Ryzykowny sposób na zmniejszenie zobowiązań finansowych.
Korzystanie z raju podatkowego może znacznie zmniejszyć zobowiązania polskich przedsiębiorców. Zanim się jednak na to zdecydujemy, warto zasięgnąć porady fachowca, który pomoże w prowadzeniu przedsięwzięcia. Musi to być wysokiej klasy specjalista od przepisów podatkowych, szczególnie z zakresu wyceny transakcji między podmiotami powiązanymi. W przeciwnym razie konflikt z urzędem skarbowym będzie nieunikniony.
Głównym sposobem korzystania z rajów pozwalającym na zmniejszenie zobowiązań podatkowych jest transfer zysków. Polega on na założeniu spółki-córki w kraju o niskim bądź zerowym podatku i sprzedawaniu jej towarów bądź usług przez spółkę-matkę w kraju o wysokim podatku. Spółka-córka sprzedaje nabyte towary bądź usługi ostatecznemu odbiorcy po cenach znacznie wyższych. Płaci przy tym znikomą część podatku, jaki musiałaby zapłacić spółka-matka, sprzedając bezpośrednio towar lub usługę ostatecznemu odbiorcy.
Spółka-córka pełni więc jedynie rolę pośrednika w transakcji. W ten sposób dochód zostaje zatrzymany w raju podatkowym, a korzyścią jest różnica między stopą opodatkowania w kraju macierzystym i raju podatkowym. Jan Głuchowski, specjalista od rajów podatkowych, zauważa, że spółki-córki prowadzą własną działalność gospodarczą głównie poprzez świadczenie na rzecz spółek-matek usług reklamowych, doradczych, rachunkowych, sprzedaż patentów, know-how lub licencji po możliwie wysokich cenach stanowiących dla tych drugich koszt uzyskania przychodu.
Jak założyć spółkę-córkę
Aby skorzystać z raju podatkowego, trzeba najpierw założyć lub kupić już zarejestrowaną tam spółkę. Jej formę prawną każdorazowo wyznaczają przepisy obowiązujące w danym raju. Według eksperta podatkowego dr Tomasza Lipowskiego, w rajach opartych na brytyjskiej tradycji prawnej podstawowym typem jest zazwyczaj tzw. international business company (IBC), która działając jako spółka miejscowa, korzysta ze statusu nierezydenta bądź ma status spółki zwolnionej z podatku.
Przed wyborem formy prawnej należy określić, czy ma ona służyć wyłącznie akumulacji kapitału czy również prowadzić własną działalność - zaleca Tomasz Lipowski. Często bowiem spółki zwolnione z podatku dochodowego w raju podatkowym nie mogą prowadzić tam działalności gospodarczej. Pierwszy rodzaj spółek to tzw. spółki rotacyjne. Założenie ich jest bardzo proste i z reguły trwa kilka dni. Mają własny rachunek bankowy, a przy ich rejestracji należy uiścić opłatę manipulacyjną. Listę firm pośredniczących w zakładaniu i prowadzeniu takich spółek można znaleźć w internecie. Najbezpieczniej jest jednak skorzystać z usług renomowanych firm konsultingowych. Oprócz formalności związanych z rejestracją, mogą one ułożyć strategię podatkową optymalną dla danego klienta, uwzględniając przepisy podatkowe Polski i raju podatkowego.
Co mogą organy skarbowe?
Transferując zyski do spółki-córki, trzeba pamiętać, że nie mamy pełnej swobody w zawyżaniu lub zaniżaniu cen dóbr i usług. Okazuje się, ze fiskus może samodzielnie oszacować wartość przedmiotu transakcji między spółkami powiązanymi, porównując ją z wartością rynkową. Aby zmniejszyć ryzyko konfliktu z organami skarbowymi, wartość transakcji należy wyceniać na podstawie określonych metod. W zależności od charakteru świadczenia jego wartość można ustalić metodą porównywalnej ceny niekontrolowanej, metodą ceny odsprzedaży, metodą rozsądnej marży (koszt plus) lub metodą zysku transakcyjnego. Ponadto należy pamiętać, iż od przychodów uzyskanych na terytorium Polski z usług doradczych, księgowych, badań rynku, usług prawnych, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, usług rekrutacji personelu, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze płaci się 20-proc. podatek.
Urząd skarbowy badając transakcje ze spółką-córką, może również pominąć skutki podatkowe transakcji, jeśli dojdzie do wniosku, iż jedynymi istotnymi korzyściami transakcji było dla podatnika zmniejszenie zobowiązań podatkowych.
Zdaniem Lipowskiego, ważne jest, aby w skład zarządu spółki w raju podatkowym nie wchodzili członkowie zarządu spółki-matki zarejestrowanej w Polsce. Wówczas bowiem urząd skarbowy może uznać, iż "efektywny" zarząd spółką-córką odbywa się w Polsce, co ma znaczenie dla określenia nieograniczonego obowiązku podatkowego.
Dokumentacja
Transakcje, za które płatność dokonywana jest na rzecz spółki-córki zlokalizowanej w raju podatkowym, nakładają na spółkę-matkę obowiązek prowadzenia dokumentacji. Ma ona określać m.in.: funkcje podmiotów uczestniczących w transakcji przy uwzględnieniu użytych aktywów i podejmowanego ryzyka, wszystkie przewidywane koszty związane z transakcją oraz formę i termin zapłaty, metodę i sposób kalkulacji zysków oraz określenie ceny przedmiotu transakcji, określenie strategii gospodarczej oraz innych działań w jej ramach mających wpływ na wartość transakcji przyjętej przez podmiot, korzyści związane z uzyskaniem świadczeń w przypadku umów dotyczących świadczeń o charakterze niematerialnym.
Obowiązek prowadzenia dokumentacji dotyczy jednak tylko transakcji z podmiotami z krajów stosujących tzw. szkodliwą konkurencję podatkową (m.in. Bermudy. Cypr), po przekroczeniu progu 50 tys. euro łącznej wartość transakcji w roku podatkowym, 100 tys. euro - jeśli wartość transakcji nie przekracza 20 proc. kapitału zakładowego spółki-matki, lub 30 tys. euro - przy świadczeniu usług, sprzedaży lub udostępnienia wartości niematerialnych i prawnych.
Spółka-matka zobowiązana jest do przedłożenia dokumentacji na żądanie organów podatkowych w ciągu siedmiu od dnia doręczenia żądania.
Czy warto iść do raju (podatkowego)?
Korzyści z umiejscowienia działalności gospodarczej w krajach offshore:
- udogodnienia podatkowe
- szeroki wachlarz oferowanych form prowadzenia działalności gospodarczej, zarówno w skali lokalnej,
jak i globalnej
- brak ograniczeń dotyczących rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej
- ograniczenie ryzyka prawnego związanego
z inwestycjami zagranicznymi lub handlem
- dyskrecja
- obniżenie kosztów funkcjonowania spółki
- uproszczone formalności dotyczące założenia
i prowadzenia firmy
Oczywiście z korzystaniem z rajów podatkowych wiążą się także pewne niedogodności. Najważniejszą z nich jest możliwość utraty wiarygodności
u potencjalnych partnerów biznesowych mogących podejrzewać inne niż czysto ekonomiczne intencje związane z założeniem spółki w krajach offshore.
Ekspert wyjaśnia
Tomasz Lipowski, doktor nauk prawnych, radca prawny specjalizujący się
w prawie podatkowym
- Czy istnieją dane, na podstawie których można stwierdzić, ile polskich firm jest zarejestrowanych w rajach podatkowych?
Moim zdaniem, brakuje wiarygodnych statystyk obrazujących skalę wykorzystywania rajów podatkowych do redukcji opodatkowania w Polsce. Statystyki światowe wskazują, że około
50 proc. światowego przepływu kapitału odbywa się za pośrednictwem rajów podatkowych, choć wielkość ta jest trudna do zweryfikowania. O rozmiarach tego zjawiska może jednak świadczyć intensywność działań podejmowanych przez OECD w celu wyeliminowania szkodliwych praktyk podatkowych. Trzeba pamiętać, że unikanie opodatkowania, jeśli pozostaje w zgodzie z prawem, nie jest złym zjawiskiem. Korzystanie z przywilejów podatkowych oferowanych przez raje podatkowe jest jednak bardziej celowe w przypadku dużych podmiotów gospodarczych. Optymalizacja podatkowa (planowanie podatkowe) nie polega tylko na założeniu spółki off-shore, ale na stworzeniu pewnej struktury stosunków prawnych, przy których, oprócz aspektu podatkowego, brane są pod uwagę także inne czynniki.
Wybrane raje podatkowe
Gdzie najlepiej założyć spółkę? Możliwości wyboru jest wiele.
Oto niektóre z krajów uznawanych za raje podatkowe:
Kajmany, Gibraltar, Jersey, wyspa Man, Madera, Księstwo Liechtenstein, Republika Liberii, Bermudy, Republika Mauritius, Antyle Holenderskie, Republika Panama, Republika Seszeli, Księstwo Monako, Brytyjskie Wyspy Dziewicze, Republika Vanuatu
Gdzie szukać pomocy w zakładaniu firmy w raju podatkowym?
Jeśli założenie spółki w raju podatkowym ma być elementem optymalizacji podatkowej, najlepiej skorzystać z usług renomowanych firm konsultingowych (np. Deloitte, Price-waterhouseCoopers, Ernst & Young, KPMG). Podstawowych informacji na temat wymogów i procedur zakładania spółek udzielają z reguły ambasady i konsulaty państw określanych jako raje podatkowe lub je reprezentujących. Mogą one również polecić sprawdzone kancelarie wyspecjalizowane w zakładaniu spółek dla cudzoziemców. Usługę zakładania spółki w raju podatkowym oferują również biura, których długą listę znajdziemy w internecie, np. po wpisaniu w przeglądarce hasła "offshore" lub "tax-heaven". W korzystaniu z ich usług zalecana jest jednak ostrożność.
Głównym sposobem korzystania z rajów pozwalającym na zmniejszenie zobowiązań podatkowych jest transfer zysków. Polega on na założeniu spółki-córki w kraju o niskim bądź zerowym podatku i sprzedawaniu jej towarów bądź usług przez spółkę-matkę w kraju o wysokim podatku. Spółka-córka sprzedaje nabyte towary bądź usługi ostatecznemu odbiorcy po cenach znacznie wyższych. Płaci przy tym znikomą część podatku, jaki musiałaby zapłacić spółka-matka, sprzedając bezpośrednio towar lub usługę ostatecznemu odbiorcy.
Spółka-córka pełni więc jedynie rolę pośrednika w transakcji. W ten sposób dochód zostaje zatrzymany w raju podatkowym, a korzyścią jest różnica między stopą opodatkowania w kraju macierzystym i raju podatkowym. Jan Głuchowski, specjalista od rajów podatkowych, zauważa, że spółki-córki prowadzą własną działalność gospodarczą głównie poprzez świadczenie na rzecz spółek-matek usług reklamowych, doradczych, rachunkowych, sprzedaż patentów, know-how lub licencji po możliwie wysokich cenach stanowiących dla tych drugich koszt uzyskania przychodu.
Jak założyć spółkę-córkę
Aby skorzystać z raju podatkowego, trzeba najpierw założyć lub kupić już zarejestrowaną tam spółkę. Jej formę prawną każdorazowo wyznaczają przepisy obowiązujące w danym raju. Według eksperta podatkowego dr Tomasza Lipowskiego, w rajach opartych na brytyjskiej tradycji prawnej podstawowym typem jest zazwyczaj tzw. international business company (IBC), która działając jako spółka miejscowa, korzysta ze statusu nierezydenta bądź ma status spółki zwolnionej z podatku.
Przed wyborem formy prawnej należy określić, czy ma ona służyć wyłącznie akumulacji kapitału czy również prowadzić własną działalność - zaleca Tomasz Lipowski. Często bowiem spółki zwolnione z podatku dochodowego w raju podatkowym nie mogą prowadzić tam działalności gospodarczej. Pierwszy rodzaj spółek to tzw. spółki rotacyjne. Założenie ich jest bardzo proste i z reguły trwa kilka dni. Mają własny rachunek bankowy, a przy ich rejestracji należy uiścić opłatę manipulacyjną. Listę firm pośredniczących w zakładaniu i prowadzeniu takich spółek można znaleźć w internecie. Najbezpieczniej jest jednak skorzystać z usług renomowanych firm konsultingowych. Oprócz formalności związanych z rejestracją, mogą one ułożyć strategię podatkową optymalną dla danego klienta, uwzględniając przepisy podatkowe Polski i raju podatkowego.
Co mogą organy skarbowe?
Transferując zyski do spółki-córki, trzeba pamiętać, że nie mamy pełnej swobody w zawyżaniu lub zaniżaniu cen dóbr i usług. Okazuje się, ze fiskus może samodzielnie oszacować wartość przedmiotu transakcji między spółkami powiązanymi, porównując ją z wartością rynkową. Aby zmniejszyć ryzyko konfliktu z organami skarbowymi, wartość transakcji należy wyceniać na podstawie określonych metod. W zależności od charakteru świadczenia jego wartość można ustalić metodą porównywalnej ceny niekontrolowanej, metodą ceny odsprzedaży, metodą rozsądnej marży (koszt plus) lub metodą zysku transakcyjnego. Ponadto należy pamiętać, iż od przychodów uzyskanych na terytorium Polski z usług doradczych, księgowych, badań rynku, usług prawnych, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, usług rekrutacji personelu, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze płaci się 20-proc. podatek.
Urząd skarbowy badając transakcje ze spółką-córką, może również pominąć skutki podatkowe transakcji, jeśli dojdzie do wniosku, iż jedynymi istotnymi korzyściami transakcji było dla podatnika zmniejszenie zobowiązań podatkowych.
Zdaniem Lipowskiego, ważne jest, aby w skład zarządu spółki w raju podatkowym nie wchodzili członkowie zarządu spółki-matki zarejestrowanej w Polsce. Wówczas bowiem urząd skarbowy może uznać, iż "efektywny" zarząd spółką-córką odbywa się w Polsce, co ma znaczenie dla określenia nieograniczonego obowiązku podatkowego.
Dokumentacja
Transakcje, za które płatność dokonywana jest na rzecz spółki-córki zlokalizowanej w raju podatkowym, nakładają na spółkę-matkę obowiązek prowadzenia dokumentacji. Ma ona określać m.in.: funkcje podmiotów uczestniczących w transakcji przy uwzględnieniu użytych aktywów i podejmowanego ryzyka, wszystkie przewidywane koszty związane z transakcją oraz formę i termin zapłaty, metodę i sposób kalkulacji zysków oraz określenie ceny przedmiotu transakcji, określenie strategii gospodarczej oraz innych działań w jej ramach mających wpływ na wartość transakcji przyjętej przez podmiot, korzyści związane z uzyskaniem świadczeń w przypadku umów dotyczących świadczeń o charakterze niematerialnym.
Obowiązek prowadzenia dokumentacji dotyczy jednak tylko transakcji z podmiotami z krajów stosujących tzw. szkodliwą konkurencję podatkową (m.in. Bermudy. Cypr), po przekroczeniu progu 50 tys. euro łącznej wartość transakcji w roku podatkowym, 100 tys. euro - jeśli wartość transakcji nie przekracza 20 proc. kapitału zakładowego spółki-matki, lub 30 tys. euro - przy świadczeniu usług, sprzedaży lub udostępnienia wartości niematerialnych i prawnych.
Spółka-matka zobowiązana jest do przedłożenia dokumentacji na żądanie organów podatkowych w ciągu siedmiu od dnia doręczenia żądania.
Czy warto iść do raju (podatkowego)?
Korzyści z umiejscowienia działalności gospodarczej w krajach offshore:
- udogodnienia podatkowe
- szeroki wachlarz oferowanych form prowadzenia działalności gospodarczej, zarówno w skali lokalnej,
jak i globalnej
- brak ograniczeń dotyczących rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej
- ograniczenie ryzyka prawnego związanego
z inwestycjami zagranicznymi lub handlem
- dyskrecja
- obniżenie kosztów funkcjonowania spółki
- uproszczone formalności dotyczące założenia
i prowadzenia firmy
Oczywiście z korzystaniem z rajów podatkowych wiążą się także pewne niedogodności. Najważniejszą z nich jest możliwość utraty wiarygodności
u potencjalnych partnerów biznesowych mogących podejrzewać inne niż czysto ekonomiczne intencje związane z założeniem spółki w krajach offshore.
Ekspert wyjaśnia
Tomasz Lipowski, doktor nauk prawnych, radca prawny specjalizujący się
w prawie podatkowym
- Czy istnieją dane, na podstawie których można stwierdzić, ile polskich firm jest zarejestrowanych w rajach podatkowych?
Moim zdaniem, brakuje wiarygodnych statystyk obrazujących skalę wykorzystywania rajów podatkowych do redukcji opodatkowania w Polsce. Statystyki światowe wskazują, że około
50 proc. światowego przepływu kapitału odbywa się za pośrednictwem rajów podatkowych, choć wielkość ta jest trudna do zweryfikowania. O rozmiarach tego zjawiska może jednak świadczyć intensywność działań podejmowanych przez OECD w celu wyeliminowania szkodliwych praktyk podatkowych. Trzeba pamiętać, że unikanie opodatkowania, jeśli pozostaje w zgodzie z prawem, nie jest złym zjawiskiem. Korzystanie z przywilejów podatkowych oferowanych przez raje podatkowe jest jednak bardziej celowe w przypadku dużych podmiotów gospodarczych. Optymalizacja podatkowa (planowanie podatkowe) nie polega tylko na założeniu spółki off-shore, ale na stworzeniu pewnej struktury stosunków prawnych, przy których, oprócz aspektu podatkowego, brane są pod uwagę także inne czynniki.
Wybrane raje podatkowe
Gdzie najlepiej założyć spółkę? Możliwości wyboru jest wiele.
Oto niektóre z krajów uznawanych za raje podatkowe:
Kajmany, Gibraltar, Jersey, wyspa Man, Madera, Księstwo Liechtenstein, Republika Liberii, Bermudy, Republika Mauritius, Antyle Holenderskie, Republika Panama, Republika Seszeli, Księstwo Monako, Brytyjskie Wyspy Dziewicze, Republika Vanuatu
Gdzie szukać pomocy w zakładaniu firmy w raju podatkowym?
Jeśli założenie spółki w raju podatkowym ma być elementem optymalizacji podatkowej, najlepiej skorzystać z usług renomowanych firm konsultingowych (np. Deloitte, Price-waterhouseCoopers, Ernst & Young, KPMG). Podstawowych informacji na temat wymogów i procedur zakładania spółek udzielają z reguły ambasady i konsulaty państw określanych jako raje podatkowe lub je reprezentujących. Mogą one również polecić sprawdzone kancelarie wyspecjalizowane w zakładaniu spółek dla cudzoziemców. Usługę zakładania spółki w raju podatkowym oferują również biura, których długą listę znajdziemy w internecie, np. po wpisaniu w przeglądarce hasła "offshore" lub "tax-heaven". W korzystaniu z ich usług zalecana jest jednak ostrożność.