Usługi logistyczne dla każdego

Transport towarzyszy człowiekowi niemal od zarania dziejów. Początkowo przedsiębiorstwa samodzielnie przewoziły ładunki, co przy małej skali działalności było często nieefektywne. Już w XIX w. powstawały firmy, które świadczyły usługi transportowe na rzecz innych podmiotów. Ponad 150 lat temu Carl Hartwig założył pierwszą w Polsce firmę, która zajmowała się m.in. spedycją kolejową. Z czasem oferta usług została poszerzona o składowanie, pakowanie i obsługę targów.

TSL

Obecnie przedsiębiorstw zajmujących się transportem zarobkowym jest w Polsce kilkadziesiąt tysięcy. To firmy zarówno małe, jak i bardzo duże, oferujące całą gamę usług – od tych prostych, transportowych, przez spedycję, po magazynowanie. Ich zasięg działania może obejmować region, kraj, kontynent czy nawet cały świat.

Przedsiębiorstwa te tworzą branżę TSL (od słów: transport, spedycja i logistyka). Na szczególną uwagę zasługują operatorzy logistyczni – to najbardziej rozwinięte i znane firmy. Pełnią one funkcję integratora i bazują głównie na swojej wiedzy, umiejętnościach i sieci kontaktów. Do realizacji usług logistycznych korzystają głównie z podwykonawców, to znaczy przewoźników lub mniejszych firm spedycyjnych. Operatorzy świadczą kompleksowe usługi w zakresie spedycji, magazynowania, paletyzacji, konfekcjonowania, pakowania, dystrybucji w obrocie krajowym i międzynarodowym. Najbardziej znani operatorzy logistyczni to m.in. Raben, DB Schenker, Dachser, Kuehne + Nagel, DSV, Rohlig Suus. Na rynku działają również integratorzy usług ekspresowych – międzynarodowe przedsiębiorstwa świadczące usługi kurierskie, mające rozległe sieci przedstawicielstw i oferujące usługi dostarczania przesyłek globalnie, korzystające z dużej liczby punktów przeładunkowych i transportowych. Zalicza się do nich przede wszystkim ogólnoświatowe firmy o kilkudziesięcioletniej tradycji: UPS, DHL, TNT, FedEx, oraz europejskich przewoźników, takich jak DPD i GLS.

Specjalizacja

Prosta i tania usługa transportowa klientom dziś już nie wystarczy. Potrzebują czegoś więcej. Odpowiedzią na to jest specjalizacja, która w sektorze TSL sukcesywnie rozwija się od kilku lat. Operatorzy logistyczni specjalizują się w obsłudze poszczególnych branż, na przykład motoryzacyjnej, spożywczej, medycznej itp. Są też przedsiębiorstwa, które świadczą usługi dokładnie spełniające specyficzne wymagania klientów. Przykładem jest Rohlig Suus, który zaproponował niedawno kompleksową usługę logistyczną obejmującą rynki wschodnie. Dzięki temu polscy i zachodnioeuropejscy klienci mogą eksportować towary do Rosji i byłych krajów Związku Radzieckiego. Firma zajmuje się nie tylko wszystkimi formalnościami celnymi, ale także proponuje najlepsze rozwiązania, np. w zakresie doboru odpowiednich środków transportu. Z kolei Grupa Raben w odpowiedzi na potrzeby rynku powołała kilka lat temu spółkę Fresh Logistics. Firma specjalizuje się w dystrybucji i magazynowaniu świeżych produktów, takich jak ryby, mięso, nabiał, które wymagają utrzymywania kontrolowanej temperatury podczas transportu i magazynowania. Do obsługi tego typu ładunków jest potrzebny specjalistyczny sprzęt, tabor, magazyny i wykwalifikowani pracownicy.

Koncentracja na kompetencjach

Powierzenie procesów logistycznych zewnętrznym firmom ma wiele zalet. Przedsiębiorstwa mogą się skoncentrować na swoich najważniejszych kompetencjach, a więc produkcji, handlu czy marketingu produktów. Dzięki temu nie muszą inwestować w zakup środków transportu czy budować magazynów, ani też zatrudniać kierowców i magazynierów. Firmy płacą tylko za wykonaną usługę. Zamienia się więc koszty stałe na zmienne. Idea wykorzystywania zewnętrznych firm na potrzeby własnej działalności jest stosowana od dawna. Henry Ford zauważył, że „jeśli jest coś, czego nie potrafimy zrobić wydajniej i taniej niż nasi konkurenci, to nie ma sensu, żebyśmy to robili; powinniśmy zatrudnić do wykonania tej pracy kogoś, kto zrobi to lepiej”. Dopiero jednak na początku lat 80. XX w. przedsiębiorstwa zaczęły odważnie restrukturyzować swoje procesy logistyczne, rezygnując z realizacji wybranych zadań i powierzając je innym firmom.

Rola zewnętrznych usługodawców logistycznych jest bardzo duża i coraz bardziej się zwiększa. Operator logistyczny może świadczyć zwykłe usługi transportowe, wykorzystując do tego różnej wielkości tabor. Z czasem może przejąć również procesy dystrybucyjne, do których realizacji wykorzystuje terminale magazynowe. W takich terminalach ładunki mogą być rozdzielane, konsolidowane i wysyłane do konkretnego klienta. Do tego dochodzi możliwość śledzenia i monitorowania przesyłek oraz raportowanie dotyczące terminowości, kompletności czy bezbłędności dostaw. Operator logistyczny może też dostarczać towary w trybie just in time, zajmować się usługami celnymi, zarządzać zwrotami produktów i jednostek ładunkowych itp.

Operatorzy logistyczni są odpowiedzialni także za zarządzanie zapasami. Pilnują, aby na różnych etapach przepływu surowców i wyrobów gotowych od nadawcy do odbiorcy stan zapasów nie był nadmierny, ale również by tych zapasów nie zabrakło. Firmy logistyczne pomagają też w rozwoju przedsiębiorstw na nowych rynkach. Największe z nich mają biura w ponad 200 krajach świata. Są w stanie dotrzeć z przesyłką w ciągu 48 godzin niemal do każdego miejsca na ziemi. To szczególnie ważne w sytuacji, gdy coraz więcej polskich przedsiębiorstw wchodzi na międzynarodowe rynki i zwiększa wymianę towarów z zagranicą. Mimo że Harvard Business Review okrzyknęło outsourcing największym odkryciem ostatnich kilkudziesięciu lat w dziedzinie zarządzania, to podjęcie decyzji o jego zastosowaniu, np. w logistyce, powinno być przemyślane i dokładnie przeanalizowane. Należy pamiętać, że poza wieloma zaletami outsourcing w logistyce wiąże się również z pewnymi zagrożeniami. To na przykład uzależnienie od podwykonawcy, utrata know-how, osłabienie rynkowego wizerunku zleceniodawcy w przypadku nierzetelności operatora logistycznego czy zlecanie zadań będących źródłem największych kosztów bez określenia zakresu działalności podstawowej. Eksperci z Uniwersytetu Oksfordzkiego i Uniwersytetu Missouri dowiedli, że ok. 35 proc. wdrożeń outsourcingu zakończyło się niepowodzeniem. Główną przyczyną porażki jest traktowanie outsourcingu jako programu poprawiającego kondycję firm mających kłopoty finansowe.

Dobór partnera

Wybór odpowiedniego operatora logistycznego, mimo że zakres i jakość usług oferowanych przez największe przedsiębiorstwa są dość podobne, jest trudny. Często oznacza on podjęcie decyzji o randze strategicznej, zwłaszcza gdy powierzamy mu wartościowy towar i chcemy się z nim związać na lata.

Podczas analizy oferty usługodawcy logistycznego trzeba wziąć pod uwagę nie tylko czynniki ilościowe (np. cena, czas dostawy), ale także jakościowe (np. potencjał, elastyczność, rekomendacje klientów). Nadal jednak najważniejszym kryterium wyboru dostawcy pozostaje cena. Kiedy u różnych operatorów jest ona podobna, bierze się pod uwagę inne czynniki. Niezmiernie ważne jest doświadczenie, najlepiej zdobyte we współpracy z naszymi konkurentami lub przedsiębiorstwami o podobnym profilu działalności. Istotny jest też potencjał, a więc dostęp firmy logistycznej do odpowiednich zasobów finansowych, personalnych i technicznych. Liczy się także kreatywność operatora, która przejawia się propozycją nietypowych rozwiązań logistycznych. W ostatnim czasie na znaczeniu nabierają również wiarygodność partnera logistycznego, jego elastyczność i stabilność finansowa. ■

dr Arkadiusz Kawa jest pracownikiem Katedry Logistyki i Transportu Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu

Andrzej Kozłowski, członek zarządu ROHLIG SUUS Logistics

Nasza firma od wielu lat prowadziła z powodzeniem liczne projekty logistyczne na kierunkach wschodnich. Początkowo oferta ta była skierowana do większych klientów, którzy wysyłali towary do Rosji, a z czasem w dalsze rejony Europy i Azji. Dzięki temu polskie i zachodnioeuropejskie przedsiębiorstwa mogły rozpocząć lub rozwinąć działalność na tych rynkach. Wcześniej powstrzymywały ich skomplikowane procedury celne i transportowe oraz trudne do przewidzenia koszty wejścia. Rynek rosyjski rozwinął się tak bardzo, że w 2012 r. otworzyliśmy biuro SUUS Logistics w Petersburgu. Spółka zatrudnia miejscowych specjalistów, którzy doskonale znają lokalne uwarunkowania kulturowe, prawne czy polityczne. Obecnie nasza firma obsługuje główne miasta na Ukrainie, w Kazachstanie, Uzbekistanie, Mongolii, Tadżykistanie, Kirgizji i Turkmenistanie. Do organizacji przewozu wykorzystywane są różne gałęzie transportu (kolejowy, drogowy, morski i lotniczy). Dzięki doświadczeniu w obsłudze łańcuchów dostaw na tych kierunkach mogliśmy zaproponować pakiet regularnych usług dostępnych zarówno dla korporacji, jak i średnich oraz małych firm z całej Europy. Na przykład klienci, którzy mają fabryki w kilku miejscach w Europie, mogą konsolidować swoje towary w terminalu/magazynie w Polsce, a następnie wysyłać bezpośrednio do Rosji, skąd odbywa się dystrybucja do lokalnych klientów. Jest to możliwe m.in. dzięki europejskiej sieci ponad 200 regularnych połączeń drobnicowych i przewozów całopojazdowych. Nasi klienci powierzają nam różne towary - od maszyn, przez żywność, aż po biżuterię. Wszystkie procesy logistyczne są kontrolowane i na bieżąco monitorowane, dlatego nadawcy przesyłek mogą być pewni, że ich towar trafi do celu w oczekiwanym przez nich terminie. Na rynkach wschodnich współpracujemy z siecią brokerów celnych, mamy podpisane umowy bezpośrednie z operatorami kolejowymi, co pozwala nam osiągnąć korzyści skali i zaproponować klientom usługi na bardzo dobrych warunkach cenowych. Zatrudniamy zespół ekspertów zajmujących się rynkami wschodnimi, opracowujących rozwiązania logistyczne „szyte na miarę”. Na przykład proponują oni optymalne pod względem kosztów i czasu schematy dostaw, zajmują się sprawami celnymi i innymi formalnościami.

Polski rynek TSL

Marcin Bąk, prezes zarządu Spedimex sp. z o.o.

Sektor transportu i logistyki niewątpliwie należy do rynków wymagających. Nie bez powodu nazywany barometrem gospodarki, zmienia się bardzo dynamicznie, a przy tym z dużą częstotliwością. Obecne warunki gospodarcze wymagają od operatorów, aby uważniej przyglądali się swoim kosztom. Z drugiej zaś strony rosną oczekiwania klientów dotyczące coraz wyższej jakości przy jednoczesnej presji na obniżanie cen. Dla firm, które mają starannie przemyślane koncepcje przyszłego rozwoju, to okres stabilnego budowania swojej pozycji. Nowe perspektywy wyznaczają rosnący potencjał sektora e-commerce oraz przeniesienie handlu tradycyjnego do sieci. Inne pozytywne zjawiska to rozbudowa drogowej sieci transportowej w myśl rządowej strategii rozwoju transportu na lata 2014-2020 oraz zwiększenie potencjału przeładunkowego portów morskich. Faktem jest, że długoterminowość jako cecha strategii traci dziś na znaczeniu. Przyszły rozwój rynku wyznaczają klient i jego potrzeby. Firmy, które poważnie myślą o biznesie, muszą wykazać proaktywne nastawienie na potrzeby klientów oraz gotowość do nieustannego wprowadzenia zmian w swoich długofalowych planach.