Legenda o założeniu Rzymu nie jest jedynie mitem? W Villa di Piazza Armerina na Sycylii prof. Andrea Carandini, archeolog z Uniwersytetu La Sapienza, odnalazł mozaiki przedstawiające dziewczęta odziane w najstarsze na świecie bikini. Jeszcze większym jego odkryciem jest odkopanie w centrum Rzymu ruin pałacu z czasów Romulusa, legendarnego założyciela miasta. Archeolodzy już wcześniej znajdowali ślady najwcześniejszego osadnictwa na Forum Romanum, były to jednak tylko skromne chaty. Odkrycie pałacu datowanego na VIII wiek p.n.e. sugeruje, że legenda o założeniu Rzymu może mieć jakiś związek z wydarzeniami historycznymi.
Kain znad Tybru
Według legendy, założyciel Rzymu Romulus i jego brat bliźniak Remus urodzili się w starożytnym mieście Alba Longa, tam gdzie dziś znajduje się papieska rezydencja Castel Gandolfo. Ich królewski dziadek został zrzucony z tronu przez Amuliusa. Ten, chcąc się upewnić, że zabraknie prawowitych następców tronu, zmusił Reę Sylwię, córkę króla, do złożenia ślubów czystości w świątyni Westy. Rea Sylwia zaszła jednak w ciążę z bogiem wojny Marsem i powiła bliźnięta. Kiedy sprawa się wydała, Amulius skazał Reę Sylwię na pogrzebanie żywcem (była to kara dla westalki, która złamała śluby czystości). Kazał też stracić dzieci, ale litościwy sługa spuścił je w koszyku z prądem Tybru.
Niemowlęta wylądowały na brzegu, gdzie wilczyca wykarmiła je razem ze swoimi szczeniakami (słynny brązowy posąg wilczycy, który znajduje się w muzeum kapitolińskim, jest prawdopodobnie dziełem etruskim z VI-V w. p.n.e.; dwie figurki bliźniąt dodano dopiero w XV wieku na zamówienie papieża Sykstusa IV). Już odchowane bliźnięta znalazł pasterz Faustulus i je przygarnął. Kiedy chłopcy dorośli i dowiedzieli się o swoim pochodzeniu, zabili Amuliusa i przywrócili na tron swego dziadka Numitora. Postanowili teżĘzałożyć miasto w miejscu, gdzie opiekowała się nimi wilczyca. Zdecydowali, że tylko jeden z nich zostanie królem, i zwrócili się do bogów o znaki, które wskażą władcę. Romulus, przekonany, że to on został wybrany przez bogów, zaorał teren wokół Palatynu pługiem ciągniętym przez białą krowę i białego byka. Rozgniewany Remus przekroczył bruzdę, a wtedy Romulus dobył miecza i zabił brata, ogłaszając, że każdy, kto naruszy granice Rzymu, poniesie taką karę.
Drewniane królestwo
Romulus nazwał swoje miasto Roma, ale jego mieszkańcy nazywali je po prostu Urbs, czyli Miasto, uważając, że jest największe i najwspanialsze na świecie. Budowla, którą odkryła ekipa prof. Carandiniego, znajduje się na Forum Romanum - najbardziej znanym placu miasta. Pałac o powierzchni około 350 m2 wznosił się w miejscu, gdzie później Rzymianie wybudowali świątynię poświęconą Romulusowi. Archeolodzy nie wiedzą jeszcze dokładnie, jak wyglądała budowla. Na razie ustalili, że do środka prowadziło monumentalne wejście flankowane drewnianymi kolumnami, a wewnętrzny dziedziniec był wyłożony ozdobnymi płytkami. Według archeologów, budowla musiała być oficjalną siedzibą władcy, gdyż jest dziesięć razy większa niż przeciętny dom z tego samego okresu.
Odkryty pałac nie jest jeszcze dowodem, że Romulus żył naprawdę i zabił swego brata Remusa - przypominają niektórzy badacze. Ale uczeni nie wiedzą nawet, kiedy powstał Rzym. W okresie rzymskim daty określano "ab Urbe condita", czyli "od założenia Miasta". Za czasów republiki (V-I w. p.n.e.) podawano kilka dat założenia Rzymu, między rokiem 758 a 728 p.n.e. Rzymskie oficjalne kroniki uznawały datę 752 r. p.n.e. Według rzymskich historyków, Romulus założył Miasto 437 lat po zdobyciu Troi, tuż przed zaćmieniem Słońca. Rzymski historyk Marek Wellejusz Paterkulus ustalił, że Troję zdobyto w 1182 r. p.n.e., a w roku 745 p.n.e., 25 czerwca, w Italii można było zaobserwować ponad 50-procentowe zaćmienie Słońca. Czy jednak oblężenie Troi wydarzyło się naprawdę? Za panowania cesarza Augusta historyk Marek Terencjusz Warron wyliczył inną datę założenia Rzymu, opierając się na kalendarzu egipskim. Zgodnie z obowiązującym do dzisiaj datowaniem Miasto liczy 2758 lat i zostało założone 21 kwietnia 753 r. p.n.e.
Bagnista dolina
Archeolodzy uważają, że między X a VIII wiekiem p.n.e. środkową Italię, zwaną Lacjum, zamieszkiwali Latynowie, od których wywodzą się Rzymianie. Początkowo osiedlili się głównie w rejonie Wzgórz Albańskich, na południowy wschód od Rzymu, następnie zeszli do żyznej doliny Tybru, gdzie łatwiej było uprawiać ziemię i hodować zwierzęta. Rzym nazywany jest miastem siedmiu wzgórz; dzisiaj obejmuje Palatyn (z wierzchołkami Palatium, Germalus i Velia), Eskwilin (z wierzchołkami Cispius, Oppius i Fagutal), Celius, Kapitol (z wierzchołkami Capitolium i Arx) oraz Kwirynał, Awentyn i Wiminał. Najstarsze osady założono na Palatynie, który był centrum antycznego miasta, oraz na Eskwilinie, gdzie archeolodzy odkryli ślady owalnych chat o ścianach z gałęzi i gliny, z przedsionkiem opartym na palach, wyposażonych w prymitywne palenisko.
W tym czasie Forum Romanum było bagnistą doliną, gdzie chowano zmarłych. W miarę jak przybywało ludności, osady rozrastały się i łączyły. W VII wieku p.n.e. zaczęto zabudowywać doliny między wzgórzami. Terytorium federacji osad (Roma Quadrata) było otoczone pasem poświęconej ziemi, zwanym pomerium. Jego zasięg rozszerzono, gdy Rzym stał się oppidum, ufortyfikowanym miastem. - Nie wiemy, czy legenda o założeniu Rzymu jest prawdziwa, ale większość pisarzy łacińskich przekazuje ją jako coś więcej niż hipotezę - twierdzi Eugenio La Rocca, szef Służby Starożytności opiekującej się zabytkami Wiecznego Miasta. Być może archeolodzy są na tropie wyjaśnienia tej tajemnicy.
Więcej możesz przeczytać w 22/2005 wydaniu tygodnika Wprost .
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.
