O nas za nas" ("Wprost", nr 25) dopuścił się nieścisłości historycznej. Napisał, że Prusy ukarały Saksonię za to, że jej władca został księciem warszawskim i dlatego Saksonia...12
  • Ryba po polsku - Pogrzeb pierwszej klasy16 lip 2006Spieszmy się kochać ludzi, tak szybko odchodzą ze stanowisk13
  • Z życia koalicji16 lip 2006ZYTA GILOWSKA NIE WRÓCI do rządu - podały gazety. Nie bylibyśmy tacy pewni. A że Waldek Pawlak zostanie kiedykolwiek premierem, to ktoś przewidział? WESZLIŚMY NA STRON WWW.GILOWSKA.PL i cóż widzimy?! Jakaś kusząca piękność reklamuje strony porno....14
  • Z życia opozycji16 lip 2006JAN MARIA ETC. ROKITA POWIEDZIAŁ, że rząd się leni. Wreszcie człowiek, który wypowiada się tylko o tym, na czym się świetnie zna! PRZED SENACKĄ KOMISJĄ ETYKI chcą pisowcy postawić Stefana Niesiołowskiego. Zgadzamy się z tym połowicznie. Otóż, my...15
  • Nałęcz - Dosyć eufemizmów16 lip 2006W czerwcu 1956 r. w Poznaniu wybuchło powstanie, a nie bunt czy rewolta16
  • Fotoplastykon16 lip 2006Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)17
  • Komendant Kaczyński16 lip 2006Kazimierz Marcinkiewicz starał się rządzić, Jarosław Kaczyński będzie rzeczywiście rządził18
  • W żadnej sprawie nie ustąpię16 lip 2006Rozmowa z Jarosławem Kaczyńskim, prezesem PiS, kandydatem na premiera22
  • Pułapka na Kaczyńskich16 lip 2006Prawo i Sprawiedliwość przetrwa, jeśli pójdzie śladem amerykańskich republikanów24
  • Czy znów mamy się bać Niemców?16 lip 2006Od czasu III Rzeszy nie było w Niemczech takiego wybuchu narodowej dumy jak podczas mundialu26
  • Awantura niedyplomatyczna16 lip 2006Nadreakcja polskich władz na publikację "Die Tageszeitung" powoduje, że nasz kraj traci przyjaciół i wpływy34
  • Najśmieszniejsza wojna nowożytnej Europy16 lip 2006Nikt nie przewidział, że trzecia wojna z Niemcami będzie się toczyć o kartofla36
  • Panamski łącznik16 lip 2006Lada dzień może zostać zniszczona dokumentacja operacji finansowych Edwarda Mazura, ściganego za podżeganie do zabójstwa gen. Papały38
  • Giełda16 lip 2006Hossa Świat Rakietowe niewypały Giełdy w Seulu i Tokio spokojnie zareagowały na próby rakietowe Korei Północnej. Indeks Nikkei 225 spadł w ubiegłą środę o 114,56 punktów, czyli zaledwie 0,7 proc. Osiem lat temu, gdy Phenian wystrzelił pocisk,...40
  • Porażeni prądem16 lip 2006Realnie płacimy za prąd trzykrotnie więcej niż Brytyjczycy!42
  • Kaczyńskotuskizm16 lip 2006Konserliberalizm, czyli jak pogodzić PiS z PO48
  • Ford Kłopot Company16 lip 2006Akcje Forda trafiły do puli papierów "śmieciowych"50
  • Załatwione odmownie - Arcy-Lepper16 lip 2006Przyspieszenie emigracji jest reakcją na zalewającą nas falę ignorancji i demagogii56
  • Supersam16 lip 200658
  • Auto dla papieża16 lip 2006Volvo XC90 z silnikiem V8 otrzymał w minionym tygodniu papież Benedykt XVI. Firma pochwaliła się zmianami, jakich dokonała w modelu XC90, który debiutował trzy lata temu. Auto doczekało się nowego mocnego silnika sześciocylindrowego o pojemności...58
  • Kameralny robot16 lip 2006Wysoka rozdzielczość 1,3 M piksela, system automatycznej korekcji kolorów i regulacji jasności - to podstawowe zalety techniczne kamery internetowej Apollo AC-909. Kamera jest przede wszystkim gratką dla wymagających estetów - jej futurystyczne...58
  • Platynowe pióro szachistów16 lip 2006Jan Paweł II, George W. Bush, Ronald Reagan czy Borys Jelcyn - to tylko niektórzy z wielkich postaci tego świata, którzy pisali piórem Duofold marki Parker. Firma, nie rezygnując z tradycji, postanowiła tym razem przedstawić mniej oficjalny,...58
  • Kobra Armaniego16 lip 2006Joan Collins, pamiętna Alexis z "Dynastii", zainspirowała powstanie nowej kolekcji Giorgio Armaniego, którą projektant otworzył zeszłotygodniową imprezę w Paryżu. Na wybiegu pojawiły się suknie w hollywoodzkim stylu, futra ze srebrnych...58
  • Kosmiczna Arena16 lip 2006Najbardziej ekstrawagancki zestaw kinowy roku - tak Europejskie Stowarzyszenie Technik Audiowizualnych uzasadniło przyznanie prestiżowej EISA Award zestawowi Arena marki Tannoy. Nagrodzony system to cztery głośniki przednie i tylne, głośnik...58
  • Viagra polityki16 lip 2006Aleksander Kwaśniewski - pierwszy, Lech Kaczyński - dwunasty w rankingu najseksowniejszych polskich polityków60
  • Futbol masowego rażenia16 lip 2006Ten mundial utrwalił odwieczną hierarchię - w czołówce znalazły się same uznane marki64
  • Taniec walki16 lip 2006Capoeira to najgroźniejszy z tańców i najpiękniejsza z walk66
  • Dziwna inwigilacja16 lip 2006Albo rozpracowanie Radosława Sikorskiego było prywatną inicjatywą, albo najważniejsze dokumenty tej sprawy zniszczono68
  • Know-how16 lip 2006Koniec witamin Witaminy i minerały nie są tak korzystne dla zdrowia, jak sądzono. Nie potwierdzono naukowo, że witaminy z grupy B usprawniają pracę mózgu i poprawiają pamięć. Choć obniżają stężenie we krwi homocysteiny uszkadzającej naczynia...71
  • Koszmar alergika16 lip 2006Stężenie pyłków w powietrzu jest prawie trzy razy wyższe niż zazwyczaj o tej porze roku72
  • Ocean skarbów16 lip 2006Na podwodnych wykopaliskach można zarobić miliardy dolarów76
  • Dzieci na obiad16 lip 2006Rekiny zjadają się już w macicy matki78
  • Bez granic16 lip 2006Koalicja nieliniowa W ciągu godziny Słowacja zmieniła się z prawicowo-liberalnej w lewicowo-populistyczną. Tyle czasu potrzebował prezydent Słowacji Ivan Gašparovic po przyjęciu dymisji gabinetu Mikuláša Dzurindy, by powołać nowy koalicyjny rząd,...80
  • G-8 w Putinogradzie16 lip 2006W Petersburgu Putin zagra rolę energetycznego cara odnowiciela82
  • Pierwsze wirtualne mocarstwo16 lip 2006Rosja zmierza prosto do autorytaryzmu drogą wyznaczoną przez Borysa Jelcyna86
  • Przegrani zwycięzcy16 lip 2006Polityka nie znosi remisów88
  • Muzeum Europa16 lip 2006"Denacjonalizacja" Unii Europejskiej będzie oznaczać koniec Europy90
  • Menu16 lip 2006KRÓTKO PO WOLSKU Żonokomis Można wierzyć albo nie - Indie stają się terenem prekursorskich rozwiązań w skali światowej. Jak doniosły media, upowszechnia się tam zwyczaj wypożyczania żon. Na tydzień, miesiąc lub kwartał. O wypożyczaniu na godzinę...92
  • Recenzje16 lip 200694
  • Latający Chińczycy16 lip 2006Chen Kaige ("Żegnaj, moja konkubino") widać pozazdrościł sukcesów swemu rywalowi Zhangowi Yimou ("Dom latających sztyletów") i nakręcił utrzymaną w podobnej baśniowej konwencji superprodukcję (z budżetem 35 mln dolarów...94
  • Złudna sprawiedliwość16 lip 2006Z nowej, świetnej powieści autora głośnej "Paranoi" można zrobić przynajmniej trzy całkiem różne filmy. Pierwszy to dramat sensacyjny: historia dyrektora Nicka Conovera, który wbrew swej woli zwolnił z pracy pięć tysięcy ludzi i stał się...94
  • Kod Saddama16 lip 2006Od Hitlera do Husajna niedaleko. Przynajmniej w książce Julii Navarro. Autorka wrzuciła dyktatorów do jednego wora i okrasiła wątkiem biblijnym. "Gliniana Biblia", hiszpański bestseller, to opowiastka o nawiedzonej pani archeolog, jej...94
  • Prawda o kłamstwach16 lip 2006Greta Garbo zarobiła w młodości tyle, że choć przez następne pół wieku nie pracowała, zostawiła majątek szacowany na 32 mln dolarów. Chaplin uwielbiał erotyczne schadzki z małolatami, a za wypadek samochodowy spowodowany przez Clarka Gable'a, w...94
  • Głos zza grobu16 lip 2006To kolejna płyta, którą Polacy muszą zamawiać w zagranicznych sklepach internetowych. A wartość artystyczna krążka nie ulega kwestii. Należy on, podobnie jak cztery poprzednie pozycje serii i uzupełniający ją 5-płytowy box "Unearthed",...94
  • Naga kariera16 lip 2006Od Marylin Monroe do Britney Spears96
  • Ostatnia walka Supermana16 lip 2006Superliberalny Hollywood miał problem z historią konserwatywnego superbohatera100
  • Pazurem - Na wyrębie16 lip 2006Z telewizyjnej ramówki polecą zakłamani Kloss i pancerni, no i posuną jeszcze tego i tamtego za oglądalność104
  • Ueorgan Ludu16 lip 2006Nr 28 (195) Rok wyd. 5 WARSZAWA, poniedziałek 10 lipca 2006 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza PORA PRZEORIENTOWAĆ SIĘ NA BIAŁORUŚ Pan Prezydent doznał sensacji żołądkowych, po tym jak ktoś podsunął mu artykuł z typowo niemieckim niestrawnym humorem w...105
  • Skibą w mur - Okrągły stół w kwadracie16 lip 2006W kategorii Cios Roku wygrał "cios w papę Leppera, co prawda nie zadany, ale zapowiedziany"106