W 1799 r. tekst pieśni ukazał się drukiem w piśmie wydawanym we Włoszech „Legionowa dekada". W Polsce po raz pierwszy opublikowano go w 1806 r.
Początkowo „Mazurek Dąbrowskiego" składał się z sześciu zwrotek:
1. Jeszcze Polska nie umarła
kiedy my żyjemy
Co nam obca moc wydarła
szablą odbijemy
(ref.) Marsz, marsz, Dąbrowski
do Polski z ziemi włoski
za Twoim przewodem złączem się z narodem
2. Jak Czarniecki do Poznania
wracał się przez morze
dla ojczyzny ratowania
po szwedzkim rozbiorze
3. Przejdziem Wisłę przejdziem Wartę
będziem Polakami
dał nam przykład Bonaparte
jak zwyciężać mamy
4. Niemiec, Moskal nie osiądzie
gdy jąwszy pałasza
hasłem wszystkich zgoda będzie
i ojczyzna nasza
5. Już tam ojciec do swej Basi
mówi zapłakany
"słuchaj jeno, pono nasi
biją w tarabany"
6. Na to wszystkich jedne głosy:
"Dosyć tej niewoli
mamy Racławickie Kosy
Kościuszkę, Bóg pozwoli"
(Tekst według rękopisu Józefa Wybickiego).
„Pieśń Legionów Polskich we Włoszech" była bardzo popularnym utworem muzycznym wśród legionistów walczących u boku gen. Dąbrowskiego. „Mazurka Dąbrowskiego" śpiewano przy okazji świąt narodowych i powstań niepodległościowych w końcu XVIII i przez XIX stulecie. Melodyczny utwór cieszył się także powszechną aprobatą m.in. wśród mieszkańców Księstwa Warszawskiego. Obok innych pieśni patriotycznych takich jak np. „Boże, coś Polskę”, „Warszawianka” i „Rota” był on jedną z najpopularniejszych utworów „ku pokrzepieniu serc” w okresie zaborów.
Po I wojnie światowej „Mazurek Dąbrowskiego" został uznany za hymn odrodzonej Polski, jednak nie znalazło to odzwierciedlenia w konstytucji marcowej z 1921 r. Zarządzenia sankcjonujące wspomniany wybór pod względem prawnym zostały wydane dopiero w drugiej połowie lat 20-tych XX w. 15 października 1926 r. Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego uznało wspomnianą pieśń za obowiązkową do śpiewania w szkołach. Po czterech miesiącach, okólnikiem z 26 lutego 1927 r. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych ogłosiło „Mazurka Dąbrowskiego" hymnem narodowym. 2 kwietnia 1927 r. dołączono do hymnu nuty i oficjalnie uznano jego harmonizację, której dokonał kompozytor i dyrygent Feliks Konopasek.
W porównaniu z oryginałem, w tekście pieśni nastąpiły zmiany: zrezygnowano z dwóch zwrotek (czwartej i szóstej) oraz zmieniono rymy: „nie umarła – wydarła" na „nie zginęła – wzięła". Poza tym poprawiono tekst pod względem stylistycznym. Po II wojnie światowej władze komunistyczne pozostawiły „Mazurka Dąbrowskiego” w niezmienionej formie. Zapis o obowiązującym hymnie narodowym znalazł się w konstytucji PRL, która weszła w życie 22 lipca 1952 r. 31 stycznia 1980 r. tekst i nuty hymnu w harmonizacji Kazimierza Sikorskiego zostały zatwierdzone przez Sejm RP w ustawie o godle, barwach i hymnie.
PAP, arb
