Kwitnie proceder sprzedawania pustych faktur VAT. Co za to grozi?

Zacznijmy od tego, że faktura to dokument, który potwierdza nabycie towarów lub usług. Potwierdza transakcję, która miała miejsce. Wielu przedsiębiorcom wydaje się, że kupienie faktury VAT i jej zaksięgowanie jest zupełnie normalne i nie naraża ich na odpowiedzialność karną. Są w większości przypadków przekonani, że ewentualne wykrycie takich faktur przez urząd skarbowy i ich zakwestionowanie, będzie rodziło wyłącznie obowiązek korekty deklaracji i konieczność zapłaty podatku. W praktyce wygląda to zupełnie inaczej.

Artykuł 56 kodeksu karnego skarbowego wskazuje na czym polega oszustwo podatkowe:

„Podatnik, który składając organowi podatkowemu, innemu uprawnionemu organowi lub płatnikowi deklarację lub oświadczenie, podaje nieprawdę lub zataja prawdę albo nie dopełnia obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie”.

Artykuł 61 kks wskazuje na odpowiedzialność wynikającą z nierzetelnego prowadzenia księgi (kara grzywny do 240 stawek dziennych), a art. 62 § 2 kks określa odpowiedzialność karną w wymiarze kary grzywny do 720 stawek dziennych albo kary pozbawienia wolności na czas nie krótszy od roku, albo obu tym karom łącznie za wystawienie nierzetelnej faktury lub rachunku albo posłużenie się takim dokumentem.

Natomiast artykuł 76a kks określa odpowiedzialność karną analogiczną, jak w przypadku art. 62 § 2 kks za podanie danych niezgodnych ze stanem rzeczywistym lub zatajenie rzeczywistego stanu rzeczy i wprowadzenie w błąd właściwego organu narażając na nienależny zwrot wydatków, o których mowa w przepisach o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym.

To tylko część przepisów karno-skarbowych, które mogą mieć zastosowanie w przypadku zakupu faktury VAT i wprowadzenie jej do ksiąg oraz uwzględnienie w rozliczeniu podatkowym.

Co prawda kodeks karno-skarbowy jest pobłażliwy dla osób, które złożą prawnie skuteczną korektę deklaracji podatkowej i w całości uiszczą, niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ, należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie wskazując wprost, że takie osoby nie podlegają karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, ale na tym odpowiedzialność nabywców faktur się nie kończy.

Wieloletnie więzienie za puste faktury

Kodeks karny już nie jest taki pobłażliwy dla sprawców przestępstw przeciwko wiarygodności dokumentów. Wystawienie, podrobienie, przerobienie czy też użycie tzw. pustej faktury za autentyczną to przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów.

Przepisy regulujące tą odpowiedzialność karną tj. art. 270a, 271a, 277a-277d zostały wprowadzone do kodeksu karnego ustawą z 10.02.2017 o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Założeniem ustawodawcy było skoncentrowanie się na przeciwdziałaniu i zwalczaniu przestępczości polegającej na tworzeniu nieprawdziwych, nierzetelnych dokumentów, które dotyczą okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia należności publicznoprawnej tj. podatku.

Wskazane powyżej przepisy przewidują drakońskie kary dla sprawców takich przestępstw sięgające nawet 25 lat pozbawienia wolności. Należy przy tym podkreślić, że wielokrotne popełnienie tych przestępstw polegające np. na comiesięcznym używaniu w rozliczeniu podatkowym nierzetelnych, nieprawdziwych faktur VAT będzie traktowane jako uczynienie sobie stałego źródła dochodu z przestępstwa co stanowi podstawę do zaostrzenia odpowiedzialności karnej. I nie ma tu znaczenia jakimi pobudkami sprawca miał się kierować.

Fałszerstwo materialne faktur uregulowane w art. 270a kk polegające na podrobieniu, przerobieniu w celu użycia jej za autentyczną lub użyciu jako autentycznej faktury VAT w zakresie okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia wysokości należności publicznoprawnej lub jej zwrotu albo zwrotu innej należności o charakterze podatkowym zagrożone jest w typie podstawowym przestępstwa karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8, a przypadku faktury lub faktury, zawierających kwotę należności ogółem, której wartość lub łączna wartość jest większa niż pięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości (mieniem wielkiej wartości jest mienie, którego wartość w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza 1.000.000 złotych), albo z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu podlega karze pozbawienia wolności na czas od 3 do 15 lub 20 lat. Wypadek mniejszej wagi zagrożony jest karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2.

Fałszerstwo intelektualne faktur z art. 271a kk obejmuje odpowiedzialność sprawców za użycie lub wystawienie faktury lub faktur, zawierające kwotę należności ogółem, której wartość lub łączna wartość jest znaczna (Mieniem znacznej wartości jest mienie, którego wartość w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza 200.000 złotych), poświadczając nieprawdę co do okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia wysokości należności publicznoprawnej lub jej zwrotu albo zwrotu innej należności o charakterze podatkowym zagrożone jest karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8, a w przypadku kwoty należności ogółem, której wartość lub łączna wartość jest większa niż pięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości, albo z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu zagrożone karą pozbawienia wolności od lat 3 do lat 15 lub 20.

Oba przestępstwa w przypadku faktury lub faktur, zawierających kwotę należności ogółem, której wartość lub łączna wartość jest większa niż dziesięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości (przekraczającą 10 mln zł) zagrożone są karą pozbawienia wolności od lat 5, albo karą 25 lat.

Niezależnie od skazania na karę pozbawienia wolności za wskazane powyżej przestępstwa można orzec obok kary pozbawienia wolności karę grzywny w wysokości do 3000 stawek dziennych.

Nadzwyczajne złagodzenie kary?

W przypadku tych przestępstw możliwość zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary lub odstąpienia od wymierzenia kary wobec sprawcy przestępstwa fałszowania faktur przewidziana jest w przypadku:

1. zawiadomienia przez sprawcę o przestępstwie organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności przestępstwa, a także wskazanie czynów pozostających w związku z popełnionym przez niego przestępstwem i ich sprawców, zanim organ ten o nich się dowiedział,
2. w przypadku gdy oprócz spełnienia powyższego, zwrócono korzyść majątkową osiągniętą z popełnienia tego przestępstwa w całości albo w istotnej części.

Nadzwyczajne złagodzenie kary możliwe jest również po wszczęciu postępowania, gdy sprawca ujawni organowi powołanemu do ścigania przestępstw wszystkie jemu znane, a nieznane dotychczas temu organowi istotne okoliczności przestępstwa, a także wskazał czyny pozostające w związku z popełnionym przez niego przestępstwem i ich sprawców.

I co dalej?

Postępowania dotyczące dystrybuowania i nabywania za pośrednictwem internetu nierzetelnych, niewiarygodnych czy sfałszowanych faktur są coraz częstsze. Są to postępowania, w których osób podejrzewanych może być nawet kilkaset czy kilka tysięcy. I w takim przypadku bardzo często prokuratura stawia zarzuty obejmujące praktycznie wszystkie wymienione powyżej przestępstwa wskazując każdemu kolejnemu podejrzanemu, że może skorzystać z nadzwyczajnego złagodzenia kary lub nawet warunkowego umorzenia postępowania jeżeli będzie współpracował z prokuraturą. Obserwuję sytuację, w której doprowadza się do tego, aby zatrzymany podejrzany dokonał autodenuncjacji.

Czytaj też:
WPROST o prawie: Kiedy można przesłuchiwać dziecko?

A czy możliwe jest wówczas skorzystanie z możliwości warunkowego umorzenia postępowania albo nadzwyczajnego złagodzenia kary? Co do zasady nie! A to dlatego, że instytucja warunkowego umorzenia postępowania nie ma zastosowania do zbrodni zagrożonej karą pozbawienia wolności 15 czy 25 lat. Co więcej nadzwyczajne złagodzenie kary możliwe jest wówczas, gdy ujawnione zostaną istotne okoliczności przestępstwa, które nie są znane organom ścigania. I tu jest największy problem. Sprawcy bardzo często mają ograniczoną wiedzę na temat całej sprawy. Obejmuje ona jedynie zbywcę oraz okoliczności przekazania faktury. Nie mają wiedzy na temat innych okoliczności, a te zazwyczaj są już znane prokuraturze. W takich przypadkach bez obecności obrońcy i jego aktywnego udziału w postępowaniu nie sposób oczekiwać łagodnego potraktowania przez organy ścigania czy w rezultacie sąd.

Prowadząc takie postępowania zauważyłem, że nawet ostatnie osoby w całym łańcuchu przestępstwa tj. osoby, które chciały zrobić sobie koszty wykorzystując takie faktury, traktowane są jako uczestnicy zorganizowanej grupy przestępczej, w której mieli odgrywać określoną rolę. W istocie odpowiedzą za użycie takich faktur, za uczynienie sobie z tego stałego źródła dochodu oraz za udział w zorganizowanej grupie przestępczej.