Marek Edelman doktor h.c. UJ

Swoje najwyższe wyróżnienie krakowska uczelnia przyznała dr Edelmanowi za "obronę nieprzemijających wartości, dobra, prawdy, wolności i przywracanie wiary w możliwości i siłę człowieka; umiejętności przekonywania do pokoju dla którego każda przemoc jest zaprzeczeniem człowieczeństwa i zasługuje na odrzucenie i pogardę; osiągnięcia w dorobku naukowym dotyczące badań przesiewowych nowotworów piersi i kardiologii; w uznaniu jego wielkiego autorytetu moralnego oraz promowanie postawy szacunku i zrozumienia dla osób o odmiennym światopoglądzie i poglądach religijnych".

O przyznanie godności wnioskowały wydziały: Nauk o Zdrowiu oraz Filozoficzny UJ. Na razie nie wiadomo, kiedy odbędzie się uroczystość wręczenia doktoratu Markowi Edelmanowi.

Dr Marek Edelman jest znakomitym kardiologiem i ostatnim żyjącym przywódcą powstania w Getcie Warszawskim. Jest autorem prawie 40 publikacji dotyczących zawału serca.

Dokładna data urodzin Edelmana nie jest znana. Przyjęto, że przyszedł na świat 1 stycznia 1922. Urodził się w Homlu, w rodzinie żydowskiej związanej z Bundem - socjalistyczną organizacją żydowskich robotników. Wraz z matką pod koniec lat 20. przeprowadził się do Warszawy.

Podczas okupacji Edelman zaangażował się w działalność Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB), był jednym z jej założycieli. Podczas powstania, po samobójstwie Mordechaja Anielewicza, został ostatnim przywódcą bojowników ŻOB podczas walk. Był w grupie kilkunastu uczestników powstania, którym udało się kanałami opuścić teren getta. Edelman brał też udział w powstaniu warszawskim.

Po wojnie nie wyjechał z Polski, od 1946 na stałe zamieszkał w Łodzi, został kardiologiem. Razem z prof. Janem Mollem - pionierem leczenia zawałów serca w Polsce - opracował metodę przeprowadzania operacji kardiologicznych w stanie rozległego zawału. W 1968 r. podczas antysemickiej nagonki Edelman został zwolniony z pracy w szpitalu wojskowym. Po interwencji Józefa Cyrankiewicza dostał posadę w jednym z łódzkich szpitali miejskich.

Pracę straciła wtedy także żona Edelmana - Alina Margolis, także lekarka. Ona zdecydowała się wraz z dziećmi na emigrację do Francji, Edelman postanowił nie ruszać się z Łodzi.

Edelman w działalność opozycyjną zaangażował się w połowie lat 70. W styczniu 1976 r. był jednym z sygnatariuszy Listu 101 intelektualistów przeciwko zmianom konstytucji, skierowanego do władz PRL, działał w Zarządzie Ziemi Łódzkiej NSZZ "Solidarność".

W stanie wojennym był internowany. W 1988 r. Edelman przewodniczył Komisji ds. Mniejszości Narodowych przy Komitecie Obywatelskim przy Lechu Wałęsie. Działał w Unii Demokratycznej i Unii Wolności.

pap, em